দক্ষিণ-পূব এছিয়া আৰু ওচেনিয়াৰ দেশ From Wikipedia, the free encyclopedia
ইণ্ডোনেছিয়া (ইংৰাজী: Indonesia) বা ইণ্ডোনেছিয়া গণৰাজ্য ভাৰত আৰু প্ৰশান্ত মহাসাগৰৰ মাজৰ দক্ষিণ-পূব এছিয়া আৰু ওচেনিয়াৰ এখন দেশ। ইণ্ডোনেছিয়া সুমাট্ৰা, জাভা, চুলাৱেছি, আৰু বৰ্নিও আৰু নিউ গিনিৰ বিভিন্ন অংশকে ধৰি ১৭,০০০ৰো অধিক দ্বীপেৰে গঠিত। ১,৯০৪,৫৬৯ বৰ্গ কিলোমিটাৰ (৭৩৫,৩৫৮ বৰ্গমাইল) আয়তন ইণ্ডোনেছিয়া বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ দ্বীপপুঞ্জৰ ৰাজ্য আৰু ১৪তম বৃহত্তম দেশ। ২৮ কোটিতকৈ অধিক জনসংখ্যাৰে ইণ্ডোনেছিয়া বিশ্বৰ চতুৰ্থ সৰ্বাধিক জনবহুল দেশ আৰু আটাইতকৈ জনবহুল মুছলমান সংখ্যাগৰিষ্ঠ দেশ। বিশ্বৰ আটাইতকৈ জনবহুল দ্বীপ জাভাত দেশখনৰ সমগ্ৰ জনসংখ্যাৰ আধাতকৈও অধিক লোকে বাস কৰে।
| ইণ্ডোনেছিয়া গণতন্ত্ৰ Republik Indonesia |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| নীতিবাক্য "ভিন্নেকা তুংগাল ইকা" (পুৰণি জাভা ভাষাত) "অনৈক্যৰ মাজত ঐক্য" ৰাষ্ট্ৰীয় মতাদৰ্শ: পাঙ্কাছিলা[1] |
||||||
| ৰাষ্ট্ৰীয় সঙ্গীত ইণ্ডোনেছিয়া ৰায়া "মহান ইণ্ডোনেছিয়া" |
||||||
 |
||||||
| ৰাজধানী (আৰু বৃহত্তম নগৰ) | জাকাৰ্টা 6°08′S 106°45′E | |||||
| ৰাষ্ট্ৰভাষা (সমূহ) | ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষা (বাহাসা ইণ্ডোনেছিয়া), ইণ্ডোনেছিয়াৰ ভাষাসমূহ | |||||
| চৰকাৰ | Presidential Republic | |||||
| - | ৰাষ্ট্ৰপতি | যক' ৱিডড' | ||||
| - | উপৰাষ্ট্ৰপতি | মহম্মদ যুছুফ কাল্লা | ||||
| Independence | নেদাৰলেণ্ডৰ পৰা | |||||
| - | ঘোষিত | ১৭ আগষ্ট ১৯৪৭ | ||||
| - | স্বীকৃত | ২৭ ডিচেম্বৰ ১৯৪৯ | ||||
| - | জলভাগ (%) | ৪.৮৫ | ||||
| জনসংখ্যা | ||||||
| - | ২০০৯ আনুমানিক | ২৩,১৫,৪৭,০০০ (৪ৰ্থ) | ||||
| - | ২০০০ লোকপিয়ল | ২০,৬২,৬৪,৫৯৫ | ||||
| - | ঘনত্ব | ১৩৪ প্ৰতি বৰ্গকিমি (৮৪তম) ৩৪৭ প্ৰতি বৰ্গমাইল |
||||
| জিডিপি (পিপিপি) | ২০০৯ আনুমানিক | |||||
| - | মুঠ | ৯৬০.৭৭৬ বিলিয়ন US$364 bn (nominal)[2] |
||||
| - | জনমুৰি | US$৪,১৪৬.৩৮ (PPP)[2] (102তম) | ||||
| জিনি সহগ? (২০০২) | ৩৪.৩ (medium) | |||||
| মানৱ উন্নয়ন সূচক (2004) | 0.711 (medium) (১০৮তম) | |||||
| মুদ্ৰা | ৰুপিয়াহ (IDR) |
|||||
| সময় অঞ্চল | various (ইউটিচি+7 to +9) | |||||
| ইণ্টাৰনেট টিএলডি | .id | |||||
| কলিং ক'ড | +62 | |||||
