Franziskus (Papst)

Dr Franziskus (* 17. Dezämber 1936 z Buenos Aires, Argentinie; † 21. April 2025 in dr Vatikanstadt; lat. Franciscus PP.; burgerli Jorge Mario Bergoglio SJ) isch syt em 13. Merz 2013 dr 266. Papscht un Oberhaupt vu dr remisch-katholische Chilche. Är isch dr erscht Latynamerikaner un dr erscht Jesuit, wu Papscht woren isch. Bis Merz 2013 isch er Erzbischof vu Buenos Aires gsii.

Dr Franziskus, dr 266. Papscht
z Südkorea im Augschte 2014

S Wappe vom Franziskus

Läbe

D Eltere vum Jorge Bergoglio, dr Mario Jose Bergoglio un d Regina Maria Sivori, sin italienischi Yywanderer gsii. Dr Vater het as Yysebahner gschafft. Dr Jorge Bergoglio het no dr Schuel an dr Universität vu Buenos Aires e Masterabschluss in Chemi gmacht un isch am 11. Merz 1958 in dr Jesuiteorde yydrätte. Är het derno Gaischteswisseschaft z Santiago, Chile un no syre Ruckchehr uf Buenos Aires an dr Theologische Fakultet vum Colegio Máximo San José z San Miguel Philosphi (Abschluss: 1960) un Theologi (Abschluss: 1970) studiert. Anne 1969 het er s Sakramänt vu dr Prieschterweih empfange un isch derno Novizemaischter un Theologidozänt an dr Hochschuel vu San Miguel gsii.

In dr Johre 1973 bis 1979 het er as Provinzial d Gschick vum Jesuitenorde z Argentinie glaitet. Vu 1980 bis 1986 isch er deno as Räktor vu dr Theologische Fakultät vu San Miguel vorgstande. Derno isch er fir e Forschigsufenthalt uf Frankfurt am Main an d Philosophisch-Theologisch Hochschuel Sankt Georgen gange. Sy Promotion het er nit abgeschlosse. Speter het er as Gaischtlige Diräkter z Córdoba gschafft.

Am 20. Mai 1992 isch dr Bergoglio vum Papscht Johannes Paul II. zum Weihbischof z Buenos Aires un Titularbischof vu Auca ernännt wore. D Bischofsweih het em dr Erzbischof vu Buenos Aires, dr Antonio Kardinal Quarracino, am 27. Juni 1992 gspändet. Mitkonsekratore sin dr Bischof vu Mercedes-Luján, dr Emilio Ogñénovich, un dr Apostolische Nuntius z Argentinie, dr Ubaldo Calabresi, gsii. Am 3. Juni 1997 isch er zum Koadjutorerzbischof ernännt wore un isch noch em Dod vum Kardinal Quarracino am 28. Februar 1998 Erzbischof vu Buenos Aires wore. Glychzytig isch er Bischof fir di Glaibige vum orientalische Ritus z Argentinie gsiides. Dr Papscht Johannes Paul II. het en anne 2001 mit dr Ernännig zum Kardinalprieschter mit dr Titelchilche San Roberto Bellarmino in s Kardinalskollegium ufgnuu. Är het unter anderem dr Kongregation fir dr Gottesdienscht un d Sakramäntenornig aaghert.

S Konklave 2013, wu 115 Kardinäl derby gsii sin, het am 12. März 2013 aagfange. Am 13. Merz 2013 isch no dr Jorge Mario Bergoglio asm zweete Dag vum Konklave 2013 im fimfte Wahlgang um 19:06 Uhr zum 266. Papscht un dodermit zum Noofolger vum d hailige Petrus gwehlt wore. Är het sich dr Papschtname Franziskus gee noch em Hl. Franz vu Assisi. Dodermit isch er dr erscht mit eme neie Papschtname syt em Lando 913/14. Syt em Syrer Gregor III. im 8. Johrhundert isch er dr erscht Nit-Europäer, un dr erscht Ordensmann syt em Gregor XVI. (Papscht vu 1831 bis 1846), wu in des Amt gwehlt woren isch.

Näbe dr argentinische het er au di italienisch Staatsburgerschaft gha. Är het Spanisch un Italienisch as Muetersproche schwätzt un au rächt guet Dytsch chenne.

Am 14. Februar 2025 isch dr Papscht in dr Spital kumme, wege-n-ere schwere Lungenentzündig. Er isch am 23. März 2025 üssekumme, isch awer zimlig schwach bliwe. Am 20. April 2025, am Oschtre, hat sich dr Papscht uf em Petersplatz zeigt, fer d Litt bsegne. Am 21. April 2025 isch er bi sich dheim gstorwe.

