ৱিকিপিডিয়া:অনুবাদ/আফগানিস্তান
From Wikipedia, the free encyclopedia
আফগানিস্তান, যাৰ চৰকাৰী নাম আফগানিস্তান ইছলামী প্ৰজাতন্ত্ৰ (পশতু ভাষায়: د افغانستان اسلامي جمهوریت দে আফ্গ়ানিস্তান্ ইস্লামি জোম্হোৰিয়াৎ; ফাৰ্সি ভাষায়: جمهوری اسلامی افغانستان জোম্হুৰীয়ে এস্লমীয়ে অ্যাফ্গ়নেস্তন্ আ-ধ্ব-ব: [dʒomhuːɾije eslɒːmije æfɣɒːnestɒːn]) দক্ষিণ-পশ্চিম এছিয়াৰ এটা ৰাষ্ট্ৰ। ৰাষ্ট্ৰটি ইৰান, পাকিস্তান, চীন, তাজিকিস্তান, উজবেকিস্তান, ও তুৰ্কমেনিস্তানেৰ মধ্যস্থলে এটা ভূ-বেষ্টিত মালভূমিৰ উপৰ অবস্থিত। আফগানিস্তানকে অনেক সময় দক্ষিণ এছিয়া[1][2] আৰু মধ্যপ্ৰাচ্যেৰ[3][4][5] অংশ হিচাপেও গণ্য কৰা হয়। আফগানিস্তানেৰ পূৰ্বে ও দক্ষিণে পাকিস্তান[6], পশ্চিমে ইৰান, উত্তৰে তুৰ্কমেনিস্তান, উজবেকিস্তান ও তাজিকিস্তান আৰু উত্তৰ-পূৰ্বে গণচীন। আফগানিস্তান শব্দটিৰ অৰ্থ "আফগান (তথা পশতুন) জাতিৰ দেশ"। আফগানিস্তান এটা ৰুক্ষ এলাকা - দেশটিৰ অধিকাংশ এলাকা পৰ্বত ও মৰুভূমি আবৃত। পৰ্বত উপত্যকাগুলি আৰ উত্তৰেৰ সমভূমিতেই কেবল গাছপালাৰ দেখা মেলে। এখানকাৰ গ্ৰীষ্মকালীন আবহাওয়া গৰম ও শুষ্ক আৰু শীতকালে এখানে প্ৰচণ্ড শীত পড়ে। কাবুল দেশটিৰ বৃহত্তম শহৰ ও ৰাজধানী।
ইছলামী প্ৰজাতন্ত্ৰী আফগানিস্তান د افغانستان اسلامي جمهوریت দে আফ্গ়ানিস্তান্ ইস্লামি জোম্হোৰিয়াৎ جمهوری اسلامی افغانستان জোম্হুৰীয়ে এস্লমীয়ে অ্যাফ্গ়নেস্তন্ |
||||
---|---|---|---|---|
|
||||
ৰাষ্ট্ৰীয় সঙ্গীত Milli Tharana |
||||
![]() |
||||
ৰাজধানী | কাবুল 34°31′N 69°08′E | |||
বৃহত্তম নগৰ | ৰাজধানী | |||
ৰাষ্ট্ৰভাষা (সমূহ) | পশতু, দাৰি (ফাৰ্সি) | |||
চৰকাৰ | ইছলামী প্ৰজাতন্ত্ৰ | |||
- | ৰাষ্ট্ৰপতি | হামিদ কাৰজাই | ||
- | উপ ৰাষ্ট্ৰপতি | আহমাদ জিয়া মাসউদ | ||
- | উপ ৰাষ্ট্ৰপতি | কৰিম খলিলি | ||
স্বাধীনতা | যুক্তৰাজ্য পৰা | |||
- | ঘোষিত | আগষ্ট ৮, ১৯১৯ | ||
- | স্বীকৃত | আগষ্ট ১৯, ১৯১৯ | ||
- | জলভাগ (%) | - | ||
জনসংখ্যা | ||||
- | ২০০৯ আনুমানিক | ২,৮১,৫০,০০০'"`UNIQ--ref-০০০০০০০০-QINU`"' (৩৭তম) | ||
- | ১৯৭৯ লোকপিয়ল | ১,৩০,৫১,৩৫৮ | ||
- | ঘনত্ব | ৪৩.৫ প্ৰতি বৰ্গকিমি (১৫০তম) ১১১.৮ প্ৰতি বৰ্গমাইল |
||
জিডিপি (পিপিপি) | ২০০৮ আনুমানিক | |||
- | মুঠ | $২১.৩৮৮ বিলিয়ন (৯৬তম) | ||
- | জনমুৰি | $৭৬০ (১৭২তম) | ||
মানৱ উন্নয়ন সূচক (২০০৭) | ০.৩৪৫ (low) (ৰ্যাংকিংবিহীন) | |||
