Amaltea (maan)

Amaltea (Grieks: Αμάλθεια) is die derde naaste natuurlike satelliet van Jupiter en die grootste van die binnemane. Dit is op 9 September 1892 deur Edward Emerson Barnard ontdek by die Lick-sterrewag van die Universiteit van Kalifornië en na ’n nimf in die Griekse mitologie genoem. Dit is ook bekend as Jupiter V.

Amaltea   

Die Galileo-ruimtetuig se foto's van Amaltea.
Ontdekking
Ontdek deur	E.E. Barnard
Datum	9 September 1892
Alternatiewe name	Jupiter V
Wentelbaaneienskappe
Periapside	181 150 km
Apoapside	182 840 km
Wentelbaanradius	181 365,84 ± 0,02 km (2,54 RJ)
Eksentrisiteit	0,003 19 ± 0,000 04
Wentelperiode	0,498 179 43 ± 0,000 000 07 dae
Gem. omwentelingspoed	26,57 km/s
Inklinasie	0,374 ± 0,002° (tot Jupiter se ewenaar)
Satelliet van	Jupiter
Fisiese eienskappe
Afmetings	250 × 146 × 128 km³
Gem. radius	83,5 ± 2,0 km
Volume	(2.43 ± 0.22)×106 km3
Massa	2.08 ± 0.15×1018 kg
Gem. digtheid	0.857 ± 0.099 g/cm3
Oppervlak- aantrekkingskrag	~0,020 m/s2 (0,146 g)
Ontsnapping- snelheid	~0,058 km/s
Rotasieperiode	sinchronies
Aksiale neiging	Zero
Oppervlak-temp.    Kelvin	min gem. maks 120 165
Skynmagnitude	14,1

Eienskappe

Dié foto's van die Galileo-ruimtetuig wys die onreëlmatige vorm van Amaltea.

Amaltea is binne die buiterand van die planeet se Amaltea-gaasring, wat gevorm word deur materiaal wat van die maan se oppervlak weggeskiet word.^[1] Soos die ander binnemane wys dieselfde kant voortdurend na Jupiter. Van sy oppervlak af moet die grootste planeet in ons sonnestelsel ’n indrukwekkende gesig wees: 46,5 grade in deursnee.

Die maan se vorm is baie onreëlmatig. Daar is ook groot kraters en hoë berge op sy oppervlak in vergelyking met sy grootte.^[2] Die oppervlak is baie rooi, dalk vanweë swael van die maan Io of ’n ander materiaal wat nie ys is nie. Helder, groen kolle kom ook voor, maar die oorsaak daarvan is onbekend. Die oppervlak is effens helderder as die ander binnemane.

Amaltea is in 1979 en 1980 deur Voyager 1 en Voyager 2 afgeneem en in die 1990's in groter detail deur die Galileo-ruimtetuig. Dit is die laaste natuurlike satelliet wat met ’n teleskoop ontdek is in plaas van op foto's wat deur ruimtetuie geneem is. Dit is ook die eerste nuwe maan van Jupiter wat ontdek is ná Galileo Galilei se ontdekking van die Mane van Galilei in 1610.^[3]

Wentelbaan

Amaltea wentel op ’n afstand van 181 000 km om Jupiter. Die wentelbaan het ’n eksentrisiteit (afwyking) van net 0,003 en ’n inklinasie van 0,37° tot Jupiter se ewenaar.^[4] Sulke klein waardes is ongewoon vir ’n binnemaan en is waarskynlik vanweë die invloed van die heel binneste Maan van Galilei, Io.

Moontlike maantjies

Op die Galileo-tuig se verbyvlug is nege flitse waargeneem wat soos klein maantjies naby Amaltea se wentelbaan gelyk het. Omdat hulle net van een kant waargeneem is, kon hul ware afstand nie bepaal word nie. Hulle kan enige grootte wees, van dié van ’n stuk gruis tot dié van ’n stadion. Hul oorsprong is onbekend, maar hulle kan voorwerpe wees wat in die wentelbaan vasgevang is of stukke wat afgebreek het weens meteoorbotsings op die maan. Op sy volgende en laaste omwenteling het Galileo nog sulke maantjies waargeneem. Dié keer was Amaltea egter aan die ander kant van die planeet en kon dit deeltjies van Jupiter se ringe gewees het.

Verwysings

1. Burns, Joseph A.; Simonelli, Damon P.; Showalter, Mark R.; Hamilton, Douglas P.; Porco, Carolyn C.; Throop, Henry; Esposito, Larry W. (2004). ". In Bagenal, Fran; Dowling, Timothy E.; McKinnon, William B. (PDF). Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere. Cambridge University Press. pp. 241–262.
2. Thomas, P.C.; Burns, J.A.; Rossier, L.; Simonelli, D.; Veverka, J.; Chapman, C.R.; Klaasen, K.; Johnson, T.V. et al.; Galileo Solid State Imaging Team (September 1998). "The Small Inner Satellites of Jupiter". Icarus 135 (1): 360–371.
3. Barnard, E.E. (12 Oktober 1892). "Discovery and observations of a fifth satellite to Jupiter". The Astronomical Journal 12 (11): 81–85.
4. Cooper, N.J.; Murray, C.D.; Porco, C.C.; Spitale, J.N. (Maart 2006). "Cassini ISS astrometric observations of the inner jovian satellites, Amalthea and Thebe". Icarus 181 (1): 223–234

Eksterne skakels

• Amaltea-profiel Geargiveer 9 Oktober 2014 op Wayback Machine by NASA's Solar System Exploration
• Jupiter's Amalthea Surprisingly Jumbled – JPL-nuusvrystelling (2002-12-09)
• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Amaltea (maan).

• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia