uMkhonto we Sizwe (afgekort: MK; Xhosa: [uˈmkʰonto we ˈsizwe], letterlik: "Spies van die Nasie") was die bewapende militêre vleuel van die African National Congress en die Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party. Die ANC en die SAKP het MK gebruik om teen die apartheidsregime van Suid-Afrika te veg. MK is in 1960 gestig met Nelson Mandela as een van die stigterslede.[1]
- Vir die politieke party sien Umkhonto we Sizwe (politieke party)
| uMkhonto we Sizwe | |
|---|---|
 | |
| Gestig | 1961 |
| Ontbind | 1 Augustus 1990 |
| Land | Suid-Afrika |
| Onderdeel van | African National Congress, Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party |
| Tipe | Paramilitêr |
| Kommandostruktuur | Nelson Mandela, Oliver Tambo, Walter Sisulu, Joe Slovo, Lennox Lagu, Joe Modise, Chris Hani, Raymond Mhlaba, Moses Mabhida, Ronnie Kasrils |
| Kleur | Swart, groen, goud |
Aanvanklik beperk MK sy aksies tot sabotasie, maar verander in 1961 sy taktiek na guerrilla-aanvalle in stedelike gebiede, insluitend die plant van bomme en gewapende optredes. MK word daarna deur beide die Suid-Afrikaanse regering en die Verenigde State van Amerika as 'n terroriste-organisasie geklassifiseer en verbied.[2]
MK het 30 jaar bestaan, tot die afskaffing van die apartheidsregime. Dit is nie bekend hoeveel mense deur aksies van MK om die lewe gebring of gewond is nie. Op 1 Augustus 1990 staak MK sy aktiwiteite en word in 1994 in die Suid-Afrikaanse Nasionale Weermag opgeneem.
Motivering vir stigting
Volgens Nelson Mandela was al die stigterslede van die uMkhonto we Sizwe, insluitende hyself, ook lede van die ANC. In sy beroemde "I Am Prepared to Die" toespraak het Mandela die motivering uiteengesit wat gelei het tot die vorming van die uMkhonto we Sizwe:[3]
"Aan die begin van Junie 1961, na 'n lang en angstige beoordeling van die Suid-Afrikaanse situasie, het ek en sommige kollegas tot die gevolgtrekking gekom dat geweld in hierdie land onvermydelik is, dat dit onrealisties en verkeerd sou wees vir Afrika-leiers om aan te hou preek vir vrede en nie-geweld in 'n tyd toe die regering met geweld aan ons vreedsame eise voldoen het.
Daar is nie maklik tot hierdie gevolgtrekking gekom nie. Eers toe alles anders misluk het, toe alle kanale van vreedsame protes vir ons gesluit is, is die besluit geneem om gewelddadige vorme van politieke stryd aan te pak en uMkhonto we Sizwe te vorm. Ons het dit nie gedoen omdat ons so 'n koers wou hê nie, maar slegs omdat die regering ons geen ander keuse gelaat het nie. In die Manifes van uMkhonto, gepubliseer op 16 Desember 1961, wat uitstalling AD is, het ons gesê:
Die tyd kom in die lewe van enige nasie wanneer daar net twee keuses oorbly - onderwerp of veg. Daardie tyd het nou in Suid-Afrika aangebreek. Ons sal ons nie onderwerp nie, en ons het geen ander keuse as om met alle middele in ons vermoë terug te slaan ter verdediging van ons volk, ons toekoms en ons vryheid nie.
