From Wikipedia, the free encyclopedia
Chranket (middelhoochdütsch krancheit, krankeit, sünonüüm zu Schwechi, Liide, Noot) isch e Störig vo dr Funkzioon vom ene Organ, vo dr Psüche oder vom ganze Organismus.
Chranket wird vilmol im Geagesatz zu Gsundhäit definiert. Allerdings het mä Gsundhäit au scho as dr ideali Zuestand, wo mä sich am beste füült, definiert, und Chranket isch nit die äinzig möögligi Ursach für e mangelhafti Gsundhäit.[1] D Übergäng zwüsche „Gsundhäit“ und „Chranket“ si fliessend. Vil isch mänggisch äifach e Froog vo dr Sichtwiis. So het sich dr Begriff Befindligkäitsstöörig für Iischränkige vom körperlige oder seelische Woolbefinde ooni objektivierbare medizinische Chranketswärt iibürgeret. Uf dr andere Site chönne Zueständ vorlige, wo as chrankhaft definiert chönne wärde, ooni dass es e subjektive Liidensdruck git.
Die normali Funkzioon isch s Resultat vo dr Sälbstregulierig vo de Lääbensvorgäng; e Däil drvo isch d Fääigkäit sich in äim Maass oder eme andere an verändereti inneri und üsseri Bedingige aazbasse. Wie mä das beurdäilt hängt vo de Normvorstellige ab.
As Funkzioonsstöörig chann e Chranket verschiideni Beriich vom e Lääbewääse beträffe und sich in deren iire Wäggselwirkige entwiggle. Füsiologischi Funkzioone si e wääsentligi Äigeschaft vom Lääbe. Organisme existiere in komplexe Umwälte und erlääbe die ganz Zit stofflige und energetische Usdusch. E Hufe Arte vo Organisme lääbe in soziale Zämmehäng. Zu de Funkzioone vom Lääbe ghöört au s Verhalte. Sogenannti hööcheri Organisme häi emozionali Funkzioone. D Personalidäät und d Sozialidäät vo Mensche isch abhängig vo iirer kulturelle Wält.
Mä macht Verbindige von ere Chranket vom ene konkrete Lääbewääse zu abstrakte „Chrankhäite“ und das isch wichdig im Zämmehang mit dr Entwigglig vo therapöitische Aasätz und deren iiri administrative und ökonomische Raamebedingige. Äi Süstematik isch die Internazionali statistischi Klassifikazioon vo de Chrankhäite und verwandte Gsundhäitsbrobleem (ICD10).[2] Öb s aber abstrakti Chrankhäite im ene ontologische Sinn git, isch umstritte.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
