From Wikipedia, the free encyclopedia
As Säkularisazioon wird ursprünglig die staatlig Entäignig oder Nutzig vo Bsitz (Land oder Vermööge) bezäichnet, won ere Chille ghöört oder ghöört het. Im ängere Sinn verstoot mä drunder d Säkularisazioon wääred em napoleoonische Zitalter (d. h. vo 1799 bis 1821). Doo underschäidet mä zwäi Forme: uf dr äinte Site d Ufheebig vo kirchlige Instituzioone, Abteie und Chlöster und d Verstaatligung vo iirem Bsitz (s Iizie vo Chillegüeter), uf dr andere Site d (Annekdierig) vo de gäistlige Fürstedümer und Herrschafte vom Häilige Röömische Riich dur gröösseri Territoriaalstaate.
Im ene witere Sinn verstoot mä under Säkularisazioon die gsellschaftligi Entwicklig, wenn sich d Lüt in geoosse Zaale vo dr Religioon und vo religiööse Wärt abwände; doodrfür brucht mä aber mäistens d Bezäichnig Sekularisierig.
Dr Begriff läitet sich vo lat. saeculum „Joorhundert“, „Zitalter“ und em Adjektiv saecularis „säkular“, „weltlich“, wo drzue ghöört, ab und bezäichnet allgemäin e Wäggsel aane zum „Zitlige“ und Wältlige. As Begriff für d Entäignig vo Chilleguet het scho dr franzöösisch Gesandti Henri II. d’Orléans-Longueville am 8. Mai 1646 bi de Verhandlige zum Westfäälische Friide in Münster s Wärb séculariser brucht. Er het drmit dr Übergang vo katholische Güetern in protestantische Bsitz gmäint.
Dr Heinrich VIII., Köönig vo Ängland, het im Zuug vom köönigliche Supremaatakt vo 1535 vom Joor 1538 aa die änglische Chlööster lo uflööse und iire Bsitz lo konfisziere.
Dr säggsisch Herzog Heinrich dr Fromm het 1539/1540 alli chirchlige Bsitzdümer lo sekularisiere und d Chlööster lo ufheebe.
As Däil vom Westfäälische Friide 1648 si s Erzstift Magdeburg, s Hochstift Halberstadt, s Hochstift Breeme, s Hochstift Minde und s Hochstift Schwerin in wältligi Fürstedümer umgwandlet worde.
Im Raame vo dr Ufheebig vom Jesuitenorde dur dr Bapst Clemens XIV. (1773) si däm sini Güeter z Bayre em kurfürstlige Schuelfon zur Verfüegig gstellt worde.[1]
Dr Kaiser Joseph II. het no vor dr Franzöösische Revoluzioon e Hufe Chlööster und Chille ufghoobe und iir Vermööge iizooge.
Im revoluzionääre Frankriich si am Ändi vom 18. Joorhundert und am Aafang vom 19. fast alli gäistlige Riichsständ ufglööst worde und d Chillegüeter nazionalisiert worde. D Sekularisazioon in de ehemoolige Gebiet linggs vom Rhii, wo 1801 im Friide vo Lunéville zu Frankriich choo si, het Joor 1802 stattgfunde.[2]
As Entschäädigung für d Gebiet, wo si an d Franzoose verloore häi, häi die dütsche Territorialhere im Riichsdeputazioonshauptschluss vo 1803 chirchlige Riichsständ üüberchoo.
Dur d Entäignig vo Chillegüeter het vor allem die katholisch Chille e groosse Däil vo iirer wältlige Macht verloore. Es het aber au vili kulturelli und soziaali Folge gee: Instiduzioone, wo emol vo dr Chille gläbt häi, vo Bibliodeeke bis Wäisehüüser, si vom Staat übernoo worde oder si si verschwunde.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
