Magde (amtlig hochdütsch Magden)[2] isch en Iiwohnergmeind im Bezirk Rhiifälde vom Schwiizer Kanton Aargau. Si lit im Weste vo dr Region Frickdaal, öbbe drei Kilometer südlig vo dr Gränze zu Dütschland und gränzt an Kanton Basel-Landschaft.
 |
Dä Artikel behandlet d Schwiizer Gmeind Magde; für anderi Bedütige vo «Magden» lueg Magden (Begriffsklärung) |
| Magde | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Aargau (AG) |
| Bezirk: | Rhiifälde |
| BFS-Nr.: | 4253 |
| Poschtleitzahl: | 4312 |
| Koordinate: | 628365 / 264338 |
| Höchi: | 325 m ü. M. |
| Flächi: | 11.04 km² |
| Iiwohner: | 3894 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Website: | www.magden.ch |
| Charte | |
 | |
Geographii
S Dorf lit am Magdenerbach, wo zerst in Richdig Weste, denn uf Norde fliesst und bi dr Altstadt vo Rhiifälde in Rhii mündet. Dr flachi Daalbode isch durchschnittlig 200 Meter breit und wird vo Hügeln vom Dafeljura begränzt. Die si unde nooch stotzig und hai oobe nooch Hochebene, wo zum Deil bewaldet si und zum Deil landwirtschaftli usgnützt wärde. Uf dr Nordsite vom Magdenerdaal lit dr «Galge» (450 müM), en Usläufer vom 632 Meter hoche Sunnebärg. An dr Westsite vom Daal lit dr Schönebärg (469 müM). Im Dorfzentrum zwiigt s Daal vom Wintersingerbach in Richdig Südsüdoste ab. In däm Daal lit dr Wiiler Iglingerhof uf ere Höchi vo 370 Meter, und zwüschen em und em Magdenerdaal isch dr Önsbärg (563 müM). Öbbe ei Kilometer südlig vom Dorfzentrum verzwiigt sich s Daal vom Wintersingerbach; s drei Kilometer lange Sitedaal lauf in Richdig Südsüdwest und heisst eifach «Daal». Drzwüsche erhebt sich dr 514 Meter hochi Chüller. Ganz im Südweste befindet sich dr 607 Meter hochi Halmet.[3]
D Flechi vom Gmeindsgebiets bedräit 1104 Hektare, drvo si 461 Hektare bewaldet und 121 Hektare überbaut. Dr höggsti Punkt lit uf 607 Meter uf em Halmet, dr diefst uf 308 Meter am Magdenerbach.
Nochbergmeinde im Aargau si Olsbärg im Weste (mit ere chliine Exklave im Süde), Rhiifälde im Nordweste und Möhli im Nordoste. Nochbergmeinde im Kanton Baselland si Arisdorf und Hersberg im Südweste, Nusshof im Süde, Wintersinge im Südoste und Maisprach im Oste.
Bevölkerig
D Bevölkerigsentwicklig:[4]
| Johr | 1768 | 1850 | 1900 | 1930 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
| Iiwohner | 869 | 1075 | 894 | 975 | 975 | 1107 | 1799 | 2218 | 2665 | 3043 |
Am 31. Dezember 2022 hai 3894 Mensche z Magde gwohnt, 12,6 % drvo Usländer. Bi dr Volkszellig 2000 si 40,1 % reformiert, 27,5 % römisch-katholisch, 12,9 % christkatholisch und 1,4 % muslimisch gsi; 1,3 % hai em anderi Religion aagee. 92,9 % hai Dütsch as ihri Hauptsprooch bezeichnet, 1,5 % Französisch, 1,4 % Änglisch, 1,0 % Albanisch, 0,9 % Italiänisch.[5]
Dr Dialäkt, wo z Magde gredt wird, ghört zum Nordweschtschwyzerdütsch.
Politik und Rächt
D Versammlig vo de Stimmberächtigte, d Gmeindiversammlig, het d Legislativgwalt. Die usfüehrendi Behörde isch dr fümfchöpfig Gmeindiroot. Si Amtszit isch vier Johr lang, und er wird im Majorzverfahre vom Volk gwehlt. Er füehrt und repräsentiert d Gmeind, vollzieht d Beschlüss vo dr Gemeindiversammlig und d Ufgoobe, won em dr Kanton und dr Bund zuedeile.
Für Rächtsstriitigkeite isch s Bezirksgricht Rhiifälde zueständig. Magde ghört zum Friidensrichterkreis Rhiifälde.
Persönlichkeite
- Kurt Stalder (1912–1996), e christkatholische Theolog
Literatur
- Edith Hunziker, Peter Hoegger: Die Kunstdenkmäler des Kantons Aargau, Band IX: Der Bezirk Rheinfelden. Hrsg. von der Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte GSK Bern 2011 (Kunstdenkmäler der Schweiz Band 119). ISBN 978-3-906131-94-8. S. 313–333.
Weblingg
- Offizielle Website vo dr Gmeind Magde
- Dominik Sauerländer: Magden In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Fuessnote
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
