استان گیلان
یکی از استانهای ایران / From Wikipedia, the free encyclopedia
گیلان (به گیلکی: گیلأن، گیلؤن یا گئلان به تالشی: گیلون)، یکی از استانهای شمالی ایران به مرکزیت رشت[3][4] است. دربارهٔ نام گیلان و معانی واژهٔ گیل، نظرات متفاوتی ابراز شدهاست. لغتنامه دهخدا، واژهٔ گیلان را برگرفته از «گیل»، بهاضافهٔ پسوند مکان «ان»، به معنای محل سکونت گیلها دانسته و افزودهاست که صورت این واژه در زبان پهلوی، گِلان (Gelan) و نزد یونانیها گِلای (Gelae) بودهاست.[5]
گیلان | |
---|---|
مختصات: | |
مرکز | رشت |
شمار شهرستانها | ۱۷ |
مدیریت | |
• نوع | مرکز |
• استاندار | اسدالله عباسی |
• نماینده ولی فقیه | رسول فلاحتی |
• نمایندگان در مجلس شورای اسلامی | ۱۳ نماینده |
• نمایندگان در مجلس خبرگان رهبری | ۴ نماینده |
مساحت | |
• کل | ۱۴٬۰۴۴ کیلومتر مربع (۵۴۲۲ مایل مربع) |
جمعیت (سرشماری ۱۳۹۵) | |
• کل | ۲٬۵۳۰٬۶۹۶ نفر[1][2] |
پیششماره(های) تلفن | ۰۱۳ |
وبگاه |
این استان، از شمال به دریای کاسپین و کشور آذربایجان، که از طریق آستارا با آن دارای مرز بینالمللی است، از غرب به استان اردبیل، از جنوب به استان زنجان و قزوین و از شرق به استان مازندران محدود میشود.[6] مساحت گیلان ۱۴٬۰۴۴ کیلومترمربع و طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۲٬۵۳۰٬۶۹۶ نفر است.[7]
گیلان دهمین استان پرجمعیت و دومین استان پرجمعیت شمال ایران پس از استان مازندران است. تراکم جمعیت در این استان با ۱۷۷ نفر در هر کیلومترمربع جایگاه سوم را در ایران دارد.[8] شهر رشت با داشتن ۴۶ درصد جمعیت کل استان،[9] مرکز و پرجمعیتترین شهر شمال کشور و یازدهمین شهر پرجمعیت ایران است. از دیگر شهرهای پرجمعیت این استان میتوان بهترتیب به شهرهای بندر انزلی (مهمترین بندر ایرانی در حاشیه دریای خزر)، لاهیجان، لنگرود، تالش، بندر آستارا، صومعهسرا، آستانهٔ اشرفیه، رودسر و فومن اشاره کرد.
طبیعت گیلان، پوشیده از جنگل و دارای آبوهوای معتدل و مرطوب است. این استان شامل مناطق سرسبز شمال غربی رشتهکوه البرز و بخش غربی کرانههای جنوبی دریای خزر است.[10]
استان گیلان از سال ۱۳۴۴ در تقسیمات کشوری ایران بهعنوان استان مستقل وارد شد. این منطقه پیش از آن ایالت گیلان و طوالش[11] بعد با نام استان یکم خوانده میشد.[12]
سنت مقاومت در برابر اشغالگران موضوعی تکراری در نوشتههای نویسندگان و تاریخنگاران محلّی و ملیگرا است (ازجمله صادق هدایت، احمد کسروی، غلام حسین صادقی، محسن عزیزی). به ادعای مینورسکی این نویسندگان، گیلان را در طول تاریخ «پرچمدار ایرانگرایی» میدانند.[13]