জিংক

জিংক (ইংৰাজী: Zinc) হৈছে এবিধ ৰাসায়নিক মৌল। ইয়াৰ সংকেত আৰু আনৱিক সংখ্যা ৩০। ই পৰ্যাবৃত্ত তালিকাৰ ১২ নং বৰ্গৰ প্ৰথম মৌল। ৰাসায়নিকভাৱে মেগনেছিয়ামৰ লগত ইয়াৰ কিছু সাদৃশ্য আছে: দুয়োৰে মাত্ৰ এটা জাৰণ অৱস্থা আছে (+২), আৰু Zn^২+ আৰু Mg^২+ আয়ন দুটাৰ আকাৰ সমান। ই হৈছে পৃথিৱী পৃষ্ঠৰ ২৪তম সৰ্বাধিক প্ৰকাৰভেদ থকা মৌল আৰু ইয়াৰ পাঁচটা সুস্থিৰ আইছ'টপ আছে। ইয়াৰ প্ৰধান আকৰিক হৈছে ষ্ফালেৰাইট (জিংক ব্লেণ্ড), এক প্ৰকাৰৰ জিংক ছালফাইড লৱণ।

জিংক,  ₃₀Zn

সাধাৰণ ধৰ্মসমূহ
নাম, সংকেত	জিংক, Zn
Appearance	ৰূপালী-ধূসৰ
উচ্চাৰণ	/ˈzɪŋk/ zingk
পৰ্যাবৃত্ত তালিকাত জিংক
. – ↑ Zn ↓ Cd কপাৰ ← জিংক → গেলিয়াম
আনৱিক সংখ্যা (Z)	৩০
গ্ৰুপ, ব্লক	১২, d-ব্লক
পৰ্যায়	period 4
মান আনৱিক ভৰ (±) (Ar)	65.38(2)[1]
ইলেক্ট্ৰনৰ বিন্যাস	[Ar] ৩d১০ ৪s২
প্ৰতি কক্ষত	২, ৮, ১৮, ২
ভৌতিক ধৰ্মসমূহ
দশা	কঠিন
গলনাংক	692.68 কে ​(419.53 °ছে, ​787.15 °ফা)
উতলাংক	1180 কে ​(907 °ছে, ​1665 °ফা)
ঘনত্ব কক্ষ তাপমানৰ ওচৰত	7.14 g/cm3
জলীয় অৱস্থাত, m.p.ত	6.57 g/cm3
Heat of fusion	7.32 kJ/mol
মৌলৰ তাপ	115 কি.জুল/ম'ল
Molar heat capacity	25.470 J/(mol·K)
বাস্পীয় চাপ P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 610 670 750 852 990 1179
আনৱিক ধৰ্মসমূহ
জাৰণ অৱস্থা	-২, ০, +১, +২ ​(এক এম্ফ'টেৰিক অক্সাইড)
বিদ্যুৎঋণাত্মকতা	Pauling scale: 1.65
আয়নিভৱন শক্তি	1st: 906.4 kJ/mol 2nd: 1733.3 kJ/mol 3rd: 3833 kJ/mol (more)
Atomic radius	empirical: 134 pm
Covalent radius	122±4 pm
Van der Waals radius	139 pm

প্ৰায় ১২শ শতিকালৈকে ভাৰতত প্ৰচুৰ পৰিমাণে জিংকৰ উৎপাদন কৰা হোৱা নাছিল আৰু প্ৰায় ১৬শ শতিকাৰ শেষ ভাগলৈকে ইয়াৰ বিষয়ে ইউৰোপীয় দেশসমূহে জনা নাছিল। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব প্ৰায় ৬শ শতিকাতেই ৰাজস্থানৰ খনিৰ পৰা জিংক আহৰণ কৰাৰ প্ৰমাণ পোৱা গৈছে।^[2] বৰ্তমান, আটাইতকৈ পুৰণি প্ৰায় ৯শ শতিকাত বিশুদ্ধকৰণ প্ৰক্ৰিয়া ব্যৱহাৰ কৰি বিশুদ্ধ জিংক ৰাজস্থানৰ জাৱাৰৰ পৰা আহৰণ কৰাৰ প্ৰমাণ আছে।^[3] আলকেমিষ্টসকলে "ফিল'ছফাৰছ ঊল" (দাৰ্শনিকৰ ঊণ) বা "হোৱাইট স্ন'" (শুকুলা বৰফ) প্ৰস্তুত কৰিবলৈ জিংকক বায়ুত দহন ঘটায়।

উন্নয়নশীল দেশত জিংকহীনতাই প্ৰায় দুই নিযুত লোকক প্ৰভাৱিত কৰিছে আৰু বহু ৰোগৰ সৃষ্টি কৰিছে। জিংকৰ অভাৱত শিশুৰ বৃদ্ধি বাধাগ্ৰস্থ, প্ৰজনন বয়স্কতা মন্থৰ কৰে আৰু ডায়েৰিয়াৰ দৰে সংক্ৰমন হয়। অত্যধিক জিংক সেৱনৰ ফলত এটাক্সিয়া, লেথাৰ্জি আৰু কপাৰহীনতা হ'ব পাৰে।

তথ্য সংগ্ৰহ

1. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
2. "India Was the First to Smelt Zinc by Distillation Process". Infinityfoundation.com. http://www.infinityfoundation.com/mandala/t_es/t_es_agraw_zinc_frameset.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: April 25, 2014.
3. Kharakwal, J. S.; Gurjar, L. K. (December 1, 2006). "Zinc and Brass in Archaeological Perspective". Ancient Asia খণ্ড 1: 139–159. doi:10.5334/aa.06112. Archived from the original on December 3, 2013. https://web.archive.org/web/20131203003250/http://www.ancient-asia-journal.com/article/view/aa.06112/23। আহৰণ কৰা হৈছে: March 10, 2017.

বাহ্যিক সংযোগ