![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/GlassChessSet2.jpg/640px-GlassChessSet2.jpg&w=640&q=50)
Escaques
From Wikipedia, the free encyclopedia
Os escaques[1], también conoixiu a traviés d'o castellano como aixedrez[1], ye un chuego de mesa orichinario de Persia, encara que as suyas radices se pueden trobar en o xaturanga que se chugaba dende o sieglo VI aC en o territorio de l'actual India. A traviés de Persia o chuego plegó a la resta d'os territorios que heba conquiesto o Islam, ta dimpués estendillar-se por Europa. A versión que se fa servir actualment desciende dreitament de l'adaptación feita en o sudueste d'Europa (mas especificament en a peninsula iberica) d'a versión arabe d'o chuego (conoixita como xatranj), con unas reglas que se fixoron en o sieglo XIV.
![]() |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/GlassChessSet2.jpg/640px-GlassChessSet2.jpg)
Ye un chuego de mesa por turnos, a on i chugan dos chugadors. Se chuga en un tablero cuadrato dito escaquero con 64 casillas (8 d'amplaria por 8 de longaria), tenendo cada chugador un conchunto de piezas (tamién clamatas escaques) igual encara que de diferent color (gosan estar blancas ta l'un y negras ta l'atro), piezas que tienen unas funcionalidaz diferents: rei (una pieza), reina (una pieza), alfil (dos piezas), caballo (dos piezas), torreta (2 piezas) y peyons (8 piezas), con un total de 16 piezas. Cada chugador chuga por turno, podendo mover nomás que una pieza d'o tablero mientres o suyo turno. L'obchectivo d'o chuego ye de matar a o rei de l'atro chugador, en a chugata conoixita como "mate", sin que importen as piezas de cada chugador que se pierdan (u se "maten") mientres a partita. Tamién ye posible pactar entre os chugadors una situación d'empaz ("tablas"), en a cual no gana dengún d'os chugadors, y tamién ye posible l'albandón d'un chugador antis de rematar a partita quen veye que no ye posible de ganar-la. Bi ha una muit ampla elaboración teorica sobre as formas de chugar, analizando-se bellas chugatas, que tienen nombres propios, y fendo-se servir una estratechia (os escaques no son en realidat so que un chuego d'estratechia, a on a suerte no existe) determinata que en os chugadors expertos por un regular ye basata en ixas elaboracions teoricas.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Kempelen_chess1.jpg/640px-Kempelen_chess1.jpg)
Ye hue uno d'os chuegos de mesa mas conoixitos y practicatos, estando federatos en asociacions de chugadors alto u baixo 7,5 millons de personas. D'antis mas se gosaba chugar presencialment, pero cuan amanixió o correu tamién se feban partitas d'o chuego por correspondencia, una practica prou estendillata con as nuevas tecnolochías, que permiten chugar por Internet u a traviés d'o correu electronico. Antiparte, dende o sieglo XIX s'establioron as primeras competicions internacionals d'escaques, organizatas por as federacions d'o chuego, considerando-se que o primer campión mundial d'escaques estió Wilhelm Steiniz. Actualment, a mayor competición internacional ye a Olimpiada d'escaques, una competición de traza bianual organizata por a Federación Internacional d'Escaques (FIDE por as suyas siglas en francés, Fédération Internationale des Échecs, establita en 1924). En 2001 o Comité Olimpico Internacional reconoixió os escaques como un esporte. Antiparte, o 19 de noviembre de cada anyada ye o Día Internacional d'os Escaques, establito ta conmemorar a naixencia d'o chugador cubano José Raúl Capablanca, a qui se considera como uno d'os millors chugadors d'escaques de toz os tiempos.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/KnightsTemplarPlayingChess1283.jpg/640px-KnightsTemplarPlayingChess1283.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Youth_at_chess_with_suitors_-_Haft_Awrang.jpg/640px-Youth_at_chess_with_suitors_-_Haft_Awrang.jpg)
Dende muit antigo se facioron prebas ta trobar bella maquina capable de chugar, estando muit famosos os primers automatas que se i desembolicoron, traza de robots, encara que en muitos casos ixos "automatas" no yeran so que personas amagatas, u teneban una capacidat minima ta no mover so que una pieza, sin posibilidat de variants. Sobre ista base, uno d'os obchectivos d'a primera informatica estió tamién o de creyar bello programa informatico que permetese de chugar a un solo chugador que chugase contra o programa, desembolicando-se dica 1997, cuan por primer vegata un programa informatico redotó a un chugador profesional, Garry Kasparov.