Johannes Jacobus Kotzé

Dr. Johannes Jacobus Kotzé (plaas Blauwberg, Kaapstad, 8 September 1835 – Seepunt, Kaapstad, 4 Desember 1899 was 'n leraar in twee gemeentes van die Nederduitse Gereformeerde Kerk, naamlik Richmond van 1862 tot 1880 en daarna Kaapstad tot sy dood.

Dr. Kotzé, die tweede predikant van die NG gemeente Richmond, 1862 tot 1880. Sy verblyf hier het bygedra tot die volkome herstel van sy gesondheid.

Kotzé het sy eerste skoolopleiding aan Tot Nut van 't Algemeen in Kaapstad geniet en van daar na die Zuid-Afrikaansch Athenaeum gegaan. In 1854 het hy na Europa vertrek om aan die Universiteit in Utrecht sy letterkundige en teologiese studie voort te sit. Nadat hy tot kandidaat in die teologie bevorder is, het hy sy doktorale eksamen suksesvol afgelê sodat hy op 25 Januarie 1861 as doktor in die teologie promoveer en wel ná openbare verdediging van 'n dissertasie oor Lactantius. Intussen het hy ook die universiteit van Heidelberg in Duitsland besoek om sy Duits te verbeter en teologiese lesse van Umbreit, Hundeshagen en Rothe by te woon. Ook Genève in Switserland het hy besoek waar hy geleentheid gekry het om sy Frans te oefen. In hierdie tyd het hy ook 'n reis na Noord-Amerika onderneem.

Intussen het hy 'n aanbod ontvang om as professor werksaam te wees aan die Seminarie van die Vrye Skotse Kerk in Amsterdam, waarvan dr. Schwartz die hoof was. Deur die dood van Da Costa, wat die in die teologie onderrig het, het 'n vakature ontstaan, wat die skool gehoop het dr. Kotzé sou vul. Hy het egter die aanbod bedank omdat hy daarvan oortuig was dat hy in sy vaderland moes kom arbei.

In 1858 het dr. Kotzé in die geselskap van ds. J.H. Hofmeyr (agtereenvolgens predikant van die NG gemeente Murraysburg en Somerset-Oos) in sy vaderland teruggekeer, waar hulle in September aangekom het. Die twee is op dieselfde dag, 15 September 1858, by die Aktuaris gelegitimeer en twee dae later het albei vir die eerste maal in die Groote Kerk opgetree, prop. Hofmeyr in die oggend en prop. Kotzé in die aand. Eersgenoemde se teks was 2 Kron. 20:12b ("Want in ons is geen kracht tegen deze grote menigte, die tegen ons komt, en wij weten niet, wat wij doen zullen; maar onze ogen zijn op U", Statebybel) en laasgenoemde s'n Matt. 16:26: "Want wat baat het een mens, zo hij de gehele wereld gewint, en lijdt schade zijner ziel? Of wat zal een mens geven, tot lossing van zijn ziel?" Statebybel.

Die algemene gevoel was dat dr. Kotzé as hulpprediker vir dr. Abraham Faure moes werk. Ook is hy beroep deur die Evangelies Lutherse Kerk, maar met die hoog op sy swak gesondheidstoestand het hy besluit om die beroep na die NG gemeente Richmond in die Bo-Karoo aan te neem. Hier sou hy werk tot 1879, toe hy die beroep na die Groote Kerk aanvaar. Sy verblyf op Richmond het bygedra tot die volkome herstel van sy gesondheid. Intussen het hy in 1877 weer na Europa gereis saam met "een edelmoedig lid van zijn gemeente" en ook Egipte en Palestina besoek.

As voorsitter van die senaat van die Zuid-Afrikaanse Kollege, voorloper van die Universiteit van Kaapstad, het dr. Kotzé groot invloed uitgeoefen op die opvoeding van die seuns van die Kaapkolonie, en as eerste predikant (bedoelende leier) van die gemeente in Kaapstad het hy oorvloedige geleentheid gehad om die belange van die Kerk te behartig. Ook as eksaminator by kerklike eksamens en as lid van verskillende kerklike kommissies het hy aan die Kerk menige belangrike diens bewys.

Bronne

• Dreyer, eerw. A. 1924. Eeuwfeest-Album van de Nederduits Gereformeerde-Kerk in Zuid-Afrika 1824–1924. Kaapstad: Publikatie-kommissie van de Z.A. Bijbelvereniging.