Hier volg 'n lys van beweerde spookplekke in Suid-Afrika.
- Ferryman's Tavern in die Victoria & Alfred Waterfront, die Duitse Lutherse kerk, die Little Theatre, die Goeie Hoop-seminarium, Tokai, Kasteel de Goede Hoop, Percy's Tavern, Distrik Ses, Groote Schuurhospitaal, Plumstead-begraafplaas.[1] Ook Missionvale [2])
- Seepunt – 'n lang wit man met 'n swart pak klere het een aand in 'n taxi geklim, maar nooit weer uitgeklim nie.[3]
- Antjie Somers het in 1840 sy/haar eerste verskyning gemaak; Antjie het intussen uitgewyk na Kuilsrivier, Stellenbosch en Worcester. Elsa Cloete, die geheimsinnige glimlaggende dame bewandel ook die Kaap.[4]
- Albertinia-Mosselbaai-pad. 'n Spookmotor by die Coopersylyn kom teen ongeveer halftien die aand verlangs uit die plaaslande aangery. Dan verskyn dit skielik met verblindende skerp ligte in die rigting van aankomende voertuie. Voordat 'n "botsing" kan plaasvind, verdwyn dit. Die eerste rapportering hiervan was in die 1920's.[5]
- Bredasdorp – By 'n koshuis is gesien hoe 'n rooikopvrou op 'n stoel sit, waarna sy op 'n tafel geklim het. Sy het aan 'n meisie met 'n skor stem gesê: "Ek het jou kom haal... ek gaan jou doodmaak." [6]
- Calitzdorp – Gert Swanepoel, berugte massamoordenaar, het eens daar rondgeloop.[7]
- George, in Fancourt, Blanco, spook Ernest Montagu White, die seun van Henry Fancourt White wat die eerste huis op die landgoed in 1848 gebou het. Ernest het homself en al sy gaste by ongeluk met wilde sampioene vergiftig.[9]
- In George se ou begraafplaas in Memomriumstraat is daar gerugte van "onaardse geluide".[10]
- Heidelberg, Wes-Kaap – Ertjiesvlei – Twee klerekaste slaan binne-in aan die brand, al die klere brand uit, maar nie die kas nie. Kontant brand ook uit. Al die ruite van die huis is stukkend gegooi. Die koskas raak ook aan die brand. Die matte asook die beddens ontvlam.[11]
- In 'n plaaswerkershuis op die plaas Agterertjiesvlei gebeur soortgelyke poltergeesaktiwiteite. In 1995 is die sewende gesin verjaag.[12][13]
- L'Agulhas se ingang word bewaak deur Spookdraai. Volgens oorlewering het 'n skip in die baai gestrand en die enigste oorlewende, 'n mooi jong vrou met uitsonderlike mooi, slanke hande, het op die strand uitgespoel. Sy het haar weg na 'n grot in die berge gevind en is later daar oorlede. Haar gees het nie tot ruste gekom nie. Met haar warme, vriendelike persoonlikheid besoek sy steeds partykeer nabygeleë gastehuise. 'n Grusamer verhaal is dié van 'n man wat in 'n ongeluk onthoof is – sy koplose liggaam dwaal glo by die Spookdraai-omgewing rond.
