In Westerse musieknotasie is die notebalk of balk ’n stel van vyf horisontale lyne en vier spasies wat elk ’n ander musikale toonhoogte; of, in die geval van ’n perkussiebalk, verskillende slaginstrumente voorstel. Gepaste musieksimbole word op die balk geplaas volgens hulle ooreenstemmende toonhoogte of funksie na gelang van die bedoelde effek wat dit moet skep. Musieknote word volgens toonhoogte geplaas, note van slaginstrumente volgens instrument, en rustekens en ander simbole word volgens konvensie geplaas.
Die absolute toonhoogte van elke lyn van ’n balk vir nieslaginstrumente word aangedui deur die plasing van ’n sleutelsimbool by die gepaste vertikale posisie aan die linkerkant van die balk (moontlik gewysig deur konvensies vir spesifieke instrumente). Byvoorbeeld, die diskantsleutel, wat ook as die G-sleutel bekend staan, word op die tweede lyn (van onder af getel) geplaas, wat daardie lyn vasstel as die toonhoogte van die eerste G bo middel-C.
Die lyne en spasies word van onder na bo genommer; die onderste lyn is die eerste lyn en die boonste lyn is die vyfde lyn.
Die notebalk is soortgelyk aan ’n wiskundige grafiek van van toonhoogte ten opsigte van tyd. Toonhoogtes van note word getoon deur hulle vertikale posisie op die balk en note word van links na regs gespeel. Anders as by ’n grafiek hang die aantal halftone wat deur ’n vertikale trap van ’n lyn tot ’n aanliggende spasie aangedui word van die toonsoort af, en die presiese tydsberekening van die begin van elke noot is nie direk eweredig aan sy horisontale posisie nie; die presiese tydsberekening word eerder bepaal deur die musieksimbool wat vir elke noot gekies word, saam met die tempo.
’n Tydmaatteken regs van die sleutel dui die verhouding tussen die tydtelling en nootsimbole aan, terwyl maatstrepe note op die balk in mate saamgroepeer.
Die vertikale posisie van die kop van die noot op die balk dui aan watter noot gespeel moet word: note met ’n hoër toonhoogte word hoër op die balk geplaas. Die kop van die noot kan geplaas word met die middel van die kop oor ’n lyn, of tussen die lyne terwyl dit aan die lyn daarbo en daaronder raak (in ’n spasie). Note buite die gebied van die balk word geskryf op of tussen hulplyne; lyne so wyd soos die noot wat daarop geskryf is.
Presies watter posisies op die balk watter note verteenwoordig, word bepaal deur ’n sleutel wat aan die begin van die balk geplaas word. Die sleutel identifiseer ’n spesifieke lyn as ’n spesifieke noot, en al die ander note word vasgestel in verhouding tot daardie lyn. Byvoorbeeld, die diskantsleutel plaas die G bo middel-C op die tweede lyn. Die interval tussen naasliggende posisies op die balk is een trap in die diatoniese toonleer. Wanneer die note wat deur die posisies op die balk deur ’n sleutel vasgestel is, kan hulle gewysig word deur die toonsoortteken, of deur toevallige tekens by individuele note. ’n Balk sonder ’n sleutel kan gebruik word om ’n stel klanke voor te stel wat deur slaginstrumente voortgebring word. Dan stel elke lyn gewoonlik ’n ander instrument voor.
.png)
.png)
’n Enkele vertikale lyn wat aan die linkerkant van etlike balke getrek word, skep ’n sisteem, wat aandui dat die musiek op al die balke gelyktydig gespeel moet word. ’n Hakie is ’n bykomende vertikale lyn wat balke verbind om groeperings van instrumente te toon wat as ’n eenheid optree, soos die strykafdeling van ’n orkes. ’n Balkhakie word ook gebruik om etlike balke te verbind wat ’n enkele instrument, soos ’n klavier, orrel, harp of marimba verteenwoordig.[1] Soms word ’n tweede hakie gebruik om instrumente wat in pare gegroepeer word, soos die eerste en tweede hobo's, of die eerste en tweede viole in ’n orkes aan te dui.[2] In party gevalle word ’n balkhakie in plaas van ’n hakie vir hierdie doel gebruik.[1][3]
Wanneer meer as een sisteem op ’n bladsy verskyn, word twee parallelle diagonale strepe aan die linkerkant van die partituur geplaas om hulle te skei.[4]
Vierstemmige vokale SATB-toonsettings, veral in gesangeboeke, gebruik ’n divisi-notasie op ’n tweebalksisteem met die sopraan- en altstemme op die boonste balk en die tenoor- en basstemme op die onderste balk.
Wanneer musiek op twee balke deur ’n balkhakie verbind word of bedoel is om tegelyk deur ’n enkele speler gespeel te word (gewoonlik by ’n klawerbordinstument of die harp), word ’n groot balk geskep.
Die boonste balk het gewoonlik ’n diskantsleutel en die onderste balk ’n bassleutel. In hierdie geval lê middel-C tussen die twee balke en kan dit op die eerste hulplyn onder die boonste balk op op die eerste hulplyn die onderste balk geskryf word.
Wanneer die klavier of die harp gespeel word, word die boonste balk gewoonlik met die regterhand gespeel en die onderste balk met die linkerhand. In orrelmusiek bestaan ’n groot balk uit drie balke, een vir elke hand op die manuale en een vir die voete op die pedale.
Vroeë Westerse Middeleeuse notasie is met neume geskryf, wat nie presiese toonhoogtes bepaal het nie, maar net die vorm van die melodieë, d.w.s. wat aangedui het wanneer die musikale lyn styg of daal. Dit is waarskynlik as geheuehulpmiddele gebruik vir melodieë wat deur herhaling uit die kop geleer is.
Gedurende die 9e tot 11e eeu is ’n aantal stelsels ontwikkel om toonhoogte meer presies vas te lê, insluitende diastemiese neume waarvan die hoogte op die bladsy ooreengestem het met hulle toonhoogte (Longobardiese en Beneventaanse manuskripte uit Italië uit ongeveer 1000 n.C toon hierdie tegniek). Digrafiese notasie, wat lettername soortgelyk aan moderne nootname saam met die neume gebruik het, is vir ’n kort rukkie in ’n paar manuskripte gebruik, maar ’n aantal manuskripte het een of meer horisontale lyne gebruik om spesifieke toonhoogtes aan te dui.
Die verhandeling Musica enchiriadis (900 n.C.) gebruik Dasianotasie om spesifieke toonhoogtes aan te dui, maar die hedendaagse gebruik van balklyne word toegeskryf aan Guido van Arezzo (990-1050 n.C.), wie se balk met vier lyne vandag nog in publikasies van Gregoriaanse cantus gebruik word (al word die rooi en geel kleure wat hy aanbeveel het, nie gebruik nie). Balke met vyf lyne het in die 13e eeu in Italië begin verskyn, en balke met vier, vyf en ses lyne is nog tot in 1600 gebruik.[5]
- Tablatuur
- Bladlees
- Rastrum
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
