From Wikipedia, the free encyclopedia
D St.-Florins-Chilche Vaduz isch e neigotischi dreischiffigi Chilche mit Frontduurm z Vaduz, Liachtaschtaa, wu no Oschte uusgriichtet isch un 1869 bis 1873 no dr Blään vum Friedrich von Schmidt unter Laitig vum Architäkt Ignaz von Banko böue wooren isch. Dr Patron vu dr Chilche isch dr St. Florin (Florinus), wu im 7. Johrhundert gläbt het un vu Matsch im Vinschgau gstammt isch. Mit dr Yyriichtig vum neie Erzbischtum Vaduz isch d Bfaarchilche zuen ere Kathedrale glupft woore.
S religiees Zäntrum im Oberland vum hitige Fiirschteduum Liachtaschtaa isch syt dr eltschte Zyt d Noochbergmai Schaa gsii mit dr Chilche St. Peter, wu uf dr Grundmuure vum reemische Kaschtäll böuen isch.
Um 1250 wird zum eerschte Mool e Lüütprieschter fir Vaduz gnännt. No dr Grindig vu dr Groofschaft Vaduz (1342) isch d Florinskapäll z Vaduz e greefligi Aigechilche woore. D Patronaatsräächt sin 1712 mit em Chauf vu dr Groofschaft an d Fiirschte vu un zue Liachtaschtaa iibergange. E Kapäll isch villicht scho im frieje Mittelalter entstande; s Gotteshuus wird ab 1375 widerhoolt gnännt, im Lauf vu dr Johrhundert meefach renoviert un vergreeßeret. Zytwyylig isch d Kapäll au d Graabstätt vu dr Landesherre us dr Gschläächter vu dr Groofe vu Werdenberg, dr Freiherre vu Brandis, dr Groofe vu Sulz un vu Hohenems gsii. Anne 1602 isch d Kapäll nei gweit woore.
1842 isch s Verhältnis zue dr Mueterchilche z Schaa lucker woore, doderdur ass e sälbschtändigi Kuratie (Unteri Kaplanei) yygriichtet wooren isch. Syter 1844 isch dr Friidhoof, wu siideschtli vu dr Chilche lyt, fir d Allgmainhait ufgmacht woore, no im 17. Johrhundert isch er nume em greeflige Huus un syne Bedienschtete vorbhalte gsii.
Anne 1868 isch bschlosse woore, ne neii Chilche z Vaduz z böue. wel d Florinskapäll nimi glängt het fir di gstiigene Aasprich. As Böublatz isch d Geegnig siidli vu dr Kapäll uusgweelt woore. D Chilche isch no dr Blään vum Friedrich von Schmidt unter Laitig vum Architäkt Ignaz von Banko böue woore. Dr Grundstai isch am 17. Augschte 1869 glait woore un am 18. Juni 1870 het s Riichtfescht chenne gfyyrt wääre. Di drei Altär sin schließlig im Oktober 1873 gweit woore.[1] D Cheschte fir dr Böue sin ohni Innenuusstattig bi rund 205‘000 Gulde glääge, iber drei Viertel dervu sin dur dr Fiirscht vu Liachtaschtaa drait woore.[2]
Anne 1872 sin dr Duurm un d Sakrischtei vu dr Florinskapäll abbroche, un anne 1874 sin schließli di leschte Iberräscht vum Vorgängerböu abgrisse woore, wu wahrschyns us em letschte Drittel vum eerschte Johrdöusert gstammt isch.
In dr Johr 1965 un 1966 isch d Bfaarchilche unter Laitig vum Architäkt Hans Rheinberger umfassend renoviert woore no dr liturgische Vorgaabe vum Zwaite Vatikanische Konzil. Derzue isch s Chilchegebei dur dr Aaböu vu dr Daufkapäll uusgwytet woore.[3]
Syt em 24. April 1992 stoot d Chilche unter Dänkmalschutz.[4]
D Pfarrei St. Florin umfasst s Biet vu dr Gmai Vaduz, wu ne Flechi vu 17,284 km² het un 5'038 Yywohner, 3'616 dervu Kadolike (Stand 2015). Si isch mit dr Yyweijig vu dr Chilche St. Florin anne 1873 us eme Dail vum Biet vu dr Pfarrei Schaa firigange.
Dr Paapscht Johannes Paul II. het mit dr Aposchtolische Konschtitution «Ad satius consulendum» vum 2. Dezämber 1997 s Biet vum Fiirschteduum Liachtaschtaa us em Bischtum Khuur uusgliideret un fir des Biet s Erzbischtum Vaduz nei gschaffe. Eerschte Erzbischof isch dr Wolfgang Haas woore. D Bfaarchilche St. Florin isch glychzytig zuen ere Kathedrale glupft woore.
