Loading AI tools
来自维基百科,自由的百科全书
簡式台語現代文(SMLT;Simplified Modern Literal Taiwanese,台羅拼音:Kán-sik Tâi-gí Hiān-tāi-bûn,閩南拼音:Gǎnsīk Dáiggî Hiândái Bbún)為"台語現代文基金會"(MLTF)對台語現代文(MLT)所作的改進版。簡式台語現代文使用26個拉丁字母將台語的語音,聲調,及語意完整地表達;為標形又標音的拼音方案。標形就是見字就知語意。標音見字就會拼出語音。不需增修任何軟體,SMLT可應用於任何電腦。簡式台語現代文書法是一套用拉丁字來書寫台語文字系統。[1]
簡式臺語現代文的前身是已退修的成功大學教授林繼雄博士等人於1943年著手改良白話字,1950年完成,1987年開始以「台語現代文書法」之名 (簡稱台語現代文)所推廣的拉丁拼音台語。
白話字使用19個基本拉丁字母(A, B, C, E, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, S, T, U, V, Z)、七個二合字母(Ch, Kh, Ng, Oe, Ph, Th, Zh)來表示臺語中的子音與母音,其餘七個拉丁字母(D, F, Q, R, W, X, Y)則用來表示聲調或拼寫外來語時所用。
對於個別的字母,或合成字母(二合字母;三合字母;四合字母等)它們的單獨名稱在使用上的讀法。以下是其中的兩種讀法列出以供參考。[2]用法範例:比如兩個無線電台以ITU-R M.1677國際摩爾斯電碼(international morse code)建立通訊連結〈s1 DE s2 K〉(呼叫s1,這是s2,結束);字母讀法〈es-(it/zi̍t) de-e es-(jī/nn̄g) ka〉。[3]其它拉丁字母參考讀法:d(ce), f(ef), q(qu), r(er), w(wi), x(ex,(eks/iks)), y(ye)。[4]
子音與臺語現代文相同,18個子音為:b、c、ch、g、h、j、k、kh、l、m、n、p、ph、s、t、th、z、zh。
雙唇音 | 齒齦音 | 齦顎音 | 軟顎音 | 聲門音 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
清音 | 濁音 | 清音 | 濁音 | 清音 | 濁音 | 清音 | 濁音 | 清音 | ||
鼻音 | m [m] ㄇ 麵(mi) |
n [n] ㄋ 若(na) |
gv [ŋ] ㄫ 若(gve) |
|||||||
塞音 | 不送氣 | p [p] ㄅ 步(po) |
b [b] ㆠ 味(bi) |
t [t] ㄉ 肚(to) |
k [k] ㄍ 咬(ka) |
g [ɡ] ㆣ 義(gi) |
(不標) [ʔ] | |||
送氣 | ph [pʰ] ㄆ 簿(pho) |
th [tʰ] ㄊ 燙(thng) |
kh [kʰ] ㄎ 具(khu) |
|||||||
塞擦音 | 不送氣 | z [ʦ] ㄗ 助(zo) |
j [ʣ] ㆡ 熱(juah) |
c [ʨ] ㄐ 就(ciu) |
ji [ʥ] ㆢ 字(ji) |
|||||
送氣 | zh [ʦʰ] ㄘ 滑(zhu) |
ch [ʨʰ] ㄑ 市(chi) |
||||||||
擦音 | s [s] ㄙ 素(so) |
si [ɕ] ㄒ 是(si) |
h [h] ㄏ 雨(ho) | |||||||
邊音 | l [l] ㄌ 路(lo) |
臺語共有六個基本母音(a、e、i、o、oe、u),兩個韻化輔音(m、ng)
SMLT | p | ph | b | m | t | th | l | n | k | kh | h | g | c | z | ch | zh | s | s | j | ng |
MLT | p | ph | b | m | t | th | l | n | k | kh | h | g | c | z | ch | zh | s | s | j | ng |
PSDB | p | ph | b | m | d | t | l | n | k | q | h | g | c | z | ch | zh | s | s | j | ng |
閩拼方案(BP) | b | p | bb | m | d | t | l | n | g | k | h | gg | zi | z | ci | c | si | s | zz | ggn |
台羅拼音(TL) | p | ph | b | m | t | th | l | n | k | kh | h | g | tsi | ts | tshi | tsh | si | s | j | ng |
台灣方音(TPS) | ㄅ | ㄆ | ㆠ | ㄇ | ㄉ | ㄊ | ㄌ | ㄋ | ㄍ | ㄎ | ㄏ | ㆣ | ㄐ | ㄗ | ㄑ | ㄘ | ㄒ | ㄙ | ㆡ | ㄫ |
