Züri
Hauptschtadt vom Kanton Züri, Schwiiz / From Wikipedia, the free encyclopedia
Züri (hoochtüütsch: Zürich; latynisch: Turicum;[2] rätoromanisch Turitg(info), iteliänisch Zurigo) isch d Hauptstadt vom Kanton Züri und di grööscht Stadt vo de Schwyz.
Dä Artikel handlet vo de Stadt Züri. För witeri Bedütige lueg bi Züri (Begriffsklärig). |
Dialäkt: Züritüütsch |
Zürich | |
---|---|
Basisdate | |
Staat: | Schwiiz |
Kanton: | Züri (ZH) |
Bezirk: | Züriw |
BFS-Nr.: | 0261i1f3f4 |
Poschtleitzahl: | 8000–8099 |
UN/LOCODE: | CH ZRH |
Koordinate: | 683248 / 24816147.3790228.541001408 |
Höchi: | 408 m ü. M. |
Flächi: | 91,88 km² |
Iiwohner: | i427'721 (31. Dezämber 2022)[1] |
Website: | www.stadt-zuerich.ch |
Blick vom Üetlibèèrg uf d Stadt abe | |
Charte | |
w |
D Stadt lyt im Schwyzer Mittelland, a de Limet und am Zürisee. Si hät sälber öppe 410'000 und mit irer Aglomerazioon zäme öppen anderthalb Millioone Ywoner, und si isch s Zäntrum vo de Metropoolregioon Züri.
D Gschicht vo Züri gaat uf di keltisch Sidlig, wo mer im Stadtgebiet gfunde hät, und uf s antik Doorff Turicum zrugg. Im Mittelalter sind d Burg uf em Lindehoof und s Fraumöischter, wo de König Ludwig de Tüütsch ane 853 a de Limet gründet hät, regionaali Zäntre vom Herzogtum Schwaabe gsy, wo sich naadisnaa drumume d Stadt entwicklet hät. Die isch im 14. Jarhundert politisch stèrcher woorde und hät sich ane 1351 mit den Äidgnosse zämetaa. Für di öiropèèisch Kultuurgschicht isch d Zürcher Reformazioon, wo de Zwingli i de Zyt vo 1523 bis 1525 durepraacht hät, öppis ganz Wichtigs gsy. Hütt sind vil Schwyzer und au internazionaali Organisazioonen und Firme z Züri dihäi, und d Stadt hät Hoochschuele, wo zu de grööschte vo de Schwyz zeled und au internazionaal öppis gälted.
Für d Kultur und psunders d Literatur isch Züri sit em Mittelalter en guete Bode gsy. A de hööchere Schuele vo de Stadt und i andere Zürcher Instituzioone tuet me sit Jarhunderte vil über d Spraache und sit em 19. Jarhundert speziell au d Mundaarte schaffe.
De Flughafe vo Züri isch en kontinäntaale Vercheerschnoote und de Hauptbaanhof Züri isch de grööscht Baanhof vo de Schwyz. Turischte finded z Züri nöd nu es wichtigs Oort uf de Räis im In- und im Ussland, näi, d Stadt isch mit de vile schööne Sache zum Aaluege, de Seepromenade, den Uussichtspünkt ringsume, de Chauffhüüser und Speziaalgschäft und em groosse Kulturaagebott au für sich es Zyl zum higaa; die ganz «Turismusregion Züri» hät bi de Gescht us de ganze Wält Erfolg, es chömed fascht drei Millioone Lüüt all Jaar daa ane. Ales zäme gnaa gilt Züri als Wältstadt, so wie i de Schwyz nu na Gämf äini isch; und die beede Schwyzer Stedt wèèrded bi de bedüütenden internazionaale Stedteverglych zu den Oort mit de hööchschte Läbesqualitèèt vo de Wält grächnet.[3][4]