Ανατολικό Μπλοκ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Το Ανατολικό Μπλοκ, γνωστό και ως Κομμουνιστικό Μπλοκ, Σοσιαλιστικό μπλοκ και Σοβιετικό Μπλοκ, ήταν η ομάδα των σοσιαλιστικών κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, της Ανατολικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας υπό την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης και της ιδεολογίας της (κομμουνισμός) κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου (1947–1991) σε αντίθεση με το καπιταλιστικό Δυτικό Μπλοκ. Το Ανατολικό Μπλοκ συχνά αποκαλείτο Δεύτερος Κόσμος, όπου ο όρος «Πρώτος Κόσμος» αναφερόταν στο Δυτικό Μπλοκ και ο «Τρίτος Κόσμος» στις αδέσμευτες χώρες που ήταν κυρίως στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική.
Στη Δυτική Ευρώπη ο όρος Ανατολικό μπλοκ αναφερόταν γενικά στην ΕΣΣΔ και στα κράτη-δορυφόρους της Κομεκόν. Ήταν τα παρακάτω: Ανατολική Γερμανία (1949-1990), Πολωνία (1947-1989), Τσεχοσλοβακία (1948-1990), Ουγγαρία (1949-1989), Ρουμανία (1965-1989), Βουλγαρία (1946-1990), Αλβανία (1946-1960) και Γιουγκοσλαβία (1945-1948). Στην Ασία το Ανατολικό Μπλοκ περιελάμβανε τη Μογγολία (1921-1992), το Βιετνάμ (από το 1976), το Λάος, την Καμπότζη, τη Βόρεια Κορέα (από το 1948) και την Κίνα (1949-1964).[1][2][3][4][5] Στην Αμερική οι χώρες που ευθυγραμμίστηκαν με την ΕΣΣΔ περιλάμβαναν την Κούβα (από το 1962), τη Νικαράγουα (1979-1990) και τη Γρενάδα (1979-1983).[6]
Βασικοί θεσμοί της συνεργασίας τους ήταν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας και το Συμβούλιο Οικονομικής Αλληλοβοήθειας (Κομεκόν). Οι εν λόγω θεσμοί οικοδομήθηκαν όταν μετά τον Πόλεμο οι χώρες αυτές τέθηκαν στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, μίας εκ των βασικών νικητών του Β΄ Παγκοσμίου, και στη συνέχεια βρέθηκαν από κοινού σε αντιπαράθεση με τις χώρες του ΝΑΤΟ (Ψυχρός Πόλεμος). Κατά τη δεκαετία του 1960 η Αλβανία αυτονομήθηκε από την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης (λόγω διαφωνίας με την αποσταλινοποίηση) και αποχώρησε από τους κοινούς θεσμούς, αλλά διατήρησε τις λενινιστικές οικονομικές και πολιτικές δομές οπότε συνέχισε να θεωρείται ως ανήκουσα στο ανατολικό μπλοκ. Για τον ίδιο λόγο πολλοί συμπεριλαμβάνουν στο μπλοκ και τη Γιουγκοσλαβία, αν και ποτέ δεν υπήρξε μέλος των δύο οργανισμών.
Πολλοί δυτικοί πολιτικοί, με πρώτο τον Βρετανό πρωθυπουργό Ουίνστον Τσώρτσιλ, χρησιμοποίησαν εναλλακτικά τον όρο «Σιδηρούν παραπέτασμα». Τόσο το Ανατολικό μπλοκ όσο και το Σιδηρούν παραπέτασμα αναφέρονται στα ίδια ακριβώς κράτη, με τη διαφορά πως το πρώτο έχει ουδέτερη σημασία, ενώ το δεύτερο υποτιμητική.