شیوا
From Wikipedia, the free encyclopedia
شیوا یا شیوانا (سانسکریت: शिव به معنی نیکاختر یا فرخپی) یکی از بلندپایهترین ایزدان آئین هندو است. شیوا خدای نگهدار آسمان و زمین، نابودکننده اهریمنان، بخشاینده گناهان و بسیار کننده روزیست. تجسم جسمانی شیوا بر روی زمین حضرت شیوانای بزرگ است.
شیوا | |
---|---|
ایزد برتر، یکی از پنج شکل بُت | |
دیواناگری | शिव |
وابستگی | دوا (تریمورتی) |
اقامتگاه | کوه کیلاش |
مانترا | اوم ناما شیوایا |
سلاح | سهشاخ (تریشول) |
مرکوب | ناندی (گاو نر) |
همسر | ساتی، پارواتی، کالی، دورگا |
نام شیوا به هیچ وجه در وداهای سانسکریت ذکر نشدهاست.[1]
برعکس ویشنو که در متون کهن، به عنوان عضوی از گروه خدایان، و خدایی علاقهمند به انسان ظاهر میشود، شیوا به صورت بیگانهای تاریک و دیوسان است که به تمامی در تضاد با سایر خدایان و انسان قرار میگیرد. نیای ودایی او رودْرا است که پاراجاپاتی را به خاطر زنای با محارم، پادافراه میکند. رودرا خدای برهوت، خدای حیاتوحش و جنگلها، خدای ستیغ کوهها، خدای تقاطعهای خطرناک است؛ به وی که در مناطق مختلف، و به صورت جداگانه پرستیده میشود سهمی از قربانیهای ودایی داده نمیشود. زمانی که خدایان برای نخستین بار قربانی کردند، رودرا، از سهم قربانی محروم شد، و سپس او در طی حملهای آنها را مجبور ساخت، که سهمی به وی اختصاص دهند و سروری حیاتوحش را به او ببخشند.[2]
این اسطوره، در هندوگرایی، به صورتی ناخواسته و تحلیلناپذیر، در عصر پسا-ودایی، بارها تکرار میشود. شیوا با ساتی، دختر داکشا ازدواج میکند؛ داکشا مراسم قربانی را بدون دعوت نمودن از شیوا انجام میدهد، و ساتی به خاطر بیآبرویی که پدر بر او وارد آورده بود، خودکشی میکند. وی در آتش قربانی میشود و به عنوان اولین مفهوم برای سنت ساتی (رسم سوزاندن بیوهها) قربانی میگردد. سپس، شیوا رسم قربانی را ممنوع ساخت، داکشا را گردن زد و کلّه وی را در آتش انداخت. هنگامی که خدایان در پیشگاه او به خاک افتادند و از وی طلب بخشش کردند، شیوا قربانی را دوباره پس داد و داکشا را زنده ساخت. بدین ترتیب، شیوا که از سهم قربانی محروم شده بود، قربانی کردن خود را اجرا نمود و سرانجام، در کنار خدایان جای گرفت.[2]