اکتودرم
لایه جرم تشکیل دهنده مغز، نخاع و بیشتر / From Wikipedia, the free encyclopedia
اکتودرم یا برونپوست[1] (به انگلیسی: Ectoderm)، یکی از سه لایه زایای اولیه است که در تکوین اولیه رویان تشکیل میشود. این لایه، بیرونیترین لایه بوده و نسبت به مزودرم (لایه میانی) و اندودرم (داخلیترین لایه) در موقعیت سطحی قرار دارد.[2] اکتودرم از لایه بیرونی سلولهای زایا نشأت گرفته و ظهور پیدا میکند. کلمه اکتودرم از یونانی ektos به معنای «بیرونی» و derma به معنای «پوست» گرفته شده.[3]
بهطور کلی میتوان گفت که اکتودرم جهت تشکیل اپیتلیال و بافتهای عصبی (طناب نخاعی، اعصاب محیطی و مغز) تمایز پیدا میکند. این بافتها شامل این موارد نیز میشوند: پوست، مرز دهان، مقعد، سوراخهای بینی، غدد عرقی، مو و ناخنها،[4] و مینای دندان. انواع دیگر اپیتلیوم از اندودرم نشأت میگیرند.[4]
در رویان مهرهداران، اکتودرم میتواند به دو بخش تقسیم شود: اکتودرم سطحی پشتی که به اکتودرم خارجی هم شناخته میشود، و صفحه عصبی، که با درونروی (invagination)، لوله عصبی و ستیغ عصبی را تشکیل میدهد.[5] اکتودرم سطحی، منجر به تشکیل اکثر بافتهای اپیتلیالی گشته، و صفحه عصبی نیز تبدیل به بخش عمده دستگاه عصبی میگردد. به همین دلیل، صفحه عصبی و ستیغ عصبی را نیز نورواکتودرم مینامند.