From Wikipedia, the free encyclopedia
D Dorfaasicht Dorfplatz Gälterchinde mit Dorfbrunne, Chille und Chillerei isch ins Inwentar vo de schützenswärte Ortsbilder vo Nazionaler Bedütig (ISOS)[1] ufgno worde.
Föif Schtrosse chömme am Dorfplatz z Gälterchinde zäme: D Schuelgass, dr Chillerei, d Märtgass, d Ochsegass und d Rössligass. Im Zäntrum vo dene föif Schtrosse isch dr Dorfbrunne. Wyter hinde, öppis erhabe, schtoot d Chille. Dr Dorfplatz het e Durchmässer vo ungfer föifesechzg Schritt. E Platz wie gmacht für Fescht, zum Bischpyl erscht Auguschtfyr, Märt, Konzärt oder anderi Veranschtaltige („Donnschtig-Jass“).
Im Joor 1810 isch dr alti Dorfbrunne,[2] wo vermuetlig no us Holz gsi isch, kaputt gange. D Gmeiniversammlig het dorum bschlosse e nöie aazschaffe. Will s Holz dozmol rar gsi isch und, um öppis durhafts z boue, hei si entschyde, dr Brunne müessi us Schtei si. So hei si z Soloturn bim ene Schteimetz eine bschtellt, e achteggige Brunne wo mit Ysechlammere zämeghebt wird. Dr Brunnschtock schpeut us zwöi Roor Wasser und är het es Gsicht ygmeislet. Sis Wasser chunnt us ere Kwelle vom Bettebrg. Dä nöij Dorfbrunne het eituusig-zwehundet Franke gchoschtet. Will d Gmein das Gäld nit gha het, hei d Huus- und Landbsitzer uf tuusig Franke vo dr Kataschterschatzig müesse füfzää Batze dra zaale. Das isch dozmol ungfer e durchschnittliche Tagloon gsi.
S Hole vo däm Brunne im färne Soloturn, mit acht Ross über e Haueschtei, het d Gmein vierzg Franke und füfzg Rappe Fuerloon gchoschtet.
Dä Brunne schtoot hüt no am glyche Ort und het über zwöihundert Joor uf em Buggel.
Die reformierti Chille[3] vo Gälterchinde schtot uf eme Hübelschporn über em Dorf. Si isch es Woorzeiche im obere Talchessel vom Ergolztal, wo vo wyt här z gsee isch. Die erschti Erwäänig in ere Urkunde schtammt us em ölfte Joorhundert. Im vierzänte Joorhundert isch s Schiff vergrösseret worde. In de Joore 1534 bis 1538 isch dr Turm, wo z unterscht us Tuffschtei gmacht isch, um zwöi Gschoss höcher bout worde. Jetze het dr Turm si hütigi Höchi vo meer als vierzg Meter übercho. Vo Norde, Süde und Weschte cha me am Turm d Zit abläse. D Uur schlot alli Viertel- und die ganze Schtunde. Im Joor 1969/1970 isch d Chille ernöiert worde. Im Innere si Wandbilder entdeckt und reschtauriert worde. D Bibelschprüch[4], wo me bi dr Verputzentfärnig entdekt het, het dr Albert Adolf Zehntner us Gälterchinde widerhergschtellt.
Villi Hüüser am Dorfplatz und Chillerei si unter Denkmolschutz gschtellt:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
