Eksoplaneet
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
’n Eksoplaneet of ekstrasolêre planeet is ’n planeet buite die Sonnestelsel. Tot en met 1 Maart 2013 was altesaam 861 sulke planete geïdentifiseer (planete in 677 planetêre stelsels, insluitende 128 stelsels met meer as een planeet). Teen 1 September 2024 was daar 7 323 bevestigde eksoplanete in 5 021 planeetstelsels, met 1 018 stelsels wat meer as een planeet het.[2] Daar is dus ’n voortdurende stroom nuwe ontdekkings.
.jpg)
Wat meer sê, die Keplersending het reeds ’n paar duisend bykomende kandidate opgespoor, insluitende ’n paar honderd wat lewe sou kon huisves.[3][4]
Baie filosowe en wetenskaplikes het eeue lank aangeneem eksoplanete bestaan, maar daar was geen manier om vas te stel hoe algemeen hulle voorkom of hoeveel hulle met die planete in ons Sonnestelsel ooreenstem nie. Verskeie bewerings van waarnemings vanaf die 19de eeu is eindelik deur sterrekundiges verwerp.
Die eerste bevestigde waarneming was in 1992 met die ontdekking van verskeie aardgrootte-planete om die pulsar PSR B1257+12. Die eerste ontdekking van ’n eksoplaneet om ’n hoofreeksster was in 1995: ’n reuseplaneet met ’n wentelperiode van vier dae om die nabygeleë ster 51 Pegasi. Danksy verbeterde opsporingstegnieke het die tempo van waarnemings sedertdien vinnig toegeneem.[5] Sommige eksoplanete is deur teleskope afgeneem, maar die oorgrote meerderheid is opgespoor met indirekte metodes soos die meet van radiale snelhede.[5] Ook komete buite ons Sonnestelsel is al waargeneem en kan algemeen in die Melkweg voorkom.[6]
Daar is na verwagting in die Melkweg alleen miljarde planete (gemiddeld minstens een planeet vir elke ster, dus na skatting 100-400 miljard eksoplanete),[7][8][9][10] plus nog talle vrybewegende enkelplanete wat nie om ’n ster wentel nie.[11]
Die naaste bekende eksoplaneet is Alpha Centauri Bb. Byna al die planete wat tot dusver waargeneem is, lê in die Melkweg. Sterrekundiges aan die Harvard-Smithsonian-sentrum vir Astrofisika (CfA) het in Januarie 2013 aangedui dat daar "minstens 17 miljard" aardgrootte-eksoplanete in die Melkweg is.[6]
Die meeste bekende eksoplanete is gasreuse soortgelyk aan Jupiter en Neptunus, maar dit is waarskynlik omdat hulle makliker is om op te spoor vanweë hul grootte.[12] Daar is ook kleiner planete bekend wat net ’n paar keer so groot as die Aarde is (sulke planete staan deesdae bekend as superaardes). Volgens nuwe statistiese studies kom hulle meer algemeen voor as die gasreuse, terwyl verskeie planete kleiner as die Aarde onlangs ontdek is.[13][14][15] Daar is ook planete om bruindwergsterre en ander hemelliggame wat "vry rondbeweeg" in die ruimte en nie om ’n ster wentel nie, maar hulle word nie altyd planete genoem nie.
Die ontdekking van eksoplanete, veral dié in die bewoonbare sone van sterre (waar moontlik vloeibare water op die oppervlak, en dus lewe, kan voorkom), het die belangstelling in die soeke na buiteaardse lewe verhoog.[16] Die soeke na eksoplanete sluit dus ook die studie van planetêre bewoonbaarheid in.
Op 7 Januarie 2013 het sterrekundiges van die Keplersending die ontdekking van KOI-172.02 aangekondig – ’n planeet baie soos die Aarde wat binne die bewoonbare sone om ’n ster wentel wat met die Son ooreenstem. Dit is dus ’n "goeie kandidaat om buiteaardse lewe te huisves".[17]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
