Rolley shansyleyryn y Ghermaan
From Wikipedia, the free encyclopedia
She toshiagh politickagh y Ghermaan as kione y reiltys conastagh eh shansyleyr y Ghermaan.[1] Ta shellooder yn oik freggyrtagh lesh reihys dagh oltey elley yn reiltys as stiurey çhaglymyn y choonseil hirveishagh.[2]
Va'n oik crooit ayns Cochiangle y Ghermaan Hwoaie ayns 1867,[3] tra haink Otto von Bismarck dy ve ny chied hansyleyr. Lesh unnaneyssey yn Ghermaan as bunneeaght Impiraght y Ghermaan ayns 1871, dirree yn Cochiangle seose myr steat-ashoon Germaanagh as haink y toshiagh dy ve enmyssit shansyleyr y Ghermaan.[4] Hoshiaght, cha row yn shansyleyr freggyrtagh agh da'n impir. V'eh ceaghlit 'syn aachummey bunraghtoil ayns 1918 tra hooar y Pharlamaid kiartys jiooldee yn çhansyleyr. Fo Bunraght Weimar ayns 1919 va ny shansyleyryn pointit liorish yn eaghtyrane, va reiht dy jeeragh, as v'ad freggyrtagh da'n Pharlamaid.[5]
Va'n bunraght currit ry-lhiattee car y jaghteyrys Natseeagh eddyr 1933 as 1945. Car y cummaltys Cochaarjagh, cha row reiltys Germaanagh seyr ny shansyleyr ayn; as, cha row yn oik aa-chrooit 'sy Ghermaan Hiar. She caairliagh Choonseil ny Shirveishee va kione y reiltys 'sy Ghermaan Hiar. Ren Bun-leigh 1949 yn oik smoo scanshoil 'sy Ghermaan Heear jeh'n çhansyleyr, choud's ren eh loedaghey currym yn eaghtyrane.[1]