e frankobrowenzalische Dialäkt, wo im italiänische Aostadaal gschwätzt wird From Wikipedia, the free encyclopedia
Valdostanisch (Valdôtèn) isch e frankobrowenzalische Dialäkt, wo im italiänische Aostadaal gschwätzt wird. Die grooss Meerhäit vo de Iiwooner reedet hützudags die äint offizielli Sprooch, Italiänisch, wääred die zwäiti offizielli Sprooch, Franzöösisch, braktisch vo niemerem as Muetersprooch gschwätzt wird. Für öbbe 70'000 Lüt isch Valdostanisch d Hauptsprooch. Z Italie isch s e gschüzti Minderhäitesprooch.
Die eltiste churze Schriftfragmänt vom valdostanische Patois stammen us em Middelalter.[1] Bis zum 19. Johrhundert isch d Bevölkerig zwäisproochig gsi und s Franzöösisch het s Patois immer meh abglööst. Noch dr Veräinigung vo Italie im Joor 1861 si e Hufe Frankofooni uf Frankriich abgwanderet. S Valdostanisch isch duldet worde, solang s käi negatiive Iifluss uf s Italiänische ghaa het.
Under em Faschismus si die nititaliänische Schuele zuedoo worde, dr Underricht uf Franzöösisch isch verbote worde, und s Italiänische isch as äinzigi Sprooch vor Gricht zuegloo gsi. Die frankofoone Zitige Duché d'Aoste, Le Pays d'Aoste, La Patrie valdôtaine si verbote worde und 1939 het mä alli Ortsnääme italianisiert. Noch em Chrieg sie die alte Ortsnääme wider iigfüert worde.[2]
Bekannti Autoore in de valdostanische Dialäkt si dr Jean-Baptiste Cerlogne (1826–1910), dr Alcide Bochet (1802–1859), dr Fernand Bochet (1804–1849), dr Joseph Alby (1814–1880), dr Léon-Clément Gérard (1810–1876), René Willien (1916–1976), d Eugénie Martinet (1896–1983), d Armandine Jérusel (1904–?), d Anaïs Ronc-Désaymonet (1890–1955) und d Reine Bibois (1894–1976).
En erfolgriichi Sängere vo Lieder im Patois vom Aostadaal isch d Magui Bétemps (1947–2005) gsi.
Für d Sproochkultur vom valdostanische Dialäkt setze sich s Centre d’études francoprovençales «René Willien» z Saint-Nicolas und s Bureau régional d’ethnologie et de linguistique (BREL) z Aosta ii. Bim BREL wird mit dr Association valdôtaine des archives sonores e Sammlig vo Audiokwelle vo de valdostanische Dialäkt gfüert. Dr Atlas des patois valdôtains isch e sproochgeografischs Projekt, wo sit de 1960er Joor lauft, und d Sproochsituazioon im Aostadaal erfasst.[3][4]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
