Arquimedes

Arquimedes de Siracusa (en griego: Arkhimédes Αρχιμήδης) (Siracusa, Sicilia, 287 aC - 212 aC) estió un matematico, astronomo, filosofo, fisico y incheniero griego. Encara que se conoixen poquez detalles d'a suya vida, ye considerato un d'os cientificos mas importants de l'antigüidat clasica. Entre os suyos abances en fisica se troban os suyos fundamentos en hidrostatica, estatica y a explicación d'o prencipio d'a palanca. Ye reconoixito por haber disenyato innovadoras maquinas, incluindo armas de setio y o torniello d'Arquimedes, que leva o suyo nombre. Experimentos modernos han prebato afirmacions que dicen que Arquimedes disenyó maquinas capaces de quitar os baixiellos enemigos de l'augua y prender fuego emplegando una serie de mirallos.^[1]

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Arquimedes
Arquimedes por Domenico Fetti, 1620
Información personal
Calendata de naixencia	287 aC
Puesto de naixencia	Siracusa, Sicilia
Calendata de muerte	212 aC
Puesto de muerte	Siracusa, Sicilia
Ocupación	Filosofo, astronomo, matematico y incheniero

Por un regular, se considera a Arquimedes un d'os mas grans matematicos d'a historia, y o mas gran de l'antigüidat.^[2][3] Emplegó lo metodo d'exhaución ta calcular l'aria baixo l'arco d'una parabola con o sumatorio d'una serie infinita, y dió una aproximación a-saber-lo precisa d'o numero pi^[4] Tamién definió a espiral d'Arquimedes, formulas ta volumens de superficies de revolución y un inchenioso sistema ta expresar numeros muit luengos.

Arquimedes morió mientres o setio de Siracusa (214-212 aC), cuan fue asasinato por un soldato romano, a tamas d'as órdens de que no heban de fer-le mal. Cicerón describe haber vesitato a sepoltura d'Arquimedes, que teneba una esfera inscrita adintro d'un celindro. Arquimedes prebó que a esfera tien dos tercios d'o volumen y d'a superficie d'o celindro (incluindo as bases d'iste), lo que consideró lo mas gran d'os suyos descubrimientos matematicos.

A diferencia d'os suyos inventos, os escritos matematicos d'Arquimedes no estioron muit conoixitos en l'antigüidat. Os matematicos d'Aleixandría lo leyoron y citoron, pero a primera replega comprensible d'os suyos treballos fue feita por Isidoro de Mileto (530 dC), mientres que estioron as cronicas d'as obras d'Arquimedes escritas por Eutocio las que l'ubrioron a un publico mas amplo. As relativament pocas copias de treballos escritos por Arquimedes que sobrevivioron a traviés d'a Edat Meya estioron una important fuent d'ideyas mientres o Renaiximiento,^[5] mientres que o descubrimiento en 1906 de treballos desconoixitos d'Arquimedes en o Palimpsesto de Arquimedes ha aduyato a comprender como obtenió los suyos resultatos matematicos.^[6]

Referencias

1. (en) Archimedes Death Ray: Testing with MythBusters
2. Calinger, Ronald. A Contextual History of Mathematics, 1999. Prentice-Hall ISBN 0-02-318285-7
3. (en) Archimedes of Syracuse. The MacTutor History of Mathematics archive
4. (en) history of calculus. O'Connor, J.J. and Robertson, E.F. University of St Andrews
5. (en) Galileo, Archimedes, and Renaissance engineers. Bursill-Hall, Piers. Sciencelive with the University of Cambridge
6. (en) Archimedes - The Palimpsest Walters Art Museum.

Vinclos externos

Wikiquote tien una replega de frases celebres de u sobre Arquimedes.

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Archimedes.

• Datos: Q8739
• Multimedia: Archimedes / Q8739