Kyrillisches Alphabet

S kyrillische Alphabet wird z Russland, ir Ukraÿne, z Wißrussland, Bulgarie und in andere osteuropäische (z. B. Serbie) und nordasiatische Länder brûcht.

S isch im 10. Jahrhundert am Hof vom bulgarische Zar Simeon am Großa durch 'n Kliment (Clemens) von Ohrid (sell isch au d´Name vum e See mit ganz bsundere Fisch), am Schüler vom Kyrill, Buechschtabe wo nit uus em Griechische übernoh worde si - die glagolitische Buechschtabe (Schpalte 4) entwickelt worra.

D' meischta Buchstaba sin us am griechischa Alphabet übernomma odr abgleitet worra. Für Laute, wo im Griechische net vorkomma sen, sen Zeichen von dr glagolitischa Schrift (Glagolica) verwendet worra, wo a bissel früher vom griechischa Mönch Konschtantin, wo später Kyrill ghoißa hat, erfunda worra isch. Nach dem isch d' kyrillische Schrift bnannt worra, obwohl se sich arg von dr glagolitischa Schrift unterscheidt.

Vergliichstabelle zur Entwicklig vo de kyrillische Buechschtabeforme

• Gross- und Chliibuechschtabe (Schpalte 1)
• Dransliteration (Schpalte 2)
• alti Buechschtabe, wo hüt no für Chilletekscht benutzt wärde (Schpalte 3)
• Buechschtabe, wo nit uus em Griechische übernoh worde si - glagolitischi Buechschtabe (Schpalte 4)
• die entschprächende griechische Buechschtabe (Schpalte 5)
• zum Vergliich: latinischi Buechschtabe, wo us em griechischen Alphabet entwicklet worde si (Schpalte 6).

Kyrillisch			Urschprung		Zum Vergliich: lat. Buchescht.
mod. kyr.	transl.	altkyr.	glag.	griech.
	a				A a
—	ja				—
	b				B b
	v
	g, h				C c G g
	g
	ģ
	d				D d
	e				E e
	jo
	ė
	je
	ž			—	—
	z				Z z
	i				H h
	j
()	ḟ				—
	ï				I i
	ji
	j	—	—		J j
	ć			—	—
	đ
	k				K k
	ḱ
	l				L l
	lj
	m				M m
	n				N n
	nj
—	x, ks		—		(X x)
	o				O o
	p				P p
	r				R r
	s				S s
	ʒ
	t				T t
	u			ΟΥ ου	U u V v W w Y y
	ŭ
()	ÿ
	f				—
	ch				(X x)
—	ō				—
	c			—	—
	dž
	č			—	—
	š			semitisch: hierat. hebr. ש kopt. arab. س
	šč, št		[1]		–
—	ps		—
	”, ă, ъ			—	—
	y			—	—
	’, ь			—	—
()	ě			—	—
	ju		–	[2]	–
	ja, ę			—	—
()	ă, ǫ			—	—
—	ję			—	—
s.o.	jǫ			—	—

Quelle

1. Zr Herkumft vom glagolitische und em kyrillische Schta uus em griechische Psi vgl. Nikolaos Trunte (Πρὸς τὸ σαφέστερον: Zu Reformen in der glagolitischen Schrift, in: Glagoljica i hrvatski glagolizam, Zagreb und Krk 2004, S. 428 f.). S Schta, wo in den ältischte Tekscht nit vorchunnt, isch as Deil vo dr Reform vom glagolitischen Alphabet iingefüehrt worde.
2. In ältere südslawische Tekscht findet mä mänggisch e Schbiegelform vom kyrillische Buechschtaben, wo uf si Herkunft uus em griechische οι anewiist, wo denn as [y] uusgschbroche worden isch, wie wohrschiinlig au ю, während ιο ja [io] uusgeschbroche worde isch und nie [ju] (vgl. Trunte, Lehrbuch, Bd. 1, S. 13).

Literatuur

• August Leskien, Handbuch der altbulgarischen (altkirchenslavischen) Sprache: Grammatik – Texte – Glossar. Weimar ¹1871, Heidelbert ¹⁰1990.
• Nikolaos Trunte, Словѣньскъи ѩзыкъ: Ein praktisches Lehrbuch des Kirchenslavischen in 30 Lektionen. Zugleich eine Einführung in die slavische Philologie. Bd. 1: Altkirchenslavisch. München ¹1990, ⁵2003.