POJ | p | ph | b | m | t | th | l | n | k | kh | h | g | chi | ch | chhi | chh | si | s | j | ng |
改良式TLPA | p | ph | b | m | t | th | l | n | k | kh | h | g | zi | z | ci | c | si | s | j | ng |
DT | b | p | bh | m | d | t | l | n | g | k | h | gh | zi | z | ci | c | si | s | r | ng |
許極燉式 | b | p | v | m | d | t | l | n | q | k | h | g | tsi | ts | chi | ch | si | s | r | ng |
KHDB | v | p | b | m | d | t | l | n | q | k | h | g | ji | j | ci | c | s | s | z | ng |
TLS | p | ph | b | m | t | th | l | n | k | kh | h | g | tsi | ts | tshi | tsh | si | s | dz | ng |
廈語拼音字 | p | ph | b | m | t | th | l | n | k | kh | h | g | tsi | ts | tshi | tsh | si | s | dz | ng |
羅常培式(新式) | b | p | bb | m | d | t | l | n | g | k | q | gg | tzi | tz | tsi | ts | si | s | dz | ng |
周辨明式 | p | ph | b | m | t | th | l | n | k | kh | h | g | tsi | ts | tshi | tsh | si | s | dz | ng |
Campbell式 | p. | ph | b | m | t | th | l | n | k | kh | h | g | chi/tsi | ch/ts | chhi | chh | si | s | j | ng |
TG | ᄇ | ᄑ | ᄈ | ᄆ | ᄃ | ᄐ | ᄅ | ᄂ | ᄀ | ᄏ | ᄒ | ᄁ | 집 | ᄌ | 치 | ᄎ | 시 | ㅅ | ᄍ | ㄸ |
TKS | п | ҧ | б | м | т | ꚋ | л | н | к | ӄ | һ | г | ци | ц | ꚏи | ꚏ | си | с | ӡ | ӈ |
ELS | b | p | bh | m | d | t | l | n | g | k | x | gh | zi | z | ci | c | si | s | dz | ng |
十五音 | 邊 | 頗 | 門 | 門 | 地 | 他 | 柳 | 柳 | 求 | 去 | 喜 | 語 | 曾 | 曾 | 出 | 出 | 時 | 時 | 入 | 語 |
IPA | p | pʰ | b | m | t | tʰ | l | n | k | kʰ | h | ɡ | ʨ | ʦ | ʨʰ | ʦʰ | ɕ | s | ʣ | ŋ |
SMLT | a | i | u | e | m | ng | oe | o | ua | ue | uai | en | uan | eng | ek | va |
MLT | a | i | u | e | m | ng | ə | o | oa | oe | oai | ien | oan | eng | eg | va |
PSDB | a | i | u | e | m | ng | oi | o | oa | oe | oai | ien | oan | eng | eg | va |
閩拼方案(BP) | a | i | u | e | m | ggn | o | oo | ua | ue | uai | ian | uan | ing | ik | na |
台羅拼音(TL) | a | i | u | e | m | ng | o | oo | ua | ue | uai | ian | uan | ing | ik | ann |
台灣方音 (TPS) | ㄚ | − | ㄨ | ㆤ | ㄇ | ㄫ | ㄜ | ㆦ | ㄨㄚ | ㄨㆤ | ㄨㄞ | ㄧㄢ | ㄨㄢ | ㄧㄥ | ㄧㄍ | ㆩ |
改良式TLPA | a | i | u | e | m | ng | o | oo | ua | ue | uai | ian | uan | ing | ik | aN/ann |
POJ | a | i | u | e | m | ng | o | o. | oa | oe | oai | ian | oan | eng | ek | an |
