Hoat-lu̍t
From Wikipedia, the free encyclopedia
Hoat-lu̍t sī lâng tī siā-hoē iah kok-ka lāi-té hō͘ lâng siūⁿ-chò tio̍h sūn-thàn ê ū hē-thóng ê kui-chek. Su-hoat kap kéng-chhat chip-hêng chiah-ê kui-chek, mā chhú-hoa̍t ûi-hoán hoat-lu̍t ê lâng, chhú-hoa̍t ê chhiú-lō͘ pí-lūn hoa̍t-kim iah koaiⁿ-kaⁿ téng-téng. Tī kó͘-chá sî-tāi, hoat-lu̍t sù-siông sī thâu-lâng só͘ chè-tēng--ê, lâi chè-hâng lâng tio̍h án-choáⁿ seng-hoa̍t, choh-sit kap chò seng-lí. Hiān-chhú-sî toā-to-sò͘ ê kok-ka--ni̍h, hoat-lu̍t sī li̍p-hoat ki-kò͘ lāi-bīn siū soán-kí--chhut-lâi ê chèng-tī jîn-bu̍t chè-tēng kap tâu-phiò thong-koè--ê khah chē.
Hoat-lu̍t ê kū-thé khoán-sek tō sī hoat-lu̍t tiâu-bûn (hoat-àn), i ê loē-iông pau-koat kéng-chhat, hoat-īⁿ kap chhú-hoa̍t ê hong-sek. Lu̍t-su sī gián-kiù kap ūi pī-kò piān-hō͘ ê choan-gia̍p jîn-oân.
Thàu-koè su-hoat ki-kò͘ kā hoat-lu̍t chip-hêng, thang chè-hān chèng-hú kan-taⁿ ē-tàng tī i kap jîn-bîn só͘ iok-sok ê hoān-ûi lāi sú-iōng koân-le̍k, che tō hō-chò "hoat-tī". Chèng-hú ê koân-le̍k chú-iàu siū hiàn-hoat ê sok-pok. Hoat-tī thang phiah-bián to̍k-chhâi, mā pó-hō͘ jîn-bîn ê koân-lī. Se-goân-chêng 350 nî Hi-lia̍p tiat-ha̍k-ka Aristotle bat siá-kóng: "Hoat-tī khah hó-koè jīn-hô kò-jîn ê thóng-tī."
Bûn-hoà tiāⁿ-tiāⁿ sī chē-chē hoat-lu̍t goân-chek ê chú-iàu lâi-goân, chhin-chhiūⁿ ka-têng koan-liām, kap siā-hoē koàn-sì, lóng ē éng-hióng hoat-lu̍t ê kui-tēng. Lēng-goā tī chin chē kok-ka, chong-kàu kap chong-kàu chheh pí-lūn Vedas, Sèng-keng iah Koran mā bat sī hoat-lu̍t loē-iông iàu-kín ê lâi-goân.