From Wikipedia, the free encyclopedia
Dr Peter I., dr Groossi (russisch Пётр I Вели́кий Pjotr I Weliki), uf d Wält choo as Pjotr Alexejewitsch Romanow (russ. Пётр Алексе́евич Рома́нов; * 30. Maijul./9. Junigreg. 1672 z Moskau; † 28. Jännerjul./8. Februargreg. 1725 z Sankt Petersburg), isch vo 1682 bis 1721 Zar und Groossfürst vo Russland und vo 1721 bis 1725 dr ersti Kaiser[1] vom Russische Riich gsi. Er gältet as äine vo de bedütendste Herrscher vo Russland. Dr Biinaame Dr Groossi bezieht sich uf sini Läistige, aber au im Körper isch er grooss gsi. D Zitgenosse verzelle, ass dr Zar Peter daatsächlig e Riis gsi isch. D Kwelle reede von ere Gröössi zwüsche 2,01 und 2,15 Meter.
Dr Peter het früe scho dänggt, ass Russland müess vo Öiropa leere. Er het öiropäischi Bekannti ghaa, wo denn zu Berooter worde si, het Dütsch und Holländisch gleert und isch 1697 bis 1698 in Westöiropa umegräist. Z Amsterdam het er e Leer zum Zimmermaa gmacht. Won er 1698 z Wien gsi isch, het er vom e Ufstand vo de Strelitze, sinere Palastwach, ghöört, isch sofort häim und het d Strelitze vernichdet. Er het denn aagfange sini Reformblään umzsetze. Zum d Wirtschaft z fördere, het er Groossbetriib lo baue und d Gründig vo Brivatundernääme understützt, het Reforme im Schuelwääse gmacht, Bärt und altrussischi Chläider verbote, d Verwaltig sterker zentralisiert und bürokratisiert und e Aadelrangdabälle ufgstellt. Das het s Russland mööglig gmacht, äini vo de groosse öiropäische Mächt z wärde.
Dr Peter het früe gsee, ass dr Zuegang zum Meer für e Groossmacht kritisch cha si. Er het 1695 brobiert, d Krim z eroobere so dass er Hääfe am Schwarze Meer überchiem, isch aber gschiiteret. Im Zwäite Nordische Chrieg (1700–1721) het er denn Gebiet im Baltikum erooberet. Er het 1703 Sankt Petersburg um Finnische Meerbuuse gründet und es zur Hauptstadt gmacht. 1716 isch er no äinisch und das Mol as Zar dur Westöiropa gräist. 1721 het er sich zum Kaiser erhoobe.
Am 8. Februar 1725 isch dr Peter I. z Sankt Petersburg gstorbe, wil er persöönlig Matroose wo in Seenoot gsi si, grettet het, und drbii chrank worde isch.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.