- Ladismith – Op die plaas Bridot het 'n lang donker Britse offisier een aand onverwags by mense in 'n motor geklim. Na bewering het hy by 'n hek gewag toe rowers hom vermoor het.[14]
- McGregor – Poltergeesaktiwiteit binne 'n huis. Vensters word stukkend gegooi, voetstappe word op die dak gehoor, breekgoed word gebreek, telefoon se prop word uitgepluk, sinkhokkie is uitgebrand. Die telefoon is in die gang af gegooi. As uit die stoof is geneem en verby die dominee gegooi.[15][16]
- Oudtshoorn – Tussen Klaarstroom en Meiringspoort loop 'n afgestorwe ou smous wat probeer om 'n saamrygeleentheid te kry. Hy verdwyn dan skielik.[17]
- In die C.P. Nel-museum se kloktoring, wat vir die publiek gesluit is, is 'n meisie gesien van tussen vyf en ses jaar oud. Daar is ook 'n huilende vrou op die pastoriestoep en 'n man wat op Sondae houtkap.[18]
- Uniondale Maria (Ria) Roux het op 12 April 1968 by Potjiesberg verongeluk, toe sy saam met haar verloofde (Korporaal Michiel Pretorius) deurnag op pad was om reëlings te tref vir 'n komende troue. Pretorius is beseer. Die ryloperspook vra motoriste om haar by Porterstraat 2 af te laai – wat die motoriste verkeerdelik dink in Uniondale self is; haar ouers het in Riversdal gebly. In 1987 het 'n groep parapsigoloë en Uniondalers na bewering vir Ria tot ruste gebring.[19]Sy is laas in Mei 1994 gesien.[20]Sy is ook op Goeie Vrydag, 1980 ervaar.[21]
- Daar is ook 'n tweede spookmeisie, dié van Anita Erasmus (* 1958 te Klipplaat), wat op 30 Oktober 1978 naby die Barandas-afdraai verongeluk het. Sy is op slag dood toe haar kop op 'n randsteen te lande gekom het. Soos Roux was Erasmus ook verloof – aan Frikkie Wagenaar van Bloemfontein. Tydens die ongeluk met die voertuig was Frikkie en haar geliefde hondjie, Terry, ongedeerd.[22]
- Mense voer aan dat daar selfs meer is. Sedert 1928 word vertel van 'n meisie, geklee in die uniform van 'n verpleegster, wat langs die pad aan verbygangers verskyn het. Ook 'n helderwit bal (orb) of 'n blink staaf wat skielik uit die lug val.[23]
- Potberg, De Hoop-Natuurreservaat. Pieter Cloete van Plaas De Hoop het sy bruid met 'n enorme oester by hul huweliksonthaal verras. Die bruid het tevergeefs probeer om die oester af te sluk – sy het voor al die gaste verstik. 'n Ander bewering is dat die bruid oorlede is omrede die oester onwetend tydens rooigety uit die see gehaal is. Pieter was so verbysterd deur die tragedie dat hy 'n geweer teen sy kop gedruk en die sneller getrek het. Die koeël het dwarsdeur sy kop gegaan en in die plafon vasgeslaan. 'n Groot gat is in die voordeur van die voormalige Kaap-Hollandse plaasopstal gelaat, en die skulp van die oester is bokant die plaashuisdeur vasgemessel. Mev. Cloete se spook loop glo snags rond – veral tydens laaggety wanneer die tyd reg is om oesters te versamel. Mnr. Cloete spook in die omte van die toeriste-oornagplek.
- Puntjie – aan die mond van die Breederivier tussen Heidelberg en Riversdal is daar 'n plaashuis waar die gees van 'n rustelose Romeinse soldaat rondloop, met helm en al. 'n Ander een lui weer dat die korrekte weergawe by die Duiwenhoksrivier afspeel, waar 'n Engelse soldaat in diens as 'n kneg was. Die gehuil van 'n vrou kan langs die rivier gehoor word en die soldaat het gereeld in en om die huis gemarsjeer in uniform, helm en geweer.[24][25]
- Riversdal Lamhandjie, 'n swart plaaswerker, is deur 'n motor doodgery. Sy een been het toe in dié van 'n perd verander – met hoefyster en al. Sy een hand was lam. Sy ingewande het op die allervreeslikste wyse agter hom aangesleep so ver hy geloop het.[26]
- Huishoudelike ware word uit die niet na 'n gesin gegooi, klere en gordyne raak spontaan aan die brand, uitgestrooide kos lê op die grond en motorruite breek onverklaarbaar. Die vrou is in die motor met 'n mes gesteek. Dit was toe goëlery/vloek wat op die huis geplaas is.[27][28]
- Somerset-Wes 'n Sogenaamde "Bloubaard en Witkeil", twee "makabere, grusame, allesverterende spoke wat skrikaanjaende ellende onder die kinders gesaai het".[29]
- Swellendam (Drostdymuseum en die eerste verdieping van die pienk Museumadministrasiegebou)