Ten eerste het ons geglo dat geweld deur die Afrika-volk onvermydelik geword het as gevolg van die regering se beleid, en dat tensy daar verantwoordelike leiding gegee word om die gevoelens van ons volk te kanaliseer en te beheer, daar uitbrake van terrorisme sal wees wat 'n intensiteit van bitterheid en vyandigheid tussen die verskillende rasse van hierdie land wat nie eens deur oorlog voortgebring word nie. Tweedens het ons gemeen dat daar geen geweld vir die Afrikavolk sou wees sonder geweld om te slaag in hul stryd teen die beginsel van wit oppergesag nie. Alle wettige maniere om teen hierdie beginsel teë te spreek, is deur wetgewing gesluit, en ons is in 'n posisie geplaas waarin ons óf 'n permanente minderwaardigheid moes aanvaar óf die regering moes oorneem. Ons het gekies om die wet te trotseer. Ons het eers die wet oortree op 'n manier wat die gebruik van geweld vermy het; toe daar teen hierdie vorm van protes wetgewing aanvaar is, en toe die regering 'n gewelddadige poging aangewend het om teenkanting teen sy beleid te vernietig, het ons eers besluit om met geweld te antwoord."
Die manifes waarna Mandela verwys het, wat deur die vervolging tydens sy verhoor as bewysstuk AD aangebied is,[4]bevat die verklarings:
"Ons lede is gewapen en opgeleide vryheidsvegters, nie 'terroriste' nie. Ons veg vir demokrasie - meerderheidsregering - die reg van die Afrikane om Afrika te regeer. Ons veg vir 'n Suid-Afrika waarin daar vrede en harmonie en gelyke regte vir alle mense sal wees. Ons is nie rassiste nie, soos die wit onderdrukkers is. Die African National Congress het 'n boodskap van vryheid vir almal wat in ons land woon."[5]
Die doel was om slegs teen harde teikens soos kragmaste op te tree en enige letsel of lewensverlies te vermy.[6]
Binnelandse veldtog
1960s—1970s
In Junie 1961 stuur Mandela 'n brief aan Suid-Afrikaanse koerante wat die regering waarsku dat 'n sabotasie-veldtog van stapel gestuur sal word, tensy die regering instem om 'n nasionale grondwetlike konvensie op te roep.[7] Vanaf 16 Desember 1961 is die veldtog van uMkhonto we Sizwe met Mandela as leier van stapel gestuur, met bomaanvalle op regeringsdoelwitte en beplanning vir moontlike guerrilla-oorlogvoering.[8] Die eerste teiken van die veldtog was 'n elektriese substasie. MK het in die volgende agtien maande ander sabotasie-aksies onderneem. Die regering beweer dat meer sabotasie-aksies uitgevoer is en tydens die Rivonia-verhoor sal die beskuldigdes in totaal aangekla word van 193 dade van sabotasie.[9] Die sabotasie het aanvalle op regeringsposte, masjiene en kraggeriewe, en oesverbranding ingesluit.[7]
In 1962 is Mandela na Algerië, Egipte en Ghana om internasionale steun vir die groep te kry. Na sy terugkeer na Suid-Afrika het Joe Slovo glo gekla dat hulle "Mandela as 'n Kommunis na Afrika gestuur het en hy 'n Afrika-nasionalis teruggekry het."[10]
In Desember 1962 het Looksmart Ngudle en Denis Goldberg gehelp om 'n oefenkamp te organiseer wat in Mamre buite Kaapstad gehou is, wat later as die eerste MK-opleidingsentrum in Suid-Afrika erken is; dit moes egter vroeg laat vaar word weens die belangstelling van die veiligheidspolisie.[11]
Die vroeë 1970's was op baie maniere 'n laagtepunt vir die ANC, ook op militêre gebied. Pogings om uMkhonto we Sizwe binne Suid-Afrika te herbou, het baie verliese tot gevolg gehad, hoewel sommige lede, waaronder Chris Hani, vir 'n lang tydperk ongemerk kon bly.
Die Soweto-opstand van 1976 het gelei tot 'n groot uittog van jong swart mans en vroue. Hulle is angstig om terug te slaan op die apartheidsregime en het die grens na Rhodesië oorgesteek om militêre opleiding te soek. Terwyl MK 'n leër kon herbou - een wat in staat was om gesogte teikens soos die raffinaderye in Sasolburg aan te val (met hulp van die Provisionele Ierse Republikeinse Leër)[12]
Bekende MK-lede
Verwysings
Bronne
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
