Tiếng Dari
phương ngữ tiếng Ba Tư / From Wikipedia, the free encyclopedia
Dari (tiếng Ba Tư: دری Darī, phát âm là dæˈɾi hay Fārsī-ye Darī فارسی دری, [fɒːɾsije dæˈɾi]) trong các thuật ngữ mang tính lịch sử đề cập đến tiếng Ba Tư của Sassanids.[2] Theo cách dùng hiện nay, thuật ngữ này đề cập đến các phương ngữ của tiếng Ba Tư hiện đại được nói tại Afghanistan, và vì thế còn được gọi là tiếng Ba Tư Afghanistan.[3][4] Đây là thuật ngữ chính thức được chính phủ Afghanistan công nhận năm 1964 để gọi tiếng Ba Tư.[5] Theo định nghĩa của Hiến pháp Afghanistan, đây là một trong hai ngôn ngữ chính thức của Afghanistan; ngôn ngữ còn lại là tiếng Pashtun.[6] Dari là ngôn ngữ phổ biến nhất tại Afghanistan và là ngôn ngữ thứ nhất của khoảng 50% dân số[3][7][8][9][10], và giữ vai trò là ngôn ngữ chính của đất nước[8] cùng với tiếng Pashtun. Các phương ngữ tại Iran và Afghanistan của tiếng Ba Tư có thể hiểu lẫn nhau ở mức độ cao, với các khác biệt chủ yếu là về từ vựng và âm vị.
Dari | |
---|---|
دری | |
Sử dụng tại | Afghanistan |
Khu vực | Trung Á, Trung Đông, Nam Á |
Tổng số người nói | 17-20 triệu, ngôn ngữ thứ nhất của (người Tajik 11-13 triệu; người Hazara 3-3,5 triệu; Aymāqs 3,5-4 triệu; |
Phân loại | Ấn-Âu
|
Phương ngữ | Kaboli, Mazari, Herati, Badakhshi, Panjshiri, Laghmani, Sistani, Aimaqi, Hazaragi[1] |
Địa vị chính thức | |
Ngôn ngữ chính thức tại | Afghanistan |
Quy định bởi | Viện Khoa học Afghanistan |
Mã ngôn ngữ | |
ISO 639-1 | fa |
per (B) fas (T) | |
ISO 639-3 | tùy trường hợp:prs – Dari, Afghan Persianaiq – Aimaqhaz – Hazaragi |
Linguasphere | 58-AAC-ce (Dari) + 58-AAC-cdo & cdp (Hazaragi) + 58-AAC-ck (Aimaq) |
Theo nhà ngôn ngữ học Iran Zana Vahidian, lý do tại sao Dari được sử dụng làm ngôn ngữ mà hầu như mọi người ở Afghanistan đều có thể hiểu và nói được là Afghanistan đã chuyển thủ đô từ Kandahar đến Kabul vào thế kỷ 18.
Dari, ngôn ngữ được nói tại Afghanistan, không có liên quan với tiếng Dari hay tiếng Gabri của Iran, vốn là một ngôn ngữ thuộc nhóm Trung Iran, được một số cộng đồng Hỏa giáo sử dụng.[11][12]