Pontifikat

De Papst Franziskus hät drei bsundrigi Akzänt gsetzt:^[1]

• Er hät de glaubesmüede Zytgnosse s Evangelium wele nöcherbringe und e «Revoluzion vo der zärtliche Liebi» azettle. I sym eerschten aposchtolische Schrybe Evangelii gaudium (2013) hät er syni Vision von ere ernöierete Chile vorgläit. D Chile seg ekäi «feschti Burg», näi, si seg es Fäldlazarett, wo für di psychisch Verwundete und di religiöse Suecher mües da sy. Si sell nöd um sich sälber chräise, näi, si sell a d Perifery gaa. Si sell nöd satt sy und nöd probiere, alti Privilegie z sichere.
• Er hät e Theology vo der Barmherzigkäit verchündt. Gott isch eso so gross, das er au chly cha wärde, so mächtig, das er au d Gstalt vo der Oomacht chan anää. S Chrüz uf Golgatha, de Weg vom Christus i d Ernidrigung vo Armuet, Läid und Tod sind für de Franziskus Usdruck vo dere Barmherzigkäit gsy, wo für ali gilt.
• Er hät kollegiali und sinodali Elemänt i der Chile gstercht. Er hät gsee, das es en Überforderig isch, di kulturell polizäntrisch Wältchile welen eläige z läite. Zum de römisch Zäntralismus abfädere, hät er en Rat von Kardinäl us de ganze Wält ygrichtet, wo iri Erfarig seled ybringe. Er hät Sinoden über Ee und Familie (2014/15), über d Juged (2018) und über d Ortschile z Amazonie (2019) uftaa und hät zletscht de Wältchilen en meerstufig agläite sinodale Prozäss verordnet.

Wyt ume guet achoo isch syne Enziklika Laudato si’: Si hät s ökologisch Biwusstsy gscherft und d Folge vom Klymawandel klar umrisse. Und er hät de Dialog mit de nödchrischtliche Religione entschide wytergfüert, bsunders mit em Islam.^[1]

De Franziskus hät sich, gnau wie sin Vorvorgänger, de Johannes Paul II., offe gege d Mafia gstellt. Bimene Bsuech z Kalabrie im März 2014 hät er gege di italienische Mafiosi es Zaiche gsetzt.^[2] Im Juni 2014 hät de Franziskus erneut sini disbezüglichi Haltig mit markante Wort bechräftig.^[3]

Am 27. April 2014 hät de Franziskus uf em Petersplatz z Rom zwai vo sine Vorgänger, de Johannes XXIII. und de Johannes Paul II. hailiggsproche. De Johannes XXIII. isch gwürdigt worde för sin Muet, s Zwaiti Vatikanische Konzil durezsetze, und de Johannes Paul II. als „Papst vo de Familie“.^[4]

Im März 2015 hät de Franziskus es usserordentlichs Hailigs Johr vo de Barmherzigkeit aakünded. Es söll vom 8. Dezember 2015 bis zum 20. November 2016 gfiired wärde.^[5]

Im Vorfäld vo siner Rais noch Mexiko hät sich de Franziskus am 12. Februar 2016 uf em Flughafe vo de kubanische Hoptstadt Havanna mit em russisch-orthodoxe Patriarch, em Kyrill I. troffe. Es isch di erschti Begegnig vo de Oberhäupter vo däne beide Cherche sit de Gründig vom Moskauer Patriarchat 1589/90 bzw. sit em Zämmeträffe vom Papst Eugen IV. mit em Moskauer Metropolit Isidor vo Kiew uf em Konzil vo Ferrara 1438/39 gsi.^[6][7]

Am 21. Juni 2018 hät de Franziskus z Gämf en Psuech bim Ökumenische Root vo de Chilene gmacht, wo s Jubileum vo 70 Joor sit dr Gründig gfyret hät.

