From Wikipedia, the free encyclopedia
Dr Napoleon Bonaparte, as Kaiser Napoleon I. (frz. Napoléon Bonaparte bzw. Napoléon Ier; * 15. August 1769 z Ajaccio uf Korsika as Napoleone Buonaparte[1]; † 5. Mai 1821 y Longwood House uf St. Helena im Südatlantik) isch e französische General, Staatsma und Kaiser gsi.
Napoleon isch e Witerleitig uf dä Artikel. Witeri Bedütige sind under Napoleon (Begriffsklärig) ufgführt. |
Dr Bonaparte isch us ere korsische Familie cho und isch währed dr Französische Revolution in dr Armee zum General ufgstiige. Er isch e militärischs Talänt vom erste Rang gsi. Vor allem d Feldzüg z Italie und z Ägypte hai en populär und zum ene politische Hoffnigsdräger gmacht. Dank dere Popularität het er im Staatsstreich vom 18. Brumaire d Macht in Frankriich chönne überneh. Zerst vo 1799 bis 1804 as Erste Konsul vo dr Französische Republik und denn bis 1814 as Kaiser vo de Franzose, het er es halbdiktatorischs Regime mit plebiszitäre Elemänt iigfüehrt.
Mit verschiidnige Reforme – öbbe vo dr Justiz mit em Code Civil, wo d Rächtsgliichheit verbesseret het[2], oder vo dr Verwaltig – het dr Napoleon die staatlige Strukture vo Frankriich bis in d Gegewart ine prägt. Ussepolitisch het er mit dr französische Armee zitwiis wiiti Deil vom kontinentale Europa kontrolliert. Au in de eroberte Gebiet het der Napoleon Reforme entwäder uferlegt – z. B. mit em i Code Napoléon umbenennte Code Civil – oder angregt, wie die Stein-Hardenberg’sche Reforme in Preusse[3]. Er isch vo 1805 aa au König vo Italie und vo 1806 bis 1813 Protektor vom Rhiibund gsi. Er het d Uflösig vom Heilige Römische Riich verursacht und die staatligi Ornig vo Mitteleuropa isch zum ene zentrale Problem vom 19. Johrhundert worde. Am Afang het er sälber no dr Nationalstaatsgedanke usserhalb vo Frankriich verbreitet, aber wil dä zum Deil z Spanie, z Dütschland und schliesslig au z Russland konservativ umdütet worden isch, het s das schwiirig gmacht die napoleonischi Ordnig in Europa ufrächtzerhalte.
Dr katastrophali Usgang vom Fäldzug gege Russland im Johr 1812, wo dört as dr Vaterländisch Chrieg bezeichnet wird, het schliesslig zum Sturz vom Napoleon gfüehrt. Noch ere churze Verbannigsphase uf Elba isch er für hundert Däg an d Macht zruggcho. In dr Schlacht bi Waterloo isch er am 18. Juni 1815 ändgültig besiigt und zletzt bis zu siim Dod uf d Insle St. Helena verbannt worde.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.