From Wikipedia, the free encyclopedia
D Matura, Matur oder Maturität (lat. maturitas ‚d Rifi‘) isch d Rifibrüefig noch ere hööchere Schuelusbildig. Vor allem in dr Umgangssprooch bezäichnet si dr Schuelabschluss, wo dr Maturand bechunnt wenn er d Brüefig bestande het.
Verwändet wird d Bezäichnig Matura in Ööstriich, Matura bzw. Maturität in Liechtestäi, in dr Schwiz (dört offiziell und im Schriftvercheer vilmol Maturität bzw. Maturitätsbrüefig,[1] in dr Umgangssprooch mäistens Matur oder au Matura; in de andere Sproochen mit em gliiche Wortstamm analoog) und Südtirol (dört au Rifibrüefig, staatligi Abschlussbrüefig). Usdrück wo dr Matur entsprache git s in Italie (maturità), Bulgarie, Ungarn, Tschechie (maturita), Slowakei (maturita), Sloweenie, Kroazie, Serbie, Montenegro, Nordmayedoonie, Bosnie und Herzegowina, Albaanie, Kosovo und Poole. Z Dütschland reedet mä vom Abitur (im Sinne vo: d Schuel mit em Rifizüügnis verloo).
Mit em Maturazüügnis (oder Maturitätszüügnis) het dr Maturant (in Ööstriich) bzw. Maturand (in dr Dütschschwiz) d Hoochschuelrifi und cha an ere Uniwersidäät oder andere Hoochschuel studiere.
Mit dr Bruefsmaturität in dr Schwiz und Liechtestäi (au: Bruefsmatura, Bruefsrifibrüefig) darf mä e fachiischleegigs Studium an ere Fachhoochschuel mache. In Östriich macht d Bruefsrifibrüefig dr vollwärdig Uniwersidäätszuegang innerhalb vo Ööstriich mööglig und die entsprächendi Ghaltsstuefe im öffentlige Dienst.[2]
Rifi- und Diplombrüefig isch dr ööstriichisch Usdruck für die kombinierti Hochschuelrifi mit Bruefsabschluss (Diplombrüefig, BHS), Zentralmatura für d Matura im Ganze, wil d Abschlüss vo alle Schuelsparte veräihäitligt wärde.
D Matura wird je noch Schueltüp in dr 12. oder 13. Klass gmacht. Allgemäinbildendi hööcheri Schuele (AHS) schliesse im 12. Schueljoor ab; Bruefsbildendi hööcheri Schuel(BHS) im 13. Schueljoor.
«Matura» isch die umgangssproochligi Bezäichnig und «Rifipbüefig» die offizielli.
D Matura wird im Allgemäine an dr Schuel gmacht, wo d Maturantin oder dr Maturant zletscht gleert häi. Persoone, wo nid uf e Middelschuel gange si, chönne e Externistematura oder e Bruefsrifibrüefig mache. Bi dere Brüefig häi nid alli Schüeler vom gliiche Joorgang die gliiche Ufgoobe überchoo. D Ufgoobe für d Klausuure si bis zur Iifüerig vo dr Zentralmatura nume für e Schuelklass äihäitlig gsi, die für die mündlige Brüefige si vo Brüefling zu Brüefling verschiide gsi. Jede Leerer het Frooge noch de Schweerpünkt vo sim Underricht chönne frooge. D Matura isch in däm underschiidlig gsi zum Zentralabitur in mängge dütsche Länder oder zum franzöösische Baccalauréat.
Sit em Schueljoor 2014/15 isch d AHS-Matura zum Däil zentraal. Sit 2015/16 si au d Maturabrüefige vo dr BHS zum Däil zentraal.
Im Schuljoor 2019/20 isch d Matura wäge dr Covid-19-Pandemii abkürzt worde (Corona-Matura).
Bis 1995 het s säggs verschidnigi Maturidäätsbrofiil gee, vo denn aa chönne d Schüeler noch bestimmte Reegle iiri Maturidäätsfächer sälber uuselääse und en entsprächends Underrichtsbrogramm zsämmestelle (s nöije Maturidäätsanerkennigsreglemänt MAR vom 15. Februar 1995, Revision am 27. Juni 2007).[3]
Brüeft wird mä in mindestens fümf Fächer, schriftlig und mündlig (in e baar Kantöön git s bi nitsproochlige Fächer kä mündligi Brüefig, in andere Kantöön gältet das nume für Mathematik):
D Resultaat vo deene Brüefige mache 50 % vo dr Maturnoote in däm Fach us, d Noote vom letschte Schueljoor, die so genannti Erfaarigsnoote zelt au 50%. In de Fächer ooni Maturidäätsbrüefig zelt nume d Noote vom letschte Joor. Es wird grundsätzlig in dr Richdig vo dr Brüefigsnoote uf- oder abgrundet. Es git Kantöön wo halbi Noote kenne (6, 5.5, 5, 4.5 etc.).
Mä isch dur d Maturidäätsbrüefig duurechoo, wenn die dobbleti Summe vo alle Nooteabwiichige vo 4 gege unde nit gröösser isch as die äifachi Summe vo alle Noteabwiichige vo 4 gege oobe und nid mee as vier Noote under eme Vieri si.
Bi dr äidgenössische Matura git s in alle nüün Maturidäätsfächer nume Brüefigsnoote. An kantonaale Gümnaasie und Kantoonsschuele macht mä e kantonaali Matura, wo äidgenössisch anerkennt isch; je noch Kantoon git s no zuesätzligi Noote (Matuuraarbet, Filosofii etc.).
D Maturidäätsbrüefig daf nume äimol widerhoolt wärde.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