De Franziskus hät au Yspruch provoziert. Syni pauschal Kritik am globale Kapitalismus hät nöd überzügt. Mängi spontan Üsserig a Prässekonferänzen und Interview sind nöd duretänkt gsy. Er hät Erwartige gschüüret und hät si enttüüscht. Reformer händ z vill von em erwartet, Konservatyvi händ mängs von em abgläänt. S Verheltnis zum Judetum isch trüebt worde wäge syne Simpatye für d Paläschtinänser im Gaza-Chrieg.^[1]

Schrifte (Uuswahl)

Büecher

• Meditaciones para religiosos. Diego de Torres, Buenos Aires 1982, ISBN 950-02-1000-2.
• Reflexiones espirituales sobre la vida apostólica. Diego de Torres, Buenos Aires 1987, ISBN 950-9210-07-2.
• Reflexiones en esperanza. Ediciones Universidad del Salvador, Buenos Aires 1992.
• As Usegäber: Diálogos entre Juan Pablo II y Fidel Castro. Dir. y coor. por J. M. B. Editorial de Ciencia y Cultura, Buenos Aires 1998, ISBN 987-507-074-2 (spanisch; Übersetzung des Titels: Dialoge zwischen Johannes Paul II. und Fidel Castro).
• Educar. Exigencia y pasión. Desafíos para educadores cristianos. Editorial Claretiana, Buenos Aires 2003, ISBN 950-512-457-0.
• Ponerse la patria al hombro. Memoria y camino de esperanza. Editorial Claretiana, Buenos Aires 2004, ISBN 950-512-511-9.
• La nación por construir. Utopía, pensamiento y compromiso. VIII Jornada de Pastoral Social. Editorial Claretiana, Buenos Aires 2005, ISBN 950-512-546-1.
• Corrupción y Pecado. Algunas reflexiones en torno al tema de la corrupción. Editorial Claretiana, Buenos Aires 2006, ISBN 950-512-572-0.
• El verdadero poder es el servicio. Editorial Claretiana, Buenos Aires 2007, ISBN 978-950-512-628-6.
• Gespräche mit Sergio Rubin und Francesca Ambrogetti: El Jesuita. Javier Bergera Editor, Buenos Aires, Argentinien 2010, ISBN 978-950-15-2450-5.
  • deutsch: Papst Franziskus. Mein Leben, mein Weg. Die Gespräche mit Jorge Mario Bergoglio. Herder, Freiburg im Breisgau 2013, ISBN 978-3-451-32708-7.
• mit em Abraham Skorka: Sobre el Cielo y la Tierra. Editorial Sudamericana, Buenos Aires 2010, ISBN 978-950-07-3293-2 (Textauszug online). Deutsche Ausgabe: Über Himmel und Erde. Jorge Bergoglio im Gespräch mit dem Rabbiner Abraham Skorka. Riemann, München 2013, ISBN 978-3-570-50161-0.
• Nosotros como ciudadanos, nosotros como pueblo. Hacia un bicentenario en justicia y solidaridad 2010–2016. Editorial Claretiana, Buenos Aires 2011, ISBN 978-950-512-744-3.
• Mente abierta, corazón creyente. Editorial Claretiana, Buenos Aires 2012, ISBN 978-950-512-778-8. Deutsche Ausgabe: Offener Geist und gläubiges Herz. Herder, Freiburg im Breisgau [u. a.] 2013, ISBN 978-3-451-32709-4.
• Leben – meine Geschichte in der Geschichte. HarperCollins, Hamburg 2024, ISBN 978-3-365-00763-1.
• Hoffe: Die Autobiografie. Kösel, München 2025, ISBN 978-3-466-37353-6 (Originaltitel: Spera. L’autobiografia. 2025). Übersetzeri i s Tüütsch: Elisabeth Liebl.

Enziklike

• Lumen fidei („Licht des Glaubens“, vom 29. Juni 2013).
• Laudato si’ („Gelobt seist du“, 18. Juni 2015). Tüütschi Uusgaab: Laudato si. Die Umwelt-Enzyklika des Papstes. Herder, Freiburg i. Br. 2015, ISBN 3-451-35000-9.
• Fratelli tutti („Über die Geschwisterlichkeit und die soziale Freundschaft“, 3. Oktober 2020).
• Dilexit nos („Er hat uns geliebt“, 24. Oktober 2024).

Literatur

• Jorge Bergoglio: Hoffe: Die Autobiografie. Übersetzt vo der Elisabeth Liebl. Kösel, München 2025, ISBN 978-3-466-37353-6.
• Massimo Borghesi: Papst Franziskus. Sein Denken, seine Theologie. Übersetzt vo der Elisabeth-Marie Richter, wbg academic, Darmstadt 2020, ISBN 978-3-534-27163-4.

Weblink

 Commons: Franziskus – Sammlig vo Multimediadateie

• Yytrag zue Franziskus (Papst) uf catholic-hierarchy.org (englisch)
• BERGOGLIO, S.J., Jorge Mario, In: Salvador Miranda: The Cardinals of the Holy Roman Church, online uf fiu.edu, Websyte vu dr Florida International University, abgruefen am 13. März 2013. (änglisch)