車臣汗部

提示：此条目页的主题不是車臣。

車臣汗部（蒙古语：ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠨ
ᠠᠶᠢᠮᠠᠭ，西里尔字母：Сэцэн хан аймаг），一作格根車臣汗部^[1]，又稱喀爾喀東路、克魯倫巴爾和屯盟（蒙古语：ᠬᠡᠷᠯᠡᠨ ᠪᠠᠷᠰ
ᠬᠣᠲᠠ ᠶᠢᠨ 
ᠴᠢᠭᠤᠯᠭᠠᠨ，西里尔字母：Хэрлэн Барс хотын чуулган），簡稱車盟，是清代喀爾喀蒙古四部之一。康熙三十年（1691年）置。1911年外蒙古獨立後被博克多汗國沿用。1923年10月，蒙古人民黨政府將其改為“杭肯特烏拉省”^[2]（蒙古語：Хан Хэнтий уулын аймаг）。其地大致相當於今蒙古國東方省、肯特省、戈壁蘇木貝爾省，蘇赫巴托爾省北部和東部，以及東戈壁省的大部分地區。

车臣汗部在乌里雅苏台将军辖区的位置（1820年）

沿革

明代末年，成吉思汗十八世孫謨囉貝瑪遊牧於克魯倫河一帶。其子碩壘自稱車臣汗，與土謝圖汗袞布、札薩克圖汗素巴第並稱“三汗”。後金天聰九年（1635年），碩壘遣使入貢。崇德三年（1638年），皇太極命其獻“九白”之貢。

康熙二十七年（1688年），衛拉特蒙古準噶爾部進攻喀爾喀三路。時車臣汗諾爾布及其長子伊勒登阿喇布坦相繼去世，其孫烏默客年幼，納木扎勒台吉攜烏默客及十萬餘戶部眾內附，被安置於烏珠穆沁地界（今內蒙古東、西烏珠穆沁旗一帶）。康熙三十年（1691年），置車臣汗部。次年，定車臣汗部為“喀爾喀東路”，編為十二旗^[3]：

• 車臣汗部中旗（車臣汗旗）
• 車臣汗部左翼中旗
• 車臣汗部右翼中旗
• 車臣汗部中左旗
• 車臣汗部中右旗
• 車臣汗部中前旗
• 車臣汗部中後旗
• 車臣汗部中下旗（車臣汗部中末旗）
• 車臣汗部左翼前旗
• 車臣汗部左翼後旗
• 車臣汗部右翼前旗（《平定朔漠方略》無此旗）
• 車臣汗部右翼後旗

康熙三十五年（1696年），烏默客從康熙皇帝征噶爾丹。三十六年，車臣汗部返回克魯倫河遊牧。乾隆二十年，車臣汗部增至二十三旗，至清末不改：

• 車臣汗部中末次旗，康熙三十四年（1695年）置
• 車臣汗部中左前旗，康熙三十六年（1697年）置
• 車臣汗部中右後旗，康熙三十六年（1697年）置
• 車臣汗部左翼左旗，康熙四十年（1701年）置
• 車臣汗部左翼右旗，康熙四十年（1701年）置
• 車臣汗部右翼左旗，康熙四十年（1701年）置
• 車臣汗部左翼後末旗，康熙五十年（1711年）置
• 車臣汗部右翼中右旗，康熙五十一年（1712年）置
• 車臣汗部右翼中左旗，康熙五十二年（1713年）置
• 車臣汗部中末右旗，乾隆十四年（1749年）置
• 車臣汗部右翼中前旗，乾隆二十年（1755年）置

其地東至額爾德尼陀羅海與黑龍江呼倫貝爾為鄰，西至察罕齊老圖與土謝圖汗部為鄰，南至塔爾袞柴達木，北至溫都爾罕與俄羅斯接壤。該部會盟於克魯倫河巴拉斯浩特（英语：Bars-Hot），稱克魯倫巴爾和屯盟。