ইণ্ডোনেছিয়া এখন ৰাষ্ট্ৰপতীয় গণৰাজ্য, য’ত নিৰ্বাচিত বিধায়িনী দলে শাসনকাৰ্য পৰিচালনা কৰে। ইয়াত ৩৮খন প্ৰদেশ আছে, ইয়াৰে ৯খন প্ৰদেশৰ বিশেষ স্বায়ত্তশাসিত মৰ্যাদা আছে। দেশৰ সৰ্ববৃহৎ মহানগৰী জাকাৰ্টা, বিশ্বৰ দ্বিতীয় সৰ্বাধিক জনবহুল নগৰ অঞ্চল। ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্থল সীমা পাপুয়া নিউগিনি, পূব টিমৰ আৰু মালয়েছিয়াৰ পূব অংশৰ লগতে ছিংগাপুৰ, উপদ্বীপ মালয়েছিয়া, ভিয়েটনাম, থাইলেণ্ড, ফিলিপাইনছ, অষ্ট্ৰেলিয়া, পালাউ আৰু ভাৰতৰ সৈতে সামুদ্ৰিক সীমান্ত আছে। বৃহৎ জনসংখ্যা আৰু ঘন জনবসতিপূৰ্ণ অঞ্চল থকাৰ পিছতো ইণ্ডোনেছিয়াত বিশ্বৰ অন্যতম উচ্চ পৰ্যায়ৰ জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ বিশাল প্ৰান্তৰ অঞ্চল আছে।
অন্ততঃ সপ্তম শতিকাৰ পৰাই ইণ্ডোনেছিয়াৰ দ্বীপপুঞ্জটো বাণিজ্যৰ বাবে এক মূল্যৱান অঞ্চল আছিল, যেতিয়া সুমাত্ৰাৰ শ্ৰীবিজয়া আৰু পিছলৈ জাভাৰ মাজাপাহিত ৰাজ্যসমূহে মূল চীন আৰু ভাৰত উপমহাদেশৰ সত্তাসমূহৰ সৈতে বাণিজ্যত লিপ্ত হৈছিল। যুগ যুগ ধৰি স্থানীয় শাসকসকলে বিদেশী শক্তিৰ প্ৰভাৱত লীণ গৈ হিন্দু আৰু বৌদ্ধ ৰাজ্যৰ সমৃদ্ধিশালী ৰূপ লয়। চুন্নী ব্যৱসায়ী আৰু চুফী পণ্ডিতসকলে পিছলৈ ইছলাম আনিছিল আৰু ইউৰোপীয় শক্তিসমূহে আৱিষ্কাৰ যুগত মালুকুৰ স্পাইচ দ্বীপপুঞ্জত একচেটিয়া বাণিজ্য কৰিবলৈ ইজনে সিজনৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিছিল। চাৰে তিনি শতিকাৰ ডাচ ঔপনিৱেশিকতাবাদৰ পিছত ইণ্ডোনেছিয়াই দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত স্বাধীনতা লাভ কৰে। তেতিয়াৰ পৰাই ইণ্ডোনেছিয়াৰ ইতিহাস অশান্ত হৈ পৰিছে, প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ, দুৰ্নীতি, বিচ্ছিন্নতা আদি গণতন্ত্ৰীকৰণ প্ৰক্ৰিয়া আৰু দ্ৰুত অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধিৰ সময়ছোৱাত প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰিছে।
ইণ্ডোনেছিয়া শ শ সুকীয়া জাতিগত আৰু ভাষিক গোটৰে গঠিত, ইয়াৰে জাভানীজ আটাইতকৈ ডাঙৰ। এটা জাতীয় ভাষা, সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য, মুছলমান সংখ্যাগৰিষ্ঠ জনসংখ্যাৰ ভিতৰত ধৰ্মীয় বহুত্ববাদ আৰু ইতিহাসৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত "ভিনেকা তুংগ ইকা" ("বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত ঐক্য" আক্ষৰিক অৰ্থত, "বহুত, তথাপিও এক") মূলমন্ত্ৰৰ সৈতে ঔপনিৱেশিকতাবাদ আৰু ইয়াৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহৰ এটা পৰিচয় গঢ় লৈ উঠিছে। উন্নয়নশীল দেশ ইণ্ডোনেছিয়াক নতুনকৈ ঔদ্যোগিক দেশ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হৈছে, ইয়াৰ অৰ্থনীতি নামমাত্ৰ জিডিপিৰ দ্বাৰা বিশ্বৰ ১৬তম আৰু পিপিপিৰ দ্বাৰা ৮ম বৃহত্তম হিচাপে পৰিগণিত। বিশ্বৰ তৃতীয় বৃহত্তম গণতন্ত্ৰ আৰু বিশ্বব্যাপী বিষয়ত ইয়াক মধ্যশক্তি হিচাপে গণ্য কৰা হয়। ৰাষ্ট্ৰসংঘ, বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থা, জি-২০, নন-এলাইনড মুভমেণ্ট, এছ’চিয়েচন অৱ চাউথইষ্ট এছিয়ান নেচনছ, ইষ্ট এছিয়া ছামিট, ডি-৮, এপেক, আৰু দ্য ইছলামিক সহযোগিতাৰ সংগঠন আদি নানা সংগঠনত দেশখনত আছে।
ইণ্ডোনেছিয়া নামটো গ্ৰীক শব্দ ইণ্ডোছ (Ἰνδός) আৰু নেছ'ছ (νῆσος)ৰ পৰা আহিছে, যাৰ অৰ্থ হৈছে "ভাৰতীয় দ্বীপসমূহ।" [3] এই নামটো ১৯ শতিকাৰ, স্বাধীন ইণ্ডোনেছিয়া গঠনৰ বহু আগৰ। ১৮৫০ চনত জৰ্জ উইণ্ডচৰ আৰ্ল নামৰ এজন ইংৰাজ নৃতাত্ত্বিকে "ভাৰতীয় দ্বীপপুঞ্জ বা মালয় দ্বীপপুঞ্জ"ৰ বাসিন্দাসকলৰ বাবে ইণ্ডুনেছিয়ান—আৰু তেওঁৰ পছন্দ অনুসৰি মালয়ুনেছিয়ান— শব্দটো প্ৰস্তাৱ কৰে।[4][5] একেটা প্ৰকাশনতে তেওঁৰ এজন ছাত্ৰ জেমছ ৰিচাৰ্ডছন লগানে ইণ্ডোনেছিয়াক ভাৰতীয় দ্বীপপুঞ্জৰ প্ৰতিশব্দ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল।[6][7] ইষ্ট ইণ্ডিজৰ প্ৰকাশনত লিখা ডাচ শিক্ষাবিদসকলে ইণ্ডোনেছিয়া ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনিচ্ছুক আছিল। তেওঁলোকে মালয় দ্বীপপুঞ্জ (ডাচ: Maleische Archipel), নেদাৰলেণ্ড ইষ্ট ইণ্ডিজ (Nederlandsch Oost Indië), জনপ্ৰিয়ভাৱে ইণ্ডিয়া; পূব (de Oost); আৰু ইনচুলিণ্ডে পছন্দ কৰিছিল।[8]
১৯০০ চনৰ পিছত নেদাৰলেণ্ডৰ বাহিৰৰ শৈক্ষিক মহলত ইণ্ডোনেছিয়া অধিক সাধাৰণ হৈ পৰে আৰু স্থানীয় জাতীয়তাবাদী গোটসমূহে ৰাজনৈতিক প্ৰকাশৰ বাবে ইয়াক গ্ৰহণ কৰে।[8] বাৰ্লিন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এডলফ বাষ্টিয়ানে তেওঁৰ গ্ৰন্থ ইণ্ডোনেছিয়ান অডাৰ ডাই ইনচেলন ডেছ মালাইচেন আৰ্কিপেলছ, ১৮৮৪–১৮৯৪ৰ জৰিয়তে এই নামটো জনপ্ৰিয় কৰি তুলিছিল। এই নামটো ব্যৱহাৰ কৰা প্ৰথমজন থলুৱা পণ্ডিত আছিল কি হাজাৰ দেৱন্তৰা যেতিয়া ১৯১৩ চনত তেওঁ নেদাৰলেণ্ডত ইণ্ডোনেচিচ পাৰ্ছ-বিউৰ' নামৰ এটা প্ৰেছ ব্যুৰো স্থাপন কৰে।[5]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