DT | a | i | u | e | m | ng | or | o | ua | ue | uai | ian/en | uan | ing | ik | aⁿ |
許極燉式 | a | i | u | e | m | ng | or | o | ua | ue | uai | ian | uan | eng | ek | aⁿ |
KHDB | a | i | u | e | m | ng | y | o | ua | ue | uai | en | uan | ing | ik | n(g)a |
TLS | a | i | u | e | m | ng | ә | o | ua | ue | uai | en | uan | ing | ik | añ |
廈語拼音字 | a | i | u | e | m | ng | o | o. | oa | oe | oai | ian | oan | eng | ek | aⁿ |
羅常培式(新式) | a | i | u | e | m | ng | ȯ | o | ua | ue | uai | ian | uan | ieng | iek | añ |
周辨明式 | a | i | u | e | m | ng | o | o. | oa | oe | oai | ian | oan | eng | ek | aⁿ |
Campbell式 | a | i | u | e | m | ng | o | o. | oa | oe | oai | ian | oan | eng | ek | aⁿ |
TG | ᅡ | ᅵ | ᅮ | ᅦ | ᄆ | ㄸ | ᅥ | ᅩ | 와 | 웨 | 왜 | 잔 | 한 | ᄋ | 익 | ㅅ |
TKS | а | и | у | е | м | ӈ | ә | о | уа | уе | уаи | ен | уан | иӈ | ик | ан̃ |
ELS | a | i | u | e | m | ng | o | oo | ua | ue | uai | ian | uan | ing | ik | anh |
十五音 | 嘉 | 居 | 居 | 伽 | 姆 | 鋼 | 高 | 沽 | 瓜 | 檜 | 乖 | 堅 | 觀 | 輕 | 億 | 監 |
IPA | a | i | u | e | m | ŋ | ə | ɔ | ua | ue | uai | en | uan | iŋ | ik̚ | ã |
註:SMLT,MLT,PSDB,KHDB,及閩拼方案等拼音法採取將"半鼻音"前置化(va;n(g)a;na)的方法。
拼音法 | 第1聲調 | 第2聲調 | 第3聲調 | 第4聲調 | 第5聲調 | 第6聲調 | 第7聲調 | 第8聲調 | 第9聲調 | 輕聲 | 鼻化元音 | 零聲母 |
SMLT | af | ar | ax | a(b/d/g/q) | aa | aar | a | a(p/t/k/h) | ~ a | va | y(i)/w(u) | |
MLT | af | ar | ax | a(b/d/g/q) | aa | aar | a | a(p/t/k/h) | ~ a | va | y(i)/w(u) | |
PSDB | af | ar | ax | a(b/d/g/q) | aa | aar | a | a(p/t/k/h) | ~ a | va | y(i)/w(u) | |
BP3 | -(ā)① | ˇ(ǎ)③ | ˋ(à)⑤ | ā(p/t/k/h)⑦ | ˊ(á)② | ④ | ^(â)⑥ | á(p/t/k/h)⑧ | na | y(i)/w(u) | ||
TL2 | a | á | à | a(p/t/k/h) | â | ǎ | ā | a̍(p/t/k/h) | a̋ | --a | ann | 不標號 |
TPS | ◌ | ◌ˋ | ◌˪ | ◌(ㄅ,ㄉ,ㄍ,ㄏ) | ◌ˊ | ◌˫ | ◌(ㄅ̇, ㄉ̇, ㄍ̇, ㄏ̇) | ◌(ㆩ,ㆥ,ㆪ,ㆧ,ㆫ,ㆮ,ㆯ) | 不標號 | |||
TLPA | a1 | a2 | a3 | a(p/t/k/h)4 | a5 | a6 | a7 | a(p/t/k/h)8 | a9 | a0 | aN/ann | 不標號 |
POJ | a | ˊ(á) | ˋ(à) | a(p/t/k/h) | ^(â) | (ā) | a̍(p/t/k/h) | --a | aⁿ | 不標號 | ||
DT | a | ˋ(à) | _(a̲) | ā(p/t/k/h) | ˘(ă) | ā | a(p/t/k/h) | ˊ(á) | --å | aⁿ | 不標號 | |
許極燉式13 | ◌̄ | ◌̀ | ◌̖ | ◌h | ◌̌ | ◌ | ◌̄h | ◌̣ | ◌ⁿ | y(i)/w(u) | ||