Dr doomoolig Fiirscht vu Liachtaschtaa het dr Kumpenischt Josef Gabriel Rheinberger, wu vu Vaduz gsii isch, bäte, ne guete Oorgeleböuer fir di nei böue Chilche z sueche. Dr Rheinberger het derno 1871 d Firma Steinmeyer aagschriibe. D Oorgele, wu vum Rheinberger dischponiert wooren isch, het 33 Regischter, Chaigellaade un e faarbebryyche, grundteenige, mit ere grooße Dynamik uusgstattete Chlang un isch vu sällere Firma in dr Johr 1873/74 böue woore. Di Vaduzer Oorgele isch um s Yyschmilze vu dr zinnerne Proschpäktpfyfe im 1. Wältchrieg umechuu. S Inschtrumänt isch 1947 umböue un uusgwytet woore. Dr Proschpäkt isch doderby um zwee Meeter hinteri versetzt woore. Anne 1979 het d Firma Orgelbau Mathis d Oorgele nei gmacht. In dr Johr 2010 bis 2013 isch d Oorgele, wu um die Zyt no Pfyfe vu 25 originale Regischter ghaa het, im Zuug vun eme reschtaurative Neiböu dur Hermann Eule Orgelbau Bautzen in urspringlige Zuestand zruggfiert woore, derzue aber mit ere elektronische Spyycheraaalaag. Wäg em ab 1947 seli änge Blatz het mer d Chaigellaade aber nit wider chenne inschtalliere. S Inschtrument het 48 Regischter (42 äächti Regischter un sechs Transmissione) uf drei Manualwäärch un Pedaal.[5][6]
|
|
|
|
S Glyt vu St. Florin isch zeerscht us vier Glogge bstande, wu 1872 vu dr Gloggegießerei Grassmayr vu Fealdkirch gosse woore sin. Fir d Feertigstellig vu dr Chilche sin si vum Fiirscht Johann II. gstiftet woore. Anne 1965 sin nomol zwoo Glogge derzue chuu (Nr. 1, Ø 2,18 m un Nr. 4, Ø 1,09 m), wu vu dr Gloggegießerei Eschmann z Rickebach TG gosse woore sin.
D Glogge im Ainzelne:[7]
Nr. |
Name |
Gussjohr |
Gwiicht (kg, ca.) |
Duurmässer (cm) |
Schlaagton |
Aameerkige |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | Dreifaltigkaitsglogge | 1965 | 6190 | 218 | g0 | wird nume an dr hegschte Fyyrdig oder zue bsundere Aaläss glite |
2 | Johannesglogge | 1872 | 2442 | b0 | wird u. a. im Spootjohr zum Aafang vum Herbschte glite | |
3 | Muetergottesglogge | 1872 | 1288 | d1 | Angelusglogge | |
4 | Ängelglogge | 1965 | 736 | 109 | g1 | Daufglogge |
5 | Luziusglogge | 1872 | 734 | f1 | ||
6 | Florinsglogge | 1872 | 302 | b1 | Dootegleggli |
Bis in d Zyt noch em Zweete Wältchrieg isch di traditionäll Graablegi vum Huus Liachtaschtaa im Paulanerchlooschter Wranau (Vranov u Brna, Mähre) gsii. Noch em Zämebruch vu dr eeschtryychische Monarchy hän di die liachtaschtaanische Fiirschte ihri siidmährische Schlesser z Lednice (Eisgrub) un z Valtice (Feldsberg) mieße verloo. Wu Eeschtryych im Meerz 1938 an s Dytsch Ryych aagschlosse wooren isch, het si dr nei Fiirscht Franz Josef II. as eerschte Fiirscht vu Liachtaschtaa, wel er dr Nationalsozialismus abgläänt het, entschlosse, sy Wohnsitz uf Liachtaschtaa uf Schloss Vaduz z verleege.[8] No dr Entaignig vu dr Wranauer Gruft 1945/1946 het mer au ne neii Graableegi mieße böue. Anne 1960 isch di Fiirschtli Gruft bi St. Florin no Blään vum Liachtaschtaaner Architäkt Hans Rheinberger böue woore. In dr Graabstätt het s en Altar mit eme Staichryz. D Yygangsdiire vu dr Gruft isch anne 1992 gmacht Hoochrelief us Bronze vum italienische Chinschtler Carmelo Pozzolo mit ere chinschtlerische Darstellig vu dr Ufweckig vum Lazarus. Iber dr Diire hangt s fiirschtli Woobe, au in Bronze.
D Fiirschtegruft isch e baar Meeter siidli vu dr Kathedrale un isch nume aimol im Johr, an Allerhailige (1. Novämber), fir d Effetligkait zuegängli.
Die Mitgliider vu dr Liachtaschtaanische Fiirschtefamilie sin doo vergraabe:
D Bfaarchilche vu Vaduz isch zäme mit em Regierigsgebei zum eerschte Mool anne 1925 Motiv vun ere Boschtwäärtzaichenuusgaab vum Fiirschteduum gsii (Wäärtstapfle 1 ½ Franke).
Anne 1930 het d Bildsyte vun ere Ganzsache (Wäärtstapfle 20 Rappe) ne Aasiicht vu Vaduz mit Schloss, Chilche un Umland.
Am 6. Dezämber 1966 het e vierdailigi Uusgaabserie d Reschtaurierig vu dr Bfaarchilche gwiirdigt mit Sytenaasiicht (Wäärtstapfle 5 Rappe) un Figuredetail St.Florin (Wäärtstapfle 10 Rappen), Madonna (Wäärtstapfle 30 Rappen) un Gottvater uf em Droon (Wäärtstapfle 170 Rappen).[9]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.