Լատվիայի Հանրապետության անկախության վերականգնման մասին հռչակագիր
From Wikipedia, the free encyclopedia
«Լատվիայի Հանրապետության անկախության վերականգնման մասին» հռչակագիրը[1] (լատիշ․՝ Deklarācija par Latvijas Republikas neatkarības atjaunošanu) ընդունվել է 1990 թվականի մայիսի 4-ին Լատվիական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի կողմից։ Հռչակագրում նշվում է, որ չնայած Լատվիան դե ֆակտո կորցրեց իր անկախությունը 1940 թվականին, երբ այն բռնակցվեց Խորհրդային Միության կողմից, երկիրը դե յուրե մնում էր ինքնիշխան երկիր, քանի որ բռնակցումը հակասահմանադրական էր և Լատվիայի ժողովրդի կամքին հակառակ։ Հետևաբար որոշվեց, որ Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտը և 1940 թվականին Լատվիայի խորհրդային օկուպացումը ապօրինի էին, և չեղյալ հայտարարվեց 1940 թվականի հուլիսի 21-ին Լատվիայի Խորհրդային Միությանը միանալու մասին հռչակագիրը՝ վերահաստատելով 1922 թվականի Լատվիայի Սահմանադրությունը, որը այդ առմամբ մասամբ կասեցվել էր, և սահմանեց ժամանակահատված դե ֆակտո անկախության անցման, որը պետք է ավարտվեր Սեյմի առաջին նստաշրջանին։ Այն նաև որոշում է կայացրել, որ անցումային ժամանակահատվածում Լատվիայի ԽՍՀ Սահմանադրությունը և այլ օրենքներ կիրառելի կլինեն այնքան ժամանակ, քանի դեռ դրանք չեն հակասում Լատվիայի Սահմանադրության 1-ին, 2-րդ, 3-րդ և 6-րդ հոդվածներին, որոնք ամրապնդվել են հռչակագրով։ Տրամադրվել է, որ պետք է ստեղծվի Լատվիայի Սահմանադրության նոր հրատարակությունը մշակող հանձնաժողով։ Սոցիալական, տնտեսական, մշակութային և քաղաքական իրավունքները տրվել են Լատվիայի քաղաքացիներին և բնակիչներին միջազգային մարդու իրավունքներին համապատասխան։ Հռչակագրում նշվում է նաև, որ Լատվիան իր հարաբերությունները Խորհրդային Միության հետ կվարի 1920 թվականի Խորհրդա-լատվիական խաղաղության պայմանագրի հիման վրա, որով Խորհրդային Միությունը ճանաչեց Լատվիայի անկախությունը որպես անձեռնմխելի «ապագա բոլոր ժամանակների համար»[2]։ Մայիսի 4-ը ազգային տոն է Լատվիայում։