Gabriel Marcel

Gabriel Marcel (Parys, 7 Desember 1889 - aldaar, 8 Oktober 1973^[1] ) was 'n Franse filosoof, een van die vooraanstaande Christelike eksistensialiste, musiekkritikus en skrywer van sowat 30 toneelstukke. Hy was van Joodse afkoms.

Prins Bernhard skud die hand van die Franse filosoof Gabriel Marcel op 27 Oktober 1969

Hy was hoofsaaklik besorg oor die moderne stryd van die individu teen die tegnologiese verontmenslike samelewing. Alhoewel Marcel dikwels as die eerste Franse eksistensialis beskou word, het hy hom altyd van ander uitgesproke eksistensialiste soos Jean-Paul Sartre gedistansieër. Hy het self die term "filosofie van bestaan" verkies om sy werk en gedagtes op te som.

Marcel was nie oorspronklik 'n gelowige nie, maar het hom in 1929 op die ouderdom van 39 tot die Katolisisme bekeer en sou tot sy dood 'n verdediger van die geloof bly. Sy diepgaande godsdienstige oortuigings het later die wrywing met die Franse linkse intelligentsia veroorsaak.^[2]

Eksistensiële temas

Benewens die voorgenoemde term "bestaansfilosofie" het Marcel ook die neo-sokratiese tipering gebruik (waarskynlik weens die filosoof Søren Kierkegaard, die vader van Christelike eksistensialisme, wat self 'n neo-sokratiese denker was).

Soos vroeër genoem, is een van die kerntemas van Marcel se filosofie die stryd tussen die individu en die samelewing. Die moderne samelewing word gekenmerk deur die feit dat dit die subjektiwiteit van die mense self bedreig. Marcel beweer dat dit so is omdat die wetenskaplike egoïsme die oorspronklike "misterie" van wees vervang het met 'n vals scenario waar die menslike lewe sou bestaan het uit suiwer tegnologiese "probleme" en "oplossings".

Marcel is daarvan oortuig dat 'n menslike voorwerp eintlik nie regtig in 'n tegnologiese wêreld bestaan nie, maar dat dit vervang word deur wat Marcel 'n "menslike onderwerp" noem. Soos hy in onder andere sy werk Les Hommes contre l'humain (die mense teen die menslike) verklaar, het tegnologie 'n bevoorregte gesag wat sy voorwerp oortuig om sy/haar plek as 'n "hy/sy" (en nie 'n "ek") in die interne wetenskaplike dialoog te aanvaar; hierdeur word die mens deur die wetenskap oortuig om homself/haarself te verjeug in hul eie vernietiging.^[3]

Invloed

Marcel het jare lank weeklikse filosofiese besprekingsvergaderings gehou waarin hy baie prominente jong Franse filosowe soos Jean Wahl, Paul Ricoeur, Emmanuel Levinas en Jean-Paul Sartre ontmoet en beïnvloed het. Marcel se invloed was hoofsaaklik gegrond op sy filosofiese geskrifte en minder op die talle toneelstukke wat hy geskryf het. Marcel self was verbaas en teleurgesteld omdat hy die publiek wou bereik met sy toneelstukke en hulle voorberei vir sy eksistensiële filosofie.

Werke

Filosofie

• Existence et objectivité (1914).

• Journal métaphysique (1914-1923), Parys, Gallimard, 1927.

• Être et avoir (1918-1933), Parys, Aubier, 1935.

• Du refus à l'invocation, Parys, Gallimard, 1940. (herdruk in 1967 met die titel Essai de philosophie concrète, Parys, NRF/Gallimard, 1967)

• Homo viator, Parys, Aubier, 1945

• La Métaphysique de Royce, Parys, Aubier, 1945

• Position et approches concrètes du mystère ontologique, inleiding deur Marcel de Corte. Louvain, E. Nauwelaerts; Parys, Librairie philosophique J. Vrin, 1949

• Le Mystère de l'être. Parys, Aubier, 1951, 2 volumes

• Les Hommes contre l'humain, Parys, La Colombe, 1951, herdruk: Fayard, 1968

• Le Déclin de la sagesse, Parys, Plon, 1954

• L'homme problématique, Parys, Aubier, 1955

• Théâtre et religion, Lyon, Éditions E. Vitte, 1958

• Présence et immortalité, Parys, Flammarion, 1959

• La Dignité humaine et ses assises existencielles, Parys, Aubier, 1964

• Entretiens Paul Ricœur, Gabriel Marcel, Parys, Aubier, 1968, herdruk: Présence de Gabriel Marcel, 1999

• Pour une sagesse tragique et son au-delà, Parys, Plon, 1968

• En chemin, vers quel éveil?, Parys, Gallimard, 1971

• Coleridge et Schelling. Parys, Aubier, 1971

• Plus décisif que la violence, Parys, Plon, 1971

• Percées vers un ailleurs, Fayard, 1973

• Gabriel Marcel interrogé par Pierre Boutang gevolg deur Position et approches concrètes du mystère ontologique., Parys, J.-M. Place Éditeur, 1977

• Tu ne mourras pas, 'n seleksie van tekste ingelei deur Anne Marcel, préface du P. Xavier Tilliette, éditions Arfuyen, 2005

Teater

• 1921: Le Cœur des autres, Parys, Grasset.

• 1923: L'Iconoclaste, Parys, Stock.

• 1925: Un Homme de Dieu, Parys, Grasset.

• 1925: La Chapelle ardente, mise en scène Gaston Baty, Théâtre du Vieux-Colombier.

• 1933: Le Monde cassé suivi de Position et approches concrètes du mystère ontologique, Parys, Desclée de Brouwer.

• 1936: Le Chemin de crête, Parys, Grasset.

• 1936: Le Dard, Parys, Plon.

• 1936: Le Fanal, Parys, Stock.

• 1938: La Soif, Paris, Desclée de Brouwer. Herdruk in 1952 met die titel Les cœurs avides, Parys, La Table Ronde.

• 1947: Théâtre comique : Colombyre ou le brasier de la paix - La double expertise - Les points sur les i - Le divertissement posthume, Parys, Albin Michel.

• 1949: Vers un autre Royaume : L'émissaire - Le signe de la croix. Parys, Plon.

• 1951: Rome n'est plus dans Rome, Parys, La Table Ronde.

• 1955: Croissez et multipliez, Parys, Plon.

• 1955: Mon temps n'est pas le vôtre, Parys, Plon.

• 1958: La dimension Florestan suivi de la conférence Le crépuscule du sens commun, Parys, Plon.

Verwysings

1. Gabriel (-Honoré) Marcel, Stanford Encyclopedia of Philosophy deur Brian Treanor.
2. "Gabriel Marcel creative existentialism". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Maart 2019. Besoek op 3 Junie 2019.
3. Ballard, Edward G. (1967), "Gabriel Marcel: The Mystery of Being", in Schrader, George Alfred, Jr., Existential Philosophers: Kierkegaard to Merleau-Ponty, Toronto: McGraw-Hill, bl. 227

Notas

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.