From Wikipedia, the free encyclopedia
E Heebel isch in dr Füsik und Technik e mechanische Chraftwandler, wo us eme starre Körper bestoot, wo am ene Angelpunkt eso aagnacht isch, ass er sich um dä cha dräie. Dr mathematische Beschriibig vom ene sonige Süsteem säit mä s Heebelgsetz. Das Gsetz isch scho in dr Antike vom Archimedes formuliert worde.
Mä underschäidet zwüsche äisitige und zwäisitige Heebel, je nochdäm öb d Chreft nume uf äinere Site oder uf bäide Site vom Angelpunkt aagrife.[1] Es git au gradi Heebel und Winkelheebel[2], wie er in dr Näigigswoog aagwändet wird.
Die zentrali füsikalischi Gröössi, wo mä brucht, zum e Heebel beschriibe, isch s Dräimomänt im Bezug uf en Angelpunkt, wo sich dr Heebel um en ume cha dräije.
Drbii isch dr Ortswektor vom Angelpunkt und dr Ortswektor uf e Punkt, wo d Chraft aagrift. Dr Abstand zwüschen em Angelpunkt und em Aagriffspunkt vo dr Chraft wird as Heebelarm bezäichnet. Dr Betrag vom Dräimomänt isch broporzional zum Heebelarm. Mit eme groosse Heebelarm cha eso mit ere chliine Chraft e groosses Dräimomänt usgüebt wärde. Wäge däm häig dr Archimedes gsäit:
„Gäbet mr e feste Punkt im Wältall, und i cha d Wält us de Angle lüpfe.“[3]
E Heebel befindet sich im Gliichgwicht, wenn d Summe vo alle Dräimomänt wo an em aagrife, gliich Null isch:
Wenn dr Heebel dur e Stöörig vom Gliichgwicht dur e zuesätzligs Dräimomänt kippt eird, so wird uf bäide Site vom Angelpunkt die gliichi Aarbet verrichdet, wobii jewiile dr Wääg isch, wo bi dr Kippbeweegig zrugggläit wird.
D Rächnig wird äifacher, wemm mä d Chreft aaluegt, wo sänkrächt zum Heebel stöön. Eso wird s Chrüzbrodukt zum ene normale Brodukt us de Beträäg vo de Wektore. Mä bechunnt s Verheltnis über
vo de bäide Chreft und an de Pünkt und vom Heebel.
Das isch d Form vo dr bekannte Formulierig:
En anderi Gröössi, wo mä cha aluege, isch d Gschwindigkäit an verschidnige Stelle vom Heebel wääred dr Beweegig vom Heebel. Wil s e Rotazionsbeweegig isch, hängt d Baangschwindigkäit vom Abstand zum Angelpunkt und vo dr Winkelgschwindikäit ab: . Mä cha, analog zum Chraftverheltnis, e Gliichg ufstelle zum d Gschwindigkäitsverhältniss z berächne:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.