From Wikipedia, the free encyclopedia
Amsterdameiland (Frans: Île Amsterdam [[IFA|/ˈi.lɑ̃.stəˈdɑ̃/]] vroeër Nieuw-Amsterdam) is 'n afgeleë Franse sub-Antarktiese eiland geleë by 37°52′S 77°32′O, omtrent halfpad tussen Australië en Suid-Afrika. Hoewel die eiland vroeër taamlik gereeld deur skepe onderweg tussen Suid-Afrika en Australië besoek is, het die heropening van die Suezkanaal en die byna algehele verdringing van passasierseevaart deur lugvaart verder bygedra tot die isolasie van die eiland.
| |||||
| Nasionale leuse: Liberté, égalité, fraternité | |||||
 Ligging van die Amsterdameiland in die suidelike Indiese Oseaan | |||||
 Kaart van die Amsterdameiland | |||||
| Amptelike tale | Frans | ||||
| Hoofstad | Geen | ||||
| Grootste stad | Geen | ||||
| Oppervlakte - Totaal | 58 vk km | ||||
| Bevolking - Totaal - Bevolkingsdigtheid | 60 (2009) 1,03/vk km | ||||
| Geldeenheid | Euro (€) (EUR) | ||||
| Tydsone | UTC: UTC +10 | ||||
| Volkslied | La Marseillaise | ||||
Die eiland is vulkanies, maar is tans onaktief. Dit het 'n oppervlak van 55 km2, is 21 km lank en bereik 'n hoogte van 867 m (2844 voet) by Mont de la Dives. Die eiland is een van die min sub-Antarktiese eilande wat enigsins boombedekking het. Die eiland is deel van die Franse Suidelike en Antarktiese Gebiede en saam met die naburige Sint-Pauleiland (85 km Suid) vorm dit een van die distrikte van die gebied. Die eilandbasis Martin-de-Viviès, voorheen La Roche Gódon genoem, is die hoofstad van die gebied.
Amsterdameiland is op 18 Maart 1522 deur die Spaanse ontdekkingsreisiger Juan Sebastián Elcano ontdek. Elcano het die eiland egter nie 'n naam gegee nie. Dit was eers toe die Nederlandse kaptein Anthonie van Diemen in 1633 onderweg na Java op die onbenaamde eiland afkom, dat hy dit na sy skip, Nieuw Amsterdam, vernoem het. Op daardie stadium in die eiland se geskiedenis was dit dig bebos.
Gedurende die 18de en 19de eeue is die eiland van tyd tot tyd deur skipbreukelinge en vissermanne van Réunioneiland besoek. Amerikaanse en Engelse walvisjagters het soms van hulle bemanning op die eilande gelaat om seeleeus te jag wat op daardie tydstip baie volop was en waarvan die pelse baie gesog in China was. Teen die einde van die 19de eeu het die jag van 'n geraamde 50 000 seeleeus die spesie tot op die randjie van uitsterwing gebring.
In die 19de eeu is verskeie pogings aangewend om nedersettings op die Amsterdam- en Sint-Pauleiland te stig. Martin Dupeyrat, kaptein van die L'Olympe, het op 1 Julie 1843 namens die goewerneur van Réunion op Amsterdameiland aan wal gestap en twee dae later op Sint-Paul, om 'n Franse visserspos op laasgenoemde eiland te vestig. Alle vissery is egter in 1853 laat staan toe die Franse regering aansprake op die twee eilande laat vaar het. Op 18 Desember 1870 land 'n kleinboer genaamd Heurtin, van Réunion, met sy gesin en 'n paar vriende op die La Sarcelle by Amsterdameiland om 'n skaap- en beesboerdery te begin. Hulle is egter nie suksesvol nie en verlaat die eiland op 19 Augustus 1871. Die beeste het agtergebly en hul nasate het weer wild geword en tel nou meer as 2 000. Aansienlike ekologiese skade is deur oorbeweiding en vertrapping van die inheemse plantegroei veroorsaak wat saam met brande, wat die groot stukke veengrond waarop die inheemse Phylica-bome staatmaak vernietig het, en byna tot die uitwissing daarvan gelei het.
Eers in 1892 neem die bemanning van die sloep Bourdonnais, gevolg deur die L'Eure in 1893, namens die Franse regering besit van die twee eilande.
Op 31 Desember 1949 bring Kaptein Verdadaine se kreefboot, Sapmer, 'n span van 23 Franse wetenskaplikes onder leiding van die meteoroloog Paul Martin de Viviès na Amsterdameiland. Hierdie agtmaandelange ekspedisie rig die eerste permanente wetenskaplike basis in die Franse Suidelike en Antarktiese Gebiede op. Die eerste basis is op dieselfde plek as die huidige basis, Martin-de-Viviès, opgerig, oorspronklik met die naam Camp Heurtin. Vanaf 1949 word nuwe ekspedisies jaarliks na die eiland gestuur – deels om wetenskaplike studies uit te voer en deels om Franse besit van die eilande in stand te hou. Amsterdameiland is ideaal geleë om die globale impak van lugbesoedeling en die kweekhuiseffek te meet. Die wetenskaplikes monitor ook globale elektromagnetiese energie, doen seismiese opnames, dra by tot weervoorspelling en ondersoek die effek van ekologie op diere se voortplanting en voëlmigrasie. Die werking en instandhouding van die basis word deur staatsamptenare, die weermag, dienspligtiges en vrywilligers uitgevoer. Die personeel wat 'n jaar op die eiland spandeer staan as les hivernants ("die oorwinteraars") bekend. Dié "oorwinteraars" ondergaan vooraf 'n reeks sielkundige toetse om te verseker dat hulle die lang isolasie, gure weer en strak landskap in 'n klein gemeenskap sal oorleef. Goeie gesondheid is ook 'n vereiste aangesien die strawwe omstandighede onderliggende gesondheidsprobleme kan vererger en die plaaslike dokter moontlik nie ernstiger gevalle kan behandel nie.
Amsterdameiland word op 'n tweemaandelikse basis saam met die ander subantarktiese eilande in die Franse Suidelike en Antarktiese Gebiede, Kerguelen en Crozet, deur die Marion Dufresne seevaartuig bedien.
Die Global Atmosphere Watch het steeds 'n atmosferiese navorsingstasie op Amsterdameiland.
 |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Amsterdameiland. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