1911年外蒙古獨立，博克多汗國依舊沿襲清代的盟旗制度。1919年，北洋軍佔領外蒙古。1921年蒙古革命後，北洋軍被驅逐出境，蒙古人民黨上臺執政，封建王公和盟旗体制被废除。1923年，蒙古人民黨當局依據山川河流對全國省、縣進行改名，“車臣汗艾马克”更名為“杭肯特烏拉省”（蒙古語：Хан Хэнтий уулын аймаг）。1931年行政區劃變更，在杭肯特烏拉省的基礎上設立肯特省、東方省、蘇赫巴托省。此外，東戈壁省、中戈壁省、戈壁蘇木貝爾省和中央省的少部份地區昔日也屬於杭肯特烏拉省。^[4]

中華民國方面，國民政府於1928年名義上設置蒙古地方，將車臣汗部劃為克魯倫巴爾和屯盟，直至1946年正式承认其独立，克魯倫巴爾和屯盟在法理上仍為中華民國領土。

車臣汗部下屬的旗、沙畢

車臣汗部下屬以下的旗、沙畢（шавь，本意是“门徒”，指喇嘛门徒所属的封地）：^[5]

清代旗名	博克多汗時期旗名	設立時間	始封者	下屬蘇木數	備註
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад өмнөд хошуу	清阿齊圖扎薩克旗 Чин ачит засгийн хошуу	1691	固山贝子阿南达 хошууны бэйс Ананда	12 （1734年之後為5）	[6]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼中右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад баруун этгээдийн хошуу	阿海扎薩克旗 Ахай засгийн хошуу	1712	辅国公车林旺布 улсад туслагч гүн Цэрэнванбу	1.5	[7]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼中左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад зүүн этгээдийн хошуу	巴特爾扎薩克旗 Баатар засгийн хошуу	1713	头等台吉吹音珠尔 тэргүүн зэрэг тайж Чойнжур	1.5	[8]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中末旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн хошуу	畢西日勒圖扎薩克旗 Бишрэлт засгийн хошуу	1691	固山贝子达里 хошууны бэйс Дарь	3	[9]
	畢西日勒圖貝勒旗 Бишрэлт бэйлийн хошуу
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼中旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын дундад хошуу	達爾汗扎薩克旗 Дархан засгийн хошуу	1691	多罗郡王纳木扎尔 төрийн жүн ван Намжил	2	[10]
	達里干嘎旗 Дарьганга хошуу	1925			1925年新設，原為達里岡厓牧場（Дарьгангын сүрэг）[11]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中末次旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн хошуу	岱青扎薩克旗 Дайчин засгийн хошуу	1695	头等台吉图赖 тэргүүн зэрэг тайж Туулай	1.5	[12]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中右後旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад баруун этгээдийн хойд хошуу	達賴達爾汗扎薩克旗 Далай дархан засгийн хошуу	1697	一等台吉鲁布桑 тэргүүн зэргийн тайж Лувсан	1.5	[13]
	達賴扎薩克旗 Далай засгийн хошуу
游格吉呼圖克圖沙畢 Егүзэр хутагтын шавь	游格吉呼圖克圖沙畢 Егүзэр хутагтын шавь	1864	游格吉呼图克图鲁布桑丹津那木济勒 Егүзэр хутагт Лувсанданзаннамжил		1923年改為额尔德尼查干乌拉旗（Эрдэнэцагаан уулын хошуу）[14]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼後旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын умард хошуу	約斯特扎薩克旗 Ёст засгийн хошуу	1691	辅国公车林达什 улсад туслагч гүн Цэрэндаш	2.5	[15]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中後旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад дахь умард хошуу	濟農扎薩克旗 Жонон засгийн хошуу	1691	固山贝子车卜登 хошууны бэйс Цэвдэн	1.5	[16]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼中前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад өмнөд хошуу	卓里克圖扎薩克旗 Зоригт засгийн хошуу	1754	辅国公车林敦德 улсад туслагч гүн Цэрэндоёд	1	[17]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼中後右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад дахь баруун этгээдийн хошуу	伊勒登扎薩克旗 Илдэн засгийн хошуу	1691	多罗郡王彭苏克 төрийн жүн ван Пунсаг	4	[18]
	芒來巴特爾王旗 Манлай баатар вангийн хошуу	1916	芒來巴特爾王達木丁蘇隆 Манлай баатар ван Дамдинсүрэн		[19]
	鄂嫩河新布里亞特旗 Онон голын шинэ буриад хошуу	1922			1922年為安置流亡至外蒙古的布里亞特人而設立[20]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад зүүн этгээдийн хошуу	墨爾根扎薩克旗 Мэргэн засгийн хошуу	1691	头等台吉塞棱达什 тэргүүн зэрэг тайж Сэрэндаш	1.5	[21]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中左前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад зүүн этгээдийн өмнөд хошуу	薩魯勒扎薩克旗 Саруул засгийн хошуу	1697	一等台吉恭济克 тэргүүн зэргийн тайж Гончиг	1	[22]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын баруун этгээдийн хошуу	蘇吉格圖扎薩克旗 Сүжигт засгийн хошуу	1701	头等台吉吹札木策 тэргүүн зэрэг тайж Чойжамц	1	[23]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын зүүн этгээдийн хошуу	斯日格楞扎薩克旗 Сэргэлэн засгийн хошуу	1701	头等台吉根敦 тэргүүн зэрэг тайж Гэндэн	0.5	[24]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟車臣汗旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы Сэцэн ханы хошуу	車臣汗旗 Сэцэн ханы хошуу	1691	車臣汗烏默客 сэцэн хан Өмхэй	2	[25]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼中旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад хошуу	車臣扎薩克旗 Сэцэн засгийн хошуу	1691	多罗贝勒车布登 төрийн бэйл Цэвдэн	8	[26]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼後末旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын умард адгийн хошуу	衛征扎薩克旗 Үйзэн засгийн хошуу	1711	头等台吉多尔济达什 тэргүүн зэрэг тайж Дорждаш	1.5	[27]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼後旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын умард хошуу	胡日查扎薩克旗 Хурц засгийн хошуу	1691	头等台吉固噜札布 тэргүүн зэрэг тайж Гүржав	3	[28]
	浩齊特扎薩克旗 Хуучид засгийн хошуу	1915	額爾德尼亲王色隆托濟勒 Эрдэнэ чин ван Сэлнэнтожил		1915年，以色隆托濟勒所歸附的浩齊特左翼旗部眾新設此旗。初附土謝圖汗部，1916年併入車臣汗部。[29]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын зүүн этгээдийн хошуу	額爾德尼扎薩克旗 Эрдэнэ засгийн хошуу	1701	一等台吉额尔德尼 тэргүүн зэргийн тайж Эрдэнэ	1.5	[30]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中末右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн баруун этгээдийн хошуу	額爾哈扎薩克旗 Эрх засгийн хошуу	1750	头等台吉旺济勒札布 тэргүүн зэрэг тайж Ванжилжав	1	[31]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын өмнөд хошуу	額爾赫木色克扎薩克旗 Эрхэмсэг засгийн хошуу	1691	镇国公憨都 улсын түшээ гүн Ханд	2	[32]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中前旗伊拉古克三呼圖克圖沙畢 Халхын дорнод зам Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад өмнөд засгийн хошууны харьяа Ялгуусан хутагтын шавь	伊拉古克三呼圖克圖沙畢 Ялгуусан хутагтын шавь	1913	伊拉古克三呼圖克圖额琳沁多尔济 Ялгуусан хутагт Эринчиндорж		1923年改為敖其爾松貝爾山旗（Очирсүмбэр уулын хошуу）[33]

