From Wikipedia, the free encyclopedia
D’ Àtmosfäär vu dr Ard, àui Ardàtmosfäär gnännt (von altgriechisch ἀτμός atmós, dytsch Dàmpf un σφαῖρα sphaira, dytsch Kugel), ìsch d’ gààsformiga Hìlla vu dr Ardoowerflächa. Sa hàt a hooch Ààtail àn Schtìckschtoof un Süürschtoof un hàt somìt oxidiarenda Verhaltnissa.
Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch |
D’ Ardàtmosfäära wìrd vertikààl ìn mehrera Schìchta glììdert, wu unterschììdliga Tampràtuura härrscha. S’ Watter, womm’r sahn, fìndet ìn da untera 10 Kilomeeter schtàtt, àlso ìn dr Troposfäära. D’ Schìchta doowa hann kää grossa Iifluss uff’m Watter.
D’ Schìchta, wo nooch em Booda sìnn (bis ìn äbba 90 km Heecha, àlso bis züa dr Kármán-Linia vu dr Ràuimfàhrt), hann d’ exàkt gliicha Zammasätzung — waagadam reedet maa-n-àui vun Homosfäära. Wàs m’r àls Luft bezaichna, b’schteht bii sehr klaina Wàsserdàmpfgehàlt (d. h. ìn Volumaprozant tockaner Luft mìt numma weenig Wàsserdàmpf) üss 78,08 % Schtìckschtoff (N2), 20,95 % Süürschtoff (O2) un 0,93 % Argon (Ar); d’rzüa sìnn Aerosola un Schpüaragààsa, drunter Koohlaschtoffdioxid (CO2) z’ fìnda, un ’s gìtt àui Methàn (CH4), Ozon (O3), Fluorchlorkoohlawàsserschtoffa, Schwaafeldioxid (SO2) un Schtìckschtoffverbìndunga.[1] Obwohl Koohlaschtoffdioxid dàdoo numma 0,04 % vu dr Àtmosfäära dàrschtällt, ìsch’r nooh-n-em Wàsserdàmpf dr wìchtigschta Verursàcher vum Triibhüüseffakt.
Gààs | Prozantààtail |
---|---|
Schtìckschtoff | 78,08 % |
Süürschtoff | 20,95 % |
Argon | % | 0,93
Koohlaschtoffdioxid | % | 0,04
Wia s’ Watter äntschteht, hàngt ainersitts vu dr Schwànkung vum Ernärgiizüafüahr dur d’ Sunnaschtrààhlung ìm Làuif vum Tààg un vu da Joohreszitta-n-àb, un àndersitts vum G’hàlt àn Wàsserdàmpf. Ìn dr Luft düat d’ Konzentràzioon vum Wàsserdàmpf zwìscha 0 % Vol. un 4 % Vol. schwanka — lüag dr Àrtìkel ìwwer d’ Luftfiichtikait. D’ regionààla Sunnaiischtrààhlung hàngt vum Gehàlt àn Aerosola, àlso vu dr Transparanz vu dr Àtmosfäära-n-àb.
D’ Hoochàtmosfäära-n-ìsch a Gààs, wo schuu sehr dìnn ìsch — doo känna àui Sunnaschtrààhlunga mìt’ma hooch enärgeetisch Ààtail iidrìnga. Dur d’ kurza UV-Lìchtwälla waara d’ Moleküüla dissoziiart un tailwiis ionisiart. Witterscht fìndet ìn Heecha ìwwer äbba 100 km àui a Äntmìschung vu da B’schtàndtaila noh ìhra unterschììdliga molààra Màssa schtàtt — waagadam reeda m’r vu dam Àbschnìtt àls Heterosfäära. Je heecher d’ Heecha wìrd, desto greesser ìsch dr Ààtail àn liichta Tailala wia Wàsserschtoffàtooma un Helium. Dia baida Elemanta düan noh z’ nooh waaga thermisch ìn dr Waltràuim äntwiicha.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.