科根台語19 | a | á | à | a(p/t/k/h) | â | ā | áp/át/ák/áh | a (p/t/k/h) | 不標號 | |||
123臺語10 | a | ˋ(à) | ^(â) | a. | ˇ(ă) | -(ā) | (4=8) | ˊ(á) | 不標號 | |||
KHDB6 | ax | ar | aw | a(b/d/g/h) | aa | aar | a | a(p/t/k/c) | n(g)a | 不標號 | ||
TLS16 | a | á | à | a(p/t/k/h) | â | á/ǎ | ā | a̽(p/t/k/h) | a̋ | å | añ | 不標號 |
廈語拼音字9 | a | ar | af | a(p/t/k),ao | aa | ar | al | a(b/d/g),a' | ac | aⁿ | y(i)/w(u) | |
羅常培式(新式)14 | a | aa | ah | aq | ar | arh | arq | .a | añ | 不標號 | ||
周辨明式9 | a | á | à | a(p/t/k),ao | â | ā | a(b/d/g),a' | -ao | aⁿ | 不標號 | ||
Campbell式 | a | á | à | a(p/t/k/h) | â | ā | a̍(p/t/k/h) | --a | 不標號 | |||
河洛字角7 | -(1) | ˋ(4) | ^(3) | 不標號 | ˇ(5) | ~(8) | 不標(2) | - | ˊ | " | na | 不標號 |
河洛語17 | a | ʀ | ᴧ | aн | ʏ | ᴀ | aн | aпп | 不標號 | |||
台灣字11 | ˊ | ˋ | ^ | - | ~ | 不標號 | ||||||
STTB8 | -(f,w,y) | -r | -x | -(p/t/k/h) | -v | -(d) | -(pp/tt/kk/hh) | -q | -- | -y | 不標號 | |
唯信拼音12 | -v | -f | -l | -(p/t/k/q) | -r | -d | -(px/tx/kx/qx) | 不標號 | z | 不標號 | ||
TG15 | ㅇ | ㄹ | ㄴ | ㅇ | ㅅ | ㄹ | ㄱ | ㅂ | ㅅ | 不標號 | ||
TKS16 | ◌ | ◌(п/т/к/һ) | / | (п/т/к/һ) | ◌н̃ | 不標號 | ||||||
ELS18 | ◌ | ◌ | ◌ | ◌ | ◌ | ◌ | ◌ | ◌ | ◌ | ◌ | ◌ | 不標號 |
本調調值1 | 44 | 53 | 21 | 2 | 24 | 22 | 33 | 4 | 45 | 2 | 0 | 32 |
漢字臺音4 | 君ⓘ | 滾ⓘ | 棍ⓘ | 骨ⓘ | 群ⓘ | 郡ⓘ | 滑ⓘ | (紅)紅紅 | 輕聲 | (嬰)仔 | 英 | |
BP調名 | 高平調 | 高降調 | 低降調 | 中(低)入調 | 低緩昇調 | 中平調 | 高入調 | 高升調 | 輕聲 | 鼻化元音 | 零聲母 | |
SMLT調名 | 高調 | 上突調 | 下突調 | 低促調 | 迴旋調 | 基調 | 高促調 | 高升調 | 輕聲 | 半鼻音 | 零聲母 | |
漢語四聲5 | 陰平 | 陰上 | 陰去 | 陰入 | 陽平 | 陽上 | 陽去 | 陽入 | 高升 | 輕聲 | 鼻化元音 | 零聲母 |
英語調名 (tone) | high level | high falling | low falling | low short | low rising | low level | mid level | high short | high rising | neutral tone | nasal vowel | zero consonant |
IPA調符 | ˥˥/˦˦ | ˥˧ | ˨˩ | ˨ | ˨˦ | ˨˨ | ˧˧ | ˦ | ˦˥ | ◌̊ | ◌̃ | ʔ |
IPA調值 | 55/44 | 53 | 21 | 2 | 24 | 22 | 33 | 4 | 45 | ◌̊ | ◌̃ | ʔ |
聯合國世界人權宣言 | Lienhabkog seakaix jinkhoaan soangieen |
第一條 | Te id tiaau |
咱人生來自由 | Lanlaang svilai zuxiuu, |
在尊嚴佮權利上一律平等 | zai zungiaam kab khoanli siong itlut pengterng. |
怹賦有理性佮良心 | Yn huoiuo lysexng kab liongsym, |
而且應該以兄弟關係的精神互相對待。 | peng irnie hviadi koanhe ee cviasiin hoxsiong tuietai. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.