- Tradouwpas – Die Nederlandse student Marlene Konings is in die agterkop geskiet en in Desember 2003 in die pad gelos. Motoriste sien 'n vrou wat langs die pad hulp soek, maar dan verdwyn.[30]
- Worcester – In Gielaan 3 het die Bohling-egpaar onverklaarbare ingebrande grasspore gevind wat in die middel van die tuin opeindig, ver van enige muur.[31]
Bloemfontein – Koplose spook sonder hande of voete is in 'n huurhuis ervaar.[33]
Graaff-Reinet – In die landdroskantoor het dit saans gespook; dit het opgehou toe beendere opgegrawe is.[34]
- Rothdene, Meyerton. - Hoofpyn en lyfseer word ervaar by die Terreblanche-gesin, plastiekwasgoedmandjie slaan spontaan aan die brand, deure word oopgemaak, daar is 'n gepeuter in die yskas. Ligte sal sonder rede doodgaan, maar die volgende oggend weer reg wees.[35] Daar is vasgestel dat drie spoke en twee tokkelosse almal in een huis bly. 'n Afgetrede professor in patologie en kenner van die bonatuurlike het hulle oorreed om hul dood te aanvaar. Een van die spoke was 'n jong seun wat in die straat in 'n motorfietsongeluk betrokke was. Die professor het gesê die tokkelosse is spesiaal geskep om die huishouding te verpes. Hulle kan nie lees nie en daarom het die oop Bybel geen uitwerking nie. Na twee weke van stilte is die tokkelosse terug: gloeilampies ontplof sonder rede, waterpype bars, die huis oorspoel en die mikrogolfoond en ander elektriese apparate gaan vanself aan. Dit is 'n vloek wat deur die tweede vrou van Terreblanche se vader laat plaas is om die erfplot te bekom. Die ding val egter nie vir die gesinshoof aan as hy slaap nie.[36][37]
- Green, Lawrence G.: World of Ghosts. In: A decent fellow doesn't work. Experiences of an easy-going traveller in search of pleasure, interesting people and places inside and outside Southern Africa - with a little wisdom gathered on the way. Kaapstad: Howard Timmins, 1982. ISBN 0-86978-241-X
Dwalers, saamgestel deur Lindeque de Beer. 1997. J.P. van der Walt en Seun (Edms.) Bpk. Bl. 100 – 103
Boerewysheid, Grobbelaar, P.W. et al. 1977. Goodwood: Tafelberg Uitgewers. Historiese Spoke Bl. 50
Boerewysheid, Grobbelaar, P.W. et al. 1977. Goodwood: Tafelberg Uitgewers. Historiese Spoke Bl. 50
Dwalers, saamgestel deur Lindeque de Beer. 1997. J.P. van der Walt en Seun (Edms.) Bpk. Bl. 211 – 215
Dwalers, saamgestel deur Lindeque de Beer. 1997. J.P. van der Walt en Seun (Edms.) Bpk. Bl. 103 – 108
Boerewysheid, Grobbelaar, P.W. et al. 1977. Goodwood: Tafelberg Uitgewers. Historiese Spoke Bl. 49
Boerewysheid, Grobbelaar, P.W. et al. 1977. Goodwood: Tafelberg Uitgewers. Historiese Spoke Bl. 49
Horrelhans van Waenhuiskrans (J.F. Spies):
In die grot van Waenhuiskrans
woon die spook, ou Horrelhans.
Vroeër het hy rondgedwaal,
rookgoed op die strand kom haal.
Soe! Die ou kon vreeslik stook -
hy het glad geskryf met rook:
Bangmaakstories teen die lug
om die kinders te laat vlug.
Nooit het hy gepraat, die spook.
Mense sê hy sprak geen sprook!
Niemand wóú ook met hom praat,
liewer hom met rus gelaat.
Maar tabak moes almal bring
- daarop het hy aangedring -
sodat hy kon rook en skryf
vir plesier en tydverdryf.
Laatnag het ou Horrelhans
hinke-pink teruggedans
en weer in die grot gebly
tot die eerste laaggety.
Dan was alles weer van voor
op 'n haar nét so oor!
Kinders het gebeef van vrees
as hul horrelstories lees.
Ma's en pa's was sonder raad:
iemand moes met Horrel praat,
hom tog vra om weg te bly,
op te hou met spokery.
Toe verskyn Johan de Kock
sê hy sal die spook gaan skok,
dan met hom die saak bespreek
en hom in die pad gaan steek.
In die maanlig daardie nag,
wyl die dorp in spanning wag,
is ou Horrel voorgelê:
"Hallo!" het Johan gesê.
Toe hy hom die hand wou reik,
het die ou teruggewyk,
want 'n mens wat práát en gróét,
breek die kwaaiste spook se moed!
"Tatta!" het hy hees gesê,
rookgoed op die strand laat lê,
ylings in die grot verdwyn,
toe nooit weer op land verskyn.
Niks was daar meer om te vrees -
Waenhuiskransers vier toe fees.
Jaap de Wet het vleis gebraai
tot die eerste hanekraai!
(Uit: Goue fluit my storie is uit (Tafelberg)).