1857 Hint Ayaklanması
10 Mayıs 1857'de Meerut şehrinde bulunan Britanya Doğu Hindistan Şirketi ordusuna bağlı olan sepoy askerlerinin isyanı ile başladı / From Wikipedia, the free encyclopedia
1857 Hint Ayaklanması, 10 Mayıs 1857 tarihinde, Meerut şehrinde bulunan Britanya Doğu Hindistan Şirketi ordusuna bağlı olan Sepoy askerlerinin isyanı ile başladı. Fakat bu ayaklanma İngilizlere bağlı olan, Yukarı Ganj Nehri Ovası, Orta Hindistan ve diğer Hindistan bölgelerindeki askerler ve sivil halk arasında yayıldı.[1] Esas askeri çarpışmalar günümüzdeki Hindistan eyaletleri; Uttar Pradeş, Bihar, Kuzey Madhya Pradeş ve Delhi'de yaşandı.[2]
Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır. |
Bu maddede bazı altbaşlıkların konusunun eksik olduğu düşünülmektedir. |
1857 Hint Ayaklanması | |||||
---|---|---|---|---|---|
1857 Hint Ayaklanmasında önemli çatışmaları gösteren Kuzey Hindistan haritası | |||||
| |||||
Taraflar | |||||
Babür İmparatorluğu
|
Büyük Britanya ordusu
Bengal Hükümet İdaresi tarafından toplanan sivil asıllı İngiliz ve Avrupalı gönüllü askerler
| ||||
Komutanlar ve liderler | |||||
II. Bahadır Şah |
Hindistan Başkomutanı: |
Bu ayaklanma, Britanya İmparatorluğu'nun Hindistan'da ana idare yetkilisi görevini yapan Batı Hindistan Şirketi'nin özellikle Yukarı Ganj ile merkezî Hindistan bölgesine yayılmış olan iktidarını büyük ölçüde sarstı.
1857'deki olayların en önemli niteliği; olayların ciddiyeti, büyüklüğü ve yaygınlığı sebebiyle kısa bir süreliğine Britanya İmparatorluğu'nun Büyük Ganj Nehri Ovası üzerinde olan siyasi hakimiyetini tehlike altına sokması'dır.
Bu ayaklanmanın Britanyalılar tarafından kontrol edilmesi ancak 20 Haziran 1858'de Britanyalılar'ın, Gwalior kentini zapt etmelerinden sonra olmuştur.[2]
Fakat şu gerçek de doğrudur ki Hindistan'ın; Doğu Hindistan Şirketinin doğrudan doğruya idaresi altında olan kısımları, Bengal, Bombay Hükümeti ve Madras Hükümeti bölgeleri ve Sih prenslerinin hükümdarlığı altında bulunan Pencab bölgeleri, Britanya Şirketi'ni hem askerî bakımdan hem de moral bakımından desteklemişlerdir. Hindistan'da bulunan büyük prenslik devletleri, yani Hayderabad Devleti, Mysore Krallığı, Travabcore ve Keşmir Rajalıkları ve Rajputana gibi küçük devletler ayaklanmaya katılmadı.[3] Ama Hindistan'ın bazı bölgelerinde, örneğin Avadh devletinde, ayaklanma Avrupalıların ve özellikle İngilizlerin Hindistan'da bulunmasına karşı bir millî Hint ayaklanması şeklinde görüldü.[4] Ayaklanma gerçekleştikten 50 yıl sonra Hindistan'da gelişen Hint milliyetçiliği ve bağımsızlık hareketi için bu ayaklanmaya büyük rol oynayanlar, örneğin Jhansi Ranisi Lakshmibai, bir millî kahraman olarak görülmeye başlandı.[2] Ama bu millî kahramanlar yeni bir Hindistan devleti için uygun ve koordineli bir ideoloji ortaya çıkartmadıkları için eleştirilmişlerdir.[5] Buna rağmen ayaklanma Hindistan'ın Britanya tarafından idaresinde bir devrim yaratmıştır. 1858 yanında Doğu Hindistan Şirketi kapatılmış ve Britanya devleti bu şirketin bütün yetkilerini kendi üzerine almıştır. Bu tarihten sonra Hindistan tümüyle resmen Britanya Krallığı hükûmetine bağlanmıştır ve bölge krala bağlı devlet olarak yeni bir adla Britanya Raj'ı olarak isimlendirilmiştir.[6] Britanya devleti Hindistan askeri sisteminde, devletin malî kontrol sistemine, merkezî ve yerel hükûmet dallarına derinlemesine etki eden reformlar uygulanmıştır.[3]
İngiliz ve Avrupa tarihçileri bu olayların meydana gelip ciddileşmesini bir bakıma küçümsemek amacı ile bu ayaklanmaya "Sepoy İsyanı" veya "1857 Hint İsyanı" olarak adlandırılardına karşın Hindistan tarihçilerinin çoğu bu olayları ve ortaya çıkan gelişmeleri kolonileri yanlılarına karşı Hindistanlılar'ın başkaldırmaları olarak görmektedir ve "Birinci Hindistan Bağımsızlık Savaşı", "1857 Bağımsızlık Savaşı" ve "Büyük Ayaklanma" adlarını kullanmaktadırlar.