Tabaco
From Wikipedia, the free encyclopedia
O tabaco (Nicotiana spp. en clasificación cientifica) ye una planta d'a familia d'as Solanaceae d'1 a 3 metros d'altaria, de fuellas dica os 50 cm de largaria y de forma eliptica. O tabaco procede d'America tropical, an ya yera conoixito, cautivato y emplegato por os indichenas antis d'a conquiesta espanyola, que estendilló o suyo consumo y producción arredol d'o mundo. Actualment ye cultivato en rechions de clima tropical y en rechions de clima templato.
![]() |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Tabaco | ||||||||||||
![]() Plantas de tabaco. | ||||||||||||
| ||||||||||||
Especies | ||||||||||||
N. acuminata
N. alata |
As suyas fuellas ixutas s'emplegan como una droga legal amplament estendillata arredol d'o mundo. Entre os suyos compuestos ye present un alcaloide dito nicotina, lo cual da nombre a la planta, que ye en as fuellas en proporcions variables (dende menos de l'1% dica o 12%). A resta ye o dito gudrón, una substancia escura y rasinosa composata por cuantos achents quimicos, muitos d'os cuals se cheneran como resultato d'a combustión d'o tabaco (cianuro d'hidrocheno, monoxido de carbonio, dioxido de carbonio, oxido de nitrocheno y amoniaco entre d'atros).
L'adicción a o tabaco ye conoixida como tabaquismo, estando una forma de drogadicción per o que a suya venda y consumo ye prohibiu en muitos países entre éls menors de 18, 20 u 21 anyos, como en Espanya y per extensión en Aragón. O suyo consumo ye en aumento en os países en vías de desarrollo, prencipalment per la encorporación d'a muller a lo suyo consumo, mientres que en países mas desarrollaus ye estancau u mesmo en disminucion.
O suyo consumo y producción han orichinau una potent industria que produz, procesa y vende tabaco. As prencipals interpresas dedicadas a la industría d'o tabaco son muito poderosas y influyents, cualques d'as mas conoixidas son Philip Morris, British American Tobacco, Altria, Japan Tobacco u Imperial Brands. En Espanya estió muito popular Tabacalera Espanyola, Altadis dimpués d'a suya fusión con a francesa Seita y hue integrada en Imperial Brands.
Cultivo y producción
Expertos en vechetals han determinau que l'orichen d'o cultivo de tabaco se sitúa en a zona andina entre Perú, Ecuador y Colombia y los primers cultivos habioron de realizar-se mientres os anyos 5.000 y 3.000 aC.
Estió conoixiu per os europeus en 1492 con ocasión d'a plegada de Cristofo Colombo a o Caribe en o suyo primer viache, seguntes un relato d'o cronista Bartolomé d'As Casas.[1] En una obra anterior, l'Apologética Historia Sumaria de 1527, Las Casas tamién o cita.[2] Os primers cultivos de tabaco realizaus per espanyols existiban enta 1530 en o territorio d'a isla Hispaniola a la cuala levoron la simient dende a Peninsula de Yucatán an aprendioron os procedimientos de cautivo y curación d'os Mayas.[3]
Encara que dinantes ya s'heba levau a Espanya y Europa tabaco ixugau, procesau y eixemplars vivos, no estió dica que en 1577 per orden de Felipe II o medico y botanico Francisco Hernández de Boncalo levó as primeras simients de tabaco a Espanya. Estioron plantadas en a redolada de Toledo, en una zona clamada los Cigarrales perque gosaban estar invadidas per plagas de cigarra. Allí s'encetó lo cautivo de tabaco en Europa y per este motivo, cualques historiadores asocian o nombre d'o fumarro en castellán y atros idiomas con estas fincas.
Efectos en a salut
Los efectos d'o tabaco en a salut son aquellas complicacions en l'organismo humano derivadas d'o consumo d'o tabaco provocadas por l'acción prolongada y continada d'as distintas substancias que componen principalment os fumarros, u las distintas formas de consumo, que desencadena o desembolique de patolochías severas como tumoraciones, problemas cardiovasculars y respiratorios entre atros. Como eixemplos se pueden mencionar lo cáncer de labio, en os fumadors de pipa, lo cáncer de vuixiga y lo cáncer de esófago. En este zaguer, s'aprecia un mayor risgo de padeixer-lo en pacients adictos a lo tabaco negro.
Los alquitranes y atras substancias quimicas que acompanyan a la nicotina en a composición d'os fumarros son consideraus altament nocius, estando los prencipals responsables d'o desembolique de muitas complicacions. Manimenos, ye contrimostrau tamién que o tabaco mascau, tamién puede producir mal d'alcance en cavidat bucal.
Tamién s'ha contrimostrau que u consumo de fumarros per parte de mullers prenyadas causa defectos conchenitos, como que baixo peso en naixer, anomalías fetals y parto prematuro.
Vinclos externos
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.