זיבנבערגן

זיבנגערגן, זימבערגן אדער טראַנסילוואַניע (רומעניש: Transilvania אדער Ardeal; אונגאַריש: Erdély; דײַטש: Siebenbürgen; בולגאַריש: Трансилвания; סערביש: Трансилванија / Transilvanija אדער Ердељ / Erdelj); טערקיש: Erdel; סלאוואקיש: Sedmohradsko אדער Transylvánia; פּויליש: Siedmiogród) איז א היסטארישער ראיאן אין דעם צענטער און מערב פון רומעניע.

דער הערב פון זיבנבערגן (זייט 1659) איז געטיילט אויף דריי:
1. טורