Die konsep van ekstroversie en introversie is 'n sentrale dimensie van sommige teorieë oor menslike persoonlikheid. Die terme "introversie" en "ekstroversie" is deur Carl Jung[1] gewild gemaak. Ekstroversie is geneig om in spontane, energieke, spraaksame gedrag tot uiting te kom terwyl introversie deur 'n groter teruggetrokkenheid en alleenheid gekenmerk word.[2]
Ekstroversie en introversie word gewoonlik as 'n enkele kontinuum beskou. Iemand wie se ekstroversietelling dus hoog is, sal 'n lae introversietelling hê, en omgekeerd. Carl Jung en die ontwikkelaars van die Myers-Briggs-persoonlikheidstoets beskou dit egter uit 'n ander hoek en voer aan dat almal 'n ekstroverte en 'n introverte sy het, waarvan die een dominanter as die ander is.
Ekstroversie
Ekstroversie is 'n staat waarin bevrediging hoofsaaklik van buite verkry word.[3] Ekstroverte is geneig om menslike interaksie te geniet en om entoesiasties, spraaksaam, assertief en gesellig te wees. Ekstroverte floreer wanneer hulle by ander mense is. Hulle put genot uit aktiwiteite wat groot sosiale byeenkomste soos partytjies, gemeenskapsaktiwiteite, openbare demonstrasies en besigheids- of politieke geleenthede behels. Hulle werk ook gewoonlik goed in groepe.[4] Ekstroverte verkies dit om tussen ander mense te wees en is meer geneig om verveeld te raak wanneer hulle op hulle eie is.
Introversie
Introversie is 'n staat waarin die individu hoofsaaklik in sy eie innerlike geïnteresseerd is.[3] Introverte word gewoonlik as meer teruggetrokke of peinsend beskou.[4] Sommige sielkundiges karakteriseer introverte as mense wie se energie deur nadenke gestimuleer word en tydens interaksie afneem.[5]
Introverte put genot uit alleen-aktiwiteite soos lees, skryf, rekenaarverwante aktiwiteite, stap en visvang. Die argetipe kunstenaar, skrywer, beeldhouer, ingenieur, komponis en uitvinder is almal hoogs introverties. Introverte geniet dit gewoonlik om op hulle eie te wees en vind dit minder lonend wanneer hulle tussen groot groepe is, maar geniet interaksie met goeie vriende. Hulle verkies dit om op 'n enkele aktiwiteit op 'n slag te konsentreer en hou daarvan om situasies eers dop te hou voordat hulle deelneem, iets wat veral by ontwikkelende kinders en adolessente gesien word.[6] Hulle is meer analities voordat hulle praat.[7] Introverte word maklik deur te veel stimulasie by sosiale byeenkomste en baie interaksie oorweldig.[8]
Dit gebeur dikwels dat mense introversie verkeerdelik as skaamheid interpreteer. Introverte verkies alleen-aktiwiteite bo sosiale aktiwiteite, maar anders as skaam mense, is hulle nie noodwendig bang vir sosiale situasies nie.[9]
Susan Cain, skrywer van die boek Quiet: The Power of Introverts in a World That Can't Stop Talking en selferkende introvert, voer aan dat die Westerse samelewing teen die introverte bevooroordeeld is. Kinders word van kleins af geleer dat hulle gesellig en sosiaal moet wees om gelukkig te wees.[10]
Cain sê dat introversie nie 'n "tweedeklas" eienskap is nie, met voorbeelde wat J.K. Rowling, Isaac Newton, Albert Einstein, Gandhi, Dr. Seuss, Yeats, Steven Spielberg en Larry Page insluit. Uit haar boek blyk dit duidelik dat die samelewing deur introverte sowel as ekstroverte verryk word.[10]
Ambiversie
Alhoewel baie mense introversie en ekstroversie as onderling uitsluitend beskou, word ekstroversie-introversievlakke deur kontemporêre eienskapsteorieë as deel van 'n enkele, aaneenlopende persoonlikheidsdimensie gemeet, waar sommige persone naby een van die eindpunte en ander naby die halfpadmerk lê.[11] Ambiversie lê min of meer presies in die middel.[3][12] 'n Ambivert is taamlik gemaklik met mense en sosiale interaksie, maar geniet dit ook om alleen te wees.
Die mate van ekstroversie en introversie word oor die algemeen deur selfverslae geassesseer, alhoewel verslae en waarnemings van derde partye ook gebruik kan word. Selfverslae is óf leksikaal[2] óf op verklarings gebaseer.[13]
Leksikale maatstawwe gebruik individuele byvoeglike naamwoorde wat ekstrovertiese en introvertiese eienskappe weerspieël, soos uitgaande, spraaksaam, teruggetrokke en stil. Woorde wat introversie verteenwoordig, word omgekodeer om vergelykbare mates van ekstroversie/introversie te skep wat op 'n kontinuum voorkom.
Verklarings bestaan gewoonlik uit meer woorde, en as navorsingsinstrument beslaan dit dus meer ruimte as leksikale maatstawwe. Respondente word gevra in watter mate hulle byvoorbeeld "met baie verskillende mense by partytjies praat" of "ongemaklik by ander mense voel."[13]
Eysenck se teorie
Hans Eysenck beskryf ekstroversie-introversie as die mate waarin 'n persoon uitgaande en interaktief teenoor ander mense is. Hierdie gedragsverskille is vermoedelik die gevolg van onderliggende verskille in breinfisiologie.[14] Ekstroverte is op soek na opwinding en sosiale aktiwiteite in 'n poging om hulle stimulasievlak te verhoog terwyl introverte geneig is om sosiale situasies te vermy om stimulasie tot 'n minimum te beperk.
Biologiese faktore
Die relatiewe belangrikheid van natuur versus omgewing in die vasstelling van die vlak van ekstroversie was nog altyd kontroversieel en die fokus van baie studies. Tweelingstudies het bevind dat daar 'n genetiese komponent van 39% tot 58% is. Wat die omgewingskomponent betref, blyk dit dat die gedeelde gesinsomgewing baie minder belangrik as individuele omgewingsfaktore is wat nie deur broers en susters gedeel word nie.[15]
Eysenck beweer dat ekstroversie deur veranderlikheid in kortikale stimulasie veroorsaak word. Hy hipotetiseer dat introverte deur hoër aktiwiteitsvlakke as ekstroverte gekarakteriseer word, menende dat hulle chronies meer kortikale stimulasie ervaar. Die feit dat ekstroverte meer eksterne stimulasie vereis, word as bewys vir hierdie hipotese voorgehou.
Ekstroversie word aan 'n hoër sensitiwiteit van die mesolimbiese dopamienstelsel vir potensieel lonende stimuli gekoppel.[16] Dit verklaar die hoë vlakke van positiewe affek by ekstroverte aangesien hulle die opwinding van potensiële beloning meer intens ervaar.
Een studie het bevind dat introverte meer bloedvloeiing in die frontale lobbe en frontale talamlus het waar interne prosesse soos beplanning en probleemoplossing plaasvind. Ekstroverte het meer bloedvloei in die anterior cingula girus, temporale lobbe en posterior talamus wat sensoriese en emosionele ervarings geprosesseer word.[17]
'n Verskeidenheid gedragsverskille kom by ekstroverte en introverte voor. Volgens een studie is ekstroverte geneig om meer ornamenteel aan te trek terwyl introverte praktiese, gemaklike klere verkies.[18] Ekstroverte verkies gewoonlik vroliker, meer konvensionele en energieke musiek as introverte.[19] Persoonlikheid beïnvloed ook die manier waarop mense hulle werksareas inrig. Ekstroverte is geneig om hulle kantore te versier, hulle deure oop te los en ekstra stoele te hê – alles pogings om interaksie met medewerkers aan te moedig. Introverte aan die ander kant, organiseer hulle kantore op 'n manier wat sosiale interaksie ontmoedig.[20]
Ondanks hierdie verskille is daar in 'n meta-analise van 15 ervaringsteekproefstudies bevind dat daar 'n groot mate van oorvleueling in die gedrag van ekstroverte en introverte voorkom.[21] Fleeson en Gallagher (2009) het bevind dat ekstroverte gereeld op introverte maniere optree en omgekeerd. Vanuit hierdie perspektief is ekstroverte en introverte nie "fundamenteel verskillend" nie. 'n Ekstrovert is dalk bloot iemand wat meer dikwels meer ekstroverties optree, wat impliseer dat ekstroversie nie soseer iets is wat 'n mens "het" nie, maar wat 'n mens "doen".
Die besef dat introversie en ekstroversie normale variante van gedrag is, kan tot selfaanvaarding en begrip vir ander mense bydra. 'n Ekstrovert kan sy/haar introverte maat se behoefte aan ruimte aanvaar terwyl 'n introvert sy/haar ekstroverte maat se behoefte aan sosiale interaksie kan verstaan.
Navorsers het 'n korrelasie tussen ekstroversie en selfgerapporteerde geluk ontdek. Menende, ekstroverte mense is geneig om hoër vlakke van geluk as introverte te rapporteer.[22][23]
Dit beteken nie dat introverte ongelukkig is nie. Ekstroverte ervaar eenvoudig meer positiewe emosies terwyl introverte geneig is om nader aan neutraal te wees. Dit kan toegeskryf word aan die feit dat ekstroversie in die kontemporêre Westerse kultuur voorkeur geniet en introverte dus minder aantreklik voel.
Alhoewel ekstroversie as sosiaal aantrekliker beskou word, is dit nie altyd 'n voordeel nie. Ekstroverte jongmense is byvoorbeeld meer geneig om hulle aan misdadige gedrag skuldig te maak.[24] Terwyl introversie sosiaal dus minder aantreklik is, word dit met positiewe eienskappe soos intelligensie [25] en "begaafdheid"[26][27] geassosieer.
Instrumentele beskouing
Volgens die instrumentele beskouing lei persoonlikheidseienskappe tot toestande en handelinge wat affektiewe gevolge het en individuele verskille in emosionaliteit veroorsaak.[28][29]
Persoonlikheidseienskap as 'n oorsaak van groter sosialiteit
Een verklaring vir groter subjektiewe welsyn onder ekstroverte kan wees dat ekstroversie tot die fasilitering van lewensomstandighede (soos sosiale interaksies) bydra wat hoër vlakke van positiewe affek bevorder. Die lae kortikale stimulering onder ekstroverte lei daartoe dat hulle meer aan sosiale situasies deelneem om hulle stimulasie te verhoog.
Sosiale aktiwiteitshipotese
Volgens hierdie hipotese word meer gereelde en hoër vlakke van positiewe affek deur gereelde deelname aan sosiale situasies geskep. En aangesien ekstroverte as meer gesellig as introverte gekarakteriseer word, beskik hulle ook oor hoër vlakke van die positiewe affek wat deur sosiale interaksies teweeggebring word.[30][31][32]
Sosiale aandagteorie
Nog 'n verklaring vir die hoë korrelasie tussen ekstroversie en geluk word deur 'n studie deur Ashton, Lee en Paunonen (2002) verskaf.[33] Volgens hulle is die kernelement van ekstroversie 'n geneigdheid om op maniere op te tree wat sosiale aandag trek, behou en geniet, en waar sensitiwiteit nie beloon word nie. Hulle beweer dat die beloningspotensiaal een van die fundamentele kenmerke van sosiale aandag is.
Temperamentele beskouing
Die temperamentele beskouing is op die idee gebaseer dat daar 'n direkte skakel tussen mense se persoonlikheidseienskappe en hulle sensitiwiteit vir positiewe en negatiewe affekte is.[34][35][28]
Affektiewe reaktiwiteitsmodel
Die affektiewe reaktiwiteitsmodel voer aan dat die intensiteit van 'n persoon se reaksies op affek-relevante gebeure deur mense se verskille in affek veroorsaak word.[35][36] Ekstroverte het 'n temperamentele vatbaarheid vir positiewe affek aangesien positiewe gemoedsinduksie 'n groter uitwerking op hulle as op introverte het. Ekstroverte is dus meer geneig om op aangename impulse te reageer.[16][35][36][37][38]
Sosiale reaktiwiteitsteorie
Die sosiale reaktiwiteitsteorie voer aan dat alle mense, of hulle daarvan hou of nie, soms verplig word om aan sosiale situasies deel te neem. Aangesien ekstroverte, anders as introverte, daarvan hou om aan sosiale interaksies deel te neem, put hulle meer positiewe affek daaruit.[23][39][40] Brian R. Little het beweer dat aangesien sosiale deelname strydig met introverte se aard is, dit skadelik vir hulle welsyn kan wees. Een manier om 'n introvert se welsyn te beskerm, is om so dikwels moontlik op 'n plek te gaan herlaai waar hy sy ware self kan wees – plekke wat Little "herstelplekke" (restorative niches) noem.[41]
Affektiewe regulering
Nog 'n moontlike verklaring vir meer geluk onder ekstroverte spruit uit die feit dat ekstroverte hulle affektiewe staat beter kan reguleer. Ekstroverte is meer geneig as om aktiwiteite wat geluk fasiliteer (bv. aangename vs. onaangename herinneringe) te kies wanneer moeilike take in die vooruitsig gestel word.[42]
Die vastepuntmodel
Volgens die vastepuntmodel is elke individu se vlakke van positiewe en negatiewe affek min of meer "vas". Ná 'n positiewe of negatiewe gebeurtenis is mense se gemoedstemming dus geneig om terug te keer na die voorafgestelde vlak. Volgens die vastepuntmodel ervaar ekstroverte meer geluk aangesien hulle voorafgestelde punt van positiewe affek hoër as dié van introverte is. Ekstroverte benodig dus minder positiewe versterking ten einde gelukkig te voel.[38]
Verhouding tussen genot en stimulasie
'n Studie deur Peter Kuppens (200)[43] het getoon dat ekstroverte en introverte verskillende gedrag openbaar wanneer hulle gelukkig is. As dit met 'n ekstrovert goed gaan, beskou hy dit as 'n geleentheid vir aktiwiteite en doelnastrewing. Dit lei tot 'n aktiewe, gestimuleerde aangename staat. Wanneer dit met 'n introvert goed gaan, beskou hy dit as 'n geleentheid om sy waaksaamheid te verslaap, en voel hy ontspanne en vergenoegd.[43]
Ander bydraende persoonlikheidsfaktore
Daar is ook bewyse dat ander nie-eienskapsverwante elemente van persoonlikheid met geluk kan korreleer. Een studie het byvoorbeeld getoon dat verskeie kenmerke van 'n persoon se doelwitte, soos vooruitgang in belangrike doelwitte of onderlinge konflikte emosionele sowel as kognitiewe welsyn kan beïnvloed.[44]
- Analytical psychology
- Alternative five model of personality
- Personality
- Reinforcement sensitivity theory
- Seattle Freeze
- Trait theory
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
