A chanzana[1] (nombre cientifico Gentiana lutea (L., 1753)) con atras variants de nombre popular como chonzana,[2] chunzana[1] y chuanzana,[2] ye una planta herbacia d'a familia Gentianaceae y d'o chenero Gentiana, que en ye a suya especie tipo.
Habita en praus de montanya d'o centro y lo sud d'Europa, y ye conoixida mas que mas porque a vena tiene firmes propiedaz medecinals contra o mal d'estomago. Cualques bebidas comercials d'extractos contienen chanzana entre os suyos ingredients, como as tonicas y os bitter.
A chanzana ye una planta herbacia perén con una roseta de fuellas acaulas que en primeras medra en o suelo dica la florada, que chita un tallo vertical que puede pasar d'un metro d'alto y con flors amariellas.
As radices son adventicias pero con l'aparienza bulbosa. Una vez secas, se feban bullir pa preparar infusions con que se tractaba por principal os problemas d'o sistema dichestivo, dende as infestacions con cucos u atros parasitos dica os mals d'ulcera. En exceso puede tener efectos laxants.
L'extracto d'a radiz puede tener tamién efectos febrifugos (fa baixar a fiebre) y puede facilitar a regla d'as mullers. Tiene un gusto amargo caracteristico.
Especies d'o chenero Gentiana |
G.acaulis | G.affinis | G.alata | G.alba | G.albicalyx | G.albomarginata | G.algida | G.alii | G.alpina | G.alsinoides | G.altigena | G.altorum | G.amplicrater | G.andrewsii | G.angustifolia | G.anisostemon | G.aperta | G.apiata | G.aquatica | G.arenicola | G.arethusae | G.argentea | G.arisanensis | G.aristata | G.asclepiadea | G.asterocalyx | G.atlantica | G.atuntsiensis | G.austromontana | G.autumnalis | G.axilliflora | G.baeuerlenii | G.bambuseti | G.bavarica | G.beamanii | G.bella | G.bicuspidata | G.boissieri | G.bokorensis | G.borneensis | G.boryi | G.brachyphylla | G.bredboensis | G.bryoides | G.burseri | G.cachemirica | G.caelestis | G.caeruleogrisea | G.caliculata | G.calycosa | G.capitata | G.carinata | G.carinicostata | G.caryophyllea | G.catesbaei | G.cephalantha | G.cephalodes | G.chateri | G.chinensis | G.choanantha | G.chosenica | G.chungtienensis | G.clarkei | G.clausa | G.clusii | G.confertifolia | G.coronata | G.crassa | G.crassicaulis | G.crassula | G.crassuloides | G.cristata | G.cruciata | G.cruttwellii | G.cuneibarba | G.dahurica | G.damyonensis | G.davidii | G.decemfida | G.decora | G.decorata | G.decumbens | G.delavayi | G.deltoidea | G.dendrologii | G.densiflora | G.depressa | G.dinarica | G.divaricata | G.diversifolia | G.douglasiana | G.doxiongshangensis | G.duclouxii | G.durangensis | G.ecaudata | G.elmeriana | G.elwesii | G.emodi | G.ettingshausenii | G.exigua | G.expansa | G.faucipilosa | G.fieldiana | G.filistyla | G.flavomaculata | G.flexicaulis | G.formosa | G.forrestii | G.franchetiana | G.fremontii | G.frigida | G.froelichii | G.futtereri | G.gelida | G.gentilis | G.georgei | G.gilvostriata | G.glauca | G.grandiflora | G.grata | G.grumii | G.gyirongensis | G.handeliana | G.haraldi-smithii | G.harrowiana | G.haynaldii | G.heleonastes | G.helophila | G.hesseliana | G.hexaphylla | G.himalayensis | G.hirsuta | G.hohoxiliensis | G.hooperi | G.hugelii | G.huxleyi | G.inconspicua | G.infelix | G.intricata | G.jamesii | G.jarmilae | G.jingdongensis | G.jouyana | G.kaohsiungensis | G.kauffmanniana | G.khammouanensis | G.kurroo | G.kwangsiensis | G.lacerulata | G.laevigata | G.langbianensis | G.lateriflora | G.lawrencii | G.laxiflora | G.leptoclada | G.leroyana | G.leucomelaena | G.lhassica | G.liangshanensis | G.licentii | G.ligustica | G.linearis | G.lineolata | G.linoides | G.loerzingii | G.longicollis | G.loureiroi | G.lowryi | G.lutea | G.lycopodioides | G.macrophylla | G.makinoi | G.microdonta | G.newberryi | G.nipponica | G.nivalis | G.nubigena | G.ochroleuca | G.olgae | G.olivieri | G.orbicularis | G.ornata | G.pannonica | G.paradoxa | G.parryi | G.pedicellata | G.pennelliana | G.phyllocalyx | G.platypetala | G.plurisetosa | G.pneumonanthe | G.prolata | G.prostrata | G.przewalskii | G.pterocalyx | G.puberulenta | G.pumila | G.punctata | G.purpurea | G.pyrenaica | G.quadrifolia | G.rigescens | G.rostanii | G.rubricaulis | G.saponaria | G.saxosa | G.scabra | G.scarlatina | G.sceptrum | G.sedifolia | G.septemfida | G.setigera | G.setulifolia | G.sikkimensis | G.sikokiana | G.sino-ornata | G.siphonantha | G.speciosa | G.squarrosa | G.stictantha | G.stragulata | G.straminea | G.tenuifolia | G.terglouensis | G.ternifolia | G.tianshanica | G.trichotoma | G.triflora | G.trinervis | G.tubiflora | G.uchiyamai | G.ulmeri | G.uniflora | G.urnula | G.utriculosa | G.vandellioides | G.vandewateri | G.veitchiorum | G.venosa | G.venusta | G.verna | G.vernayi | G.viatrix | G.villifera | G.villosa | G.waltonii | G.walujewii | G.wangchukii | G.wasenensis | G.wilsonii | G.winchuanensis | G.wingecarribiensis | G.wissmannii | G.wootchuliana | G.xanthonannos | G.yakushimensis | G.yokusai | G.yunnanensis | G.zekuensis | G.zollingeri |