Feromoon

'n Feromoon is volgens die definisie van Karlson en Lüscher (1959) 'n chemiese verbinding wat uitgeskei is deur 'n individu en wat ontvang word deur 'n tweede individu van dieselfde spesie, by wie 'n spesifieke reaksie veroorsaak word.

'n Vroulike mot (Gymnoscelis rufifasciata) wat feromone afskei.

Soorte feromone

Feromone kan op grond van die spesifieke reaksies wat dit ontlok in verskillende groepe ingedeel word.

1. Afsetterferomone verander die ontvanger se endokrien- en reproduksiesisteme. Dit kan 'n langtermyn verandering wees.

   Manlike muise kan byvoorbeeld urinêre feromone afskei wat die wyfie se voortplantingstoestand beïnvloed

2. Vrystellerferomone kan onmiddellike reaksies ontlok soos by aggregasieferomone of sekslokstowwe

   Die Asiese olifant se wyfie produseer 'n stof in haar urine wat deur die manlike olifant waargeneem word en wat tot paringsgedrag lei ((Z)-7-dodekenielasetaat). Dit gebeur nogtans net indien sy op hitte is.^[1]

Allelochemiese verbindings

Feromone is intraspesifieke semiochemiese verbindings wat binne een spesie boodskappe oordra. Interspesifieke semiochemiese verbindings wat boodskappe tussen individue van verskillende spesies oordra kom ook voor. Hulle word ook allelochemiese verbindings genoem en onderverdeel in:^[1]

1. Allomone bevoordeel veral die sender van die boodskap

   Van die spinnekoppe sintetiseer spesifieke motferomone om hulle nader te lok

2. Kaïromone bevoordeel veral die ontvanger

   Kewers gebruik soms die feromone van hulle prooi om hulle op te spoor.

Soms word dieselfde stof deur verskillende spesies as feromoon gebruik, maar die boodskap se betekenis kan verskillend wees. Bensaldehied is 'n spoorferomoon vir bye van die genus Xylocopa (Apidae), 'n manlike seksferomoon vir motte van die genus Pseudoletia (Noctuidae) en 'n verdedigingsferomoon vir miere van die genus Veromessor (Formicidae).

Verwysings

1. Die chemiese karakterisering van die reukmerkvloestof van die Bengaalse tier, Panthera tigris tigris Marlize Z. Viviers Proefskrif U Stellenbosch 2006