মুদ্ৰা | আফগানি (এএফএন ) |
|||
সময় অঞ্চল | (ইউটিচি+৪:৩০) | |||
- | গ্ৰীষ্মকালীন (ডিএছটি) | (ইউটিচি+৪:৩০) | ||
ইণ্টাৰনেট টিএলডি | .এএফ | |||
কলিং ক'ড | +৯৩ |
আফগানিস্তান প্ৰাচীনকাল পৰাই এছিয়াৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ সন্ধিস্থল হিচাপে পৰিচিত। বহু প্ৰাচীন বাণিজ্য ও বহিৰাক্ৰমণ এই দেশেৰ মধ্য দিয়েই সংঘটিত হৈছে। শতাব্দীৰ পৰ শতাব্দী ধৰে বহু লোক আফগানিস্তানেৰ ভেতৰ দিয়ে চলাচল কৰিছে, আৰু এদেৰ মাজত কেউ কেউ এখানে বসতি স্থাপন কৰিছে। দেশটিৰ বৰ্তমান জাতিগত ও ভাষাগত বৈচিত্ৰ্য এই ইতিহাসেৰ সাক্ষ্য দেয়। আফগানিস্তানে বসবাসৰত সবাতোকৈ বড় জনগোষ্ঠী হল পশতু জাতি। এৰা আগে আফগান নামেও পৰিচিত ছিল। তবে বৰ্তমানে আফগান বলতে কেবল পশতু নয়, জাতি নিৰ্বিশেষে ৰাষ্ট্ৰটিৰ সব নাগৰিককেই বোঝায়।
১৭৪৭ চনত আহমদ শাহ দুৰৰানি কান্দাহাৰ শহৰকে ৰাজধানী কৰে এখানে দুৰৰানি সাম্ৰাজ্যেৰ পত্তন কৰে[7]। তখন পৰা ১৯৭৩ সাল পৰ্যন্ত আফগানিস্তান এটা ৰাজতন্ত্ৰ ছিল। এৰই মাঝে দেশেৰ ৰাজধানী কান্দাহাৰ পৰা কাবুলে স্থানান্তৰিত কৰা হয় আৰু দেশটি প্ৰতিবেছি ৰাষ্ট্ৰগুলিৰ কাষত অনেক অঞ্চল হাৰায়। ১৯শ শতকে দেশটি ব্ৰিটিছ ভাৰতীয় সাম্ৰাজ্য ও ৰুশ সাম্ৰাজ্যেৰ মাজত এক বিৰাট খেলাৰ মধ্যবৰ্তী ক্ৰীড়ানক ৰাষ্ট্ৰে পৰিণত হয়। ১৯৭৩ চনত এটা সামৰিক অভ্যুত্থানে সামৰিক অফিসাৰেৰা ৰাজাৰ পতন ঘটান আৰু এটা প্ৰজাতন্ত্ৰ গঠন কৰে। ১৯১৯ চনত তৃতীয় ব্ৰিটিছ-আফগান যুদ্ধশেষে আফগানিস্তান দেশটি ব্ৰিটেন পৰা সম্পূৰ্ণ স্বাধীনতা লাভ কৰে। ১৯৭০-এৰ দশকেৰ শেষেৰ দিকে আফগানিস্তানে এক দীৰ্ঘ ৰক্তক্ষয়ী গৃহযুদ্ধ আৰম্ভ হয়। গৃহযুদ্ধে হস্তক্ষেপেৰ অভিপ্ৰায়ে ১৯৭৯ চনত সোভিয়েত ইউনিয়ন আফগানিস্তান আক্ৰমণ কৰে আৰু সোভিয়েত-আফগান যুদ্ধ আৰম্ভ হয়। ১৯৮৯ চনত সোভিয়েতৰা আফগানিস্তান পৰা সৈন্য প্ৰত্যাহাৰ কৰে নেয় আৰু এৰ সৈতে সৈতে দেশটিতে আবাৰ গৃহযুদ্ধ আৰম্ভ হয়ে যায়। ১৯৯৬ চনত তালেবান নামেৰ এটা মুসলিম মৌলবাদী গোষ্ঠী কাবুলেৰ দখল নেয়। তালেবান সন্ত্ৰাসবাদী দল আল-কায়েদাকে আফগানিস্তানে আশ্ৰয় দেয়। ১১ই ছেপ্টেম্বৰ, ২০০১-এৰ সন্ত্ৰাসী হামলাৰ পৰ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আফগানিস্তান আক্ৰমণ কৰে আৰু ২০০১-এৰ শেষে তালেবানদেৰ উৎখাত কৰে। ২০০৪ চনত আফগানিস্তানেৰ সংবিধান নতুন কৰে লেখা হয় আৰু এটা ৰাষ্ট্ৰপতি-ভিত্তিক গণতান্ত্ৰিক সৰকাৰব্যবস্থা চালু হয়।