Loading AI tools
sarmacja Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sarmaci lub Sauromaci (łac. Sarmatae, Sauromatae; gr. Σαρμάται, Σαυρομάται) – nazwa irańskich ludów koczowniczo-pasterskich. Sarmaci byli spokrewnieni ze Scytami.
.jpg)
Pierwsze wzmianki o Sarmatach znajdują się u Herodota (IV, 21), Hipokratesa i Strabona. W IV–III w. p.n.e. zmieszali się z napływającą ze wschodu ludnością, co wykształciło u nich nowe związki plemienne. Od III w. p.n.e. zamieszkiwali między Donem i Morzem Czarnym. W okresie wędrówki na zachód wyparli Scytów, docierając w końcu I w. p.n.e. do Dunaju, gdzie weszli w kontakt z imperium rzymskim. Tryb życia i gospodarka Sarmatów związana była z pasterskim chowem zwierząt. Sarmaccy koczownicy nie zakładali stałych osad, żyli na wozach mieszkalnych pasąc bydło domowe i konie. Osiadli Sarmaci żyli w strefie lasostepu, archeolodzy odkryli tam pozostałości osad z sarmackimi zabytkami.
Sarmaci byli znakomitymi wojownikami, wprawianymi do walki już od dzieciństwa. Ich taktyka oparta była na działaniach grup lekkozbrojnych łuczników konnych. Dopiero Roksolanie utworzyli oddziały katafraktów – ciężkiej kawalerii, walczącej w zwartym szyku. Tej taktyki nie stosowali Jazygowie i Alanowie, którzy używali łuków typu huńskiego.
Organizacja społeczna Sarmatów była bardzo podobna do scytyjskiej. Po okresie wojen i podbojów wytworzyła się warstwa arystokracji, przedstawiciele której chowani byli w bogato wyposażonych kurhanach. Charakterystyczną cechą społecznych stosunków w sarmackich plemionach jest ważna rola kobiety w społeczności. Stosunkowa duża liczba grobów uzbrojonych kobiet, zwłaszcza na cmentarzyskach zachodnich Sarmatów, świadczy o pewnych elementach matriarchatu[1], które przetrwały z wcześniejszych okresów. Herodot (IV, 110–117) twierdzi, że Sauromaci – wcześni Sarmaci zachodni – pochodzili ze związku Amazonek ze Scytami[1].
O wierzeniach Sarmatów wiadomo niewiele. Prawdopodobnie oddawali cześć słońcu i ogniowi. Z tym ostatnim wiążą się odnajdywane w grobach sarmatek małe terakotowe ołtarzyki. Rzymski historyk Ammianus Marcellinus notuje, iż Alanowie jako boga wojny czcili nagi szamszir (szablę perską) wbity w ziemię. Sarmaci wierzyli w życie pozagrobowe jako kontynuację życia ziemskiego. Pod koniec starożytności część Alanów przyjęła zaratusztrianizm (zoroastryzm)[potrzebny przypis].
Sarmaci tworzyli związek plemion, do którego zalicza się: Jazygów, Roksolanów, Syraków, Aorsów i Alanów. Najwcześniejsi Sarmaci, około 600 p.n.e. zasiedlali dorzecze dolnej Wołgi[potrzebny przypis]. Prowadząc koczowniczy tryb życia przemieszczali się sezonowo między terenami obecnej Mołdawii, współczesnej Ukrainy, wybrzeżami Morza Czarnego, Jeziora Aralskiego, poprzez Kazachstan do Ałtaju i południowej Syberii. Ślady ich pobytu odkryto głównie w dopływach Dniestru, Dniepru, delt Amu-darii i Syr-darii, wzdłuż brzegów Wołgi, Samary i na Uralu.
Autorzy antyczni używali dla określenia wschodniej Europy terminu Sarmacja. Ptolemeusz wyróżnia obok Germanii – Sarmację europejską, położoną między Wisłą i Dnieprem, oraz Sarmację azjatycką. Północną granicą tej krainy geograficznej był Ocean Sarmacki (Bałtyk).
Po przegranych wojnach z Rzymem część Sarmatów została wcielona do armii rzymskiej i rozproszyła się po ziemiach cesarstwa (np. Jazygowie trafili do Brytanii, a Alanowie wraz z ludami germańskimi dotarli do Galii i Hiszpanii). W XIII wieku sarmaccy Jazygowie walczyli z Mongołami nad Wołgą, jednak Mongołów nie zatrzymali i migrowali m.in. na Węgry (zob. Jasowie).
Uważa się, że ze starożytnego dialektu sarmacko-alańskiego rozwinął się język dzisiejszych Osetyńców kaukaskich. Sarmaci nie stanowili jednolitego ludu, języki poszczególnych plemion ulegały zróżnicowaniu.
Polskie tradycje sarmackie początkami tkwią w późnym średniowieczu. Fakt ten miał niebagatelny wpływ na spójność i solidarność narodu polskiego i miał podobne znaczenie, jak starożytni Germanie dla Niemców. W roku 1578 włoski historyk Alessandro Guagnini wydał w 1578 w Krakowie popularne dzieło Sarmatiae Europaeae descriptio (pol. Opis Sarmacji europejskiej). Zawierało ono tezę, że nie można udowodnić źródeł łacińskiego opisania krajów Europy Wschodniej, jej historii, geografii, religii i tradycji.[potrzebny przypis] O mitycznej zbieżności pomiędzy sarmacką symboliką (tamgi) i polskimi znakami heraldycznymi rozważał następnie Paweł Franciszek Parisius i powołujący się później na niego Kasper Niesiecki.
Do ludu Sarmatów nawiązuje nazwa juniorskiego klubu hokeja na lodzie z Rosji Sarmaty Orenburg[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