職官

• 盟長、副盟長各一人。
• 副將軍、參贊各一人。

每旗設札薩克協理台吉、管旗章京、副章京各一人。諸旗共設佐領四十人。每六佐領設參領一人，每佐領設驍騎校一人。

封爵

爵二十有六：車臣汗一人；附輔國公一人；扎薩克和碩親王一人，由郡王晉襲；扎薩克多羅郡王一人；附多羅貝勒一人；扎薩克多羅貝勒一人；扎薩克固山貝子二人，一由貝勒降襲；扎薩克鎮國公一人；扎薩克輔國公二人，一由貝子降襲；公品級扎薩克一等台吉一人；扎薩克一等台吉十三人，一由貝子降襲，二由輔國公降襲；附鎮國公一人，由貝子降襲。

車臣汗世系

世代	名	年份	备注
第一代	碩壘	?-1655年	阿敏都喇勒孫，謨囉貝瑪子。
第二代	巴布	1655年-1683年	碩壘第五子。
第三代	諾爾布	1683年-1688年	巴布子。
第四代	烏默客	1688年-1709年	諾爾布孫，伊勒登阿喇布坦子。康熙三十年（1691年）詔留車臣汗號。[34]
第五代	衮臣	1709年-1728年	烏默客長子。康熙四十八年襲車臣汗。
第六代	車布登班珠爾	1728年-1733年	衮臣長子，雍正十一年免。
第七代	垂扎布	1733年-1735年	烏默客從弟。
第八代	達瑪璘	1735年-1751年	衮臣次子。
第九代	嘛呢巴達喇	1751年-1767年	達瑪璘長子。
第十代	車布登扎布	1767年-1788年	達瑪璘次子。乾隆四十六年詔世襲罔替。
第十一代	齊旺多爾濟	1788年-1795年	車布登扎布長子。
第十二代	朋楚克多爾濟	1795年	齊旺多爾濟次子，無嗣。
第十三代	桑齋多爾濟	1796年-1800年	齊旺多爾濟長子。嘉慶五年，降四等台吉。
第十四代	瑪哈什哩	1800年-1807年	朋楚克多爾濟嗣子。
第十五代	恩克圖嚕	1807年-1817年	瑪哈什哩長子。嘉慶二十二年病免。
第十六代	阿爾塔什達	1817年-1875年	恩克圖嚕子。
第十七代	車林多爾濟	1875年-1893年	阿爾塔什達子。
第十八代	德木楚克多爾濟	1893年-1909年	車林多爾濟子。
第十九代	阿克旺那林	1910年-1923年	德木楚克多爾濟子。

相關條目

• 土謝圖汗部
• 賽音諾顏部
• 札薩克圖汗部

注釋及徵引文獻

1. 光緒《大清會典事例》卷九百六十四理藩院疆理
2. 苏联科学院、蒙古人民共和国科学委员会编，《蒙古人民共和国通史》下部第一编
3. 《平定朔漠方略》卷十二載車臣汗部編為十一旗，無右翼前旗，據光緒《會典事例》卷九百七十及嘉慶《一統志》補出。
4. Сэцэн хан аймаг. Монголын түүх.
5. О.Батсайхан, З.Лонжид, О.Баяртөр, Л.Алтанзаяа. (2012). МОНГОЛЧУУД: XX-XXI зуунд Зурагт түүх. Улаанбаатар. МОНСУДАР
6. Чин ачит засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
7. Ахай засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
8. Баатар засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
9. Бишрэлт засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
10. Дархан засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
11. Дарьганга хошуу (Хан Хэнтий уулын аймаг)
12. Дайчин засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
13. Далай дархан засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
14. Егүзэр хутагтын шавь (Сэцэн хан аймаг)
15. Ёст засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
16. Жонон засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
17. Зоригт засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
18. Илдэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
19. Манлай баатар вангийн хошуу
20. Онон голын шинэ буриад хошуу
21. Мэргэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
22. Саруул засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
23. Сүжигт засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
24. Сэргэлэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
25. Сэцэн ханы хошуу (Сэцэн хан аймаг)
26. Сэцэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
27. Үйзэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
28. Хурц засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
29. СЭЛНЭНТОЖИЛ Дондогсэнгийн
30. Эрдэнэ засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
31. Эрх засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
32. Эрхэмсэг засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
33. Ялгуусан хутагтын шавь (Сэцэн хан аймаг)
34. 以下見祁韻士《皇朝藩部要略》、光緒《會典事例》卷九百六十九理藩院封爵、《清史稿》藩部世表

延伸阅读

[编]

《清史稿/卷521》，出自趙爾巽《清史稿》

參考書目

• 《親征平定朔漠方略》，中國藏學出版社影印殿本
• 嘉慶重修《大清一統志》
• 光緒《欽定大清會典事例》，全国图书馆文献缩微复制中心影印殿本
• 《清史稿》，中華書局點校本
• 譚其驤等，1974，《中國歷史地圖集》，北京：中國地圖出版社
• 祁韻士著，張穆改定，包文汉整理，1987，《清朝藩部要略稿本》，哈尔滨：黑龙江教育出版社
• 《蒙古族通史》，本书编写组，2001，北京：民族出版社