Río Congo

O Congo és o río mes gran d'a zona occidental d'Africa Central. Con una longaria de 4.380 km ye o segundo río mas largo d'ixe continent (dimpués d'o Nilo).^[1] Si en prenemos o río Chambesi como fuent, a suya largaria total crexe dica os 4.700 km dende o suyo naixedero dica desauguar en l'Oceano Atlantico. Respective a lo cabal (42.000 m³/s), o río ye o segundo d'o mundo dezaga de l'Amazonas. A suya cuenca, con una superficie de 3.822.020 km², tamién ye a segunda d'o mundo dimpués l'Amazonía (y chusto debant de la d'o Mississipi), formando tamién una graniza selva tropical.

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Congo Kongo - Zaire
Congo en Matadi
Administración
Estaus	R.D. d'o Congo Rep. Centroafricana Republica d'o Congo
Territorios	{{{territorios}}}
Cheografía
Longaria	4.700 km
Altaria d'o naixedero	420 m
Naixedero	Kundelengu, sud de Shaba
Desembocadura	Oceano Atlantico
Hidrolochía
Superficie d'a cuenca	3.822.020 km²
Cabal meyano	42.000 m³/s
Mapa
Mapa d'o río Congo

O río da nombre a los actuals estaus d'a Republica d'o Congo y a Republica Democratica d'o Congo, asinas como a l'antigo Reino d'o Congo.

Buena parti d'o curso d'o Congo e d'os suyos afluents ye navegable, con bellas interrupcions. O río ye navegable entre a desembocadura y Matadi, a bels 150 km de l'Oceano Atlantico, a on que se troban os saltos d'augua d'Stanley que no permiten a navegación dica o laco Malebo (u laco Stanley), entre Kinshasa y Brazzaville, que suposa o prencipio d'o trampo nabegable mas largo de tot o río, dica Kisangani. Dende a epoca colonial, bellas linias de ferrocarril unen entre els os trampos navegables (por eixemplo, entre Matadi y Kinshasa u entre Kisangani y Ubundu) dando continuidat a lo transporte fluvial por tota la cuenca.

Afluents

Polypterus congicus.

• Dende o suyo naixedero dica Kisangani, cuan o río trescruza territorios montanyosos:

• Río Lubudi;
• Río Lufira;
• Río Luapula, dimpués río Luvua (350 km).
• Río Lukuga, con naixedero en o laco Tanganika.
• Río Luana;
• Río Elila;
• Río Lowa;
• Río Tshopo;

• Curso meyo: (Alto Congo y Meyo Congo). O río trescruza a plana central d'o país, con un recorrito mas planero, mesmo con islas. Tien una amplaria de 25–30 km, en Makanza.

• Alto Congo — de Kisangani a Mbandaka:

• Río Lomami (1.500 km);
• Río Lukombe;
• Río Ituri, dimpués Aruwini
• Río Moliba;
• Río Itimbiri (250 km);
• Río Mongala (370 km), con os suyos afluents Ebola y Dua.
• Río Giri;
• Río Lulonga (200 km), con naixencia d'a unión d'os ríos Maringa y Lolopori.
• Río Ikelemba;

• Congo Meyo (de Mbandaka a Brazzaville/Kinshasa):

• Río Ruki, con o Tshuapa (y iste con o Lomela) y o Momboyo.
• Río Ubangi, con naixencia en a unión d'o río Uele y d'o río Mbomou.
• Río Sangha, con o Kadei y o Ngoko.
• Río Likouala;
• Río Lokoro;
• Río Nkéni;
• Río Léfini;
• Río Kasai (en Angola, conoixito tamién como río Kwa). Os suyos afluents son o río Fimi, o río Kwilu y o río Kwango
• Río Wamba, con os suyos afluents: Río Sankuru (1.230 km), Lulua, Tshikapa y Lukaya.
• Río Nsele;
• Río Ndjili;
• Río Fula;
• Río Gombe;

• Baixo Congo - de Brazzaville/Kinshasa dica t'a desembocadura. Dividito en dos partes:

• De Kinshasa ta Matadi (350 km), o río trescruza os Monts de Bangu, con 32 cadreitas, estando asinas o río no navegable.
• De Matadi ta l'Oceano Atlantico (137 km), o río deixa dentrar en o suyo cauz a o mar.

• Río Inkisi;
• Río Mpozo;
• Río Bundi;

Referencias

1. (en) Jean-Claude Corbell, Ariane Archambault: The Visual Dictionary of Universe & Earth, QA International, 2009, ISBN 978-2-7644-0884-1, p.62

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre o río Congo.

• Datos: Q3503
• Multimedia: Congo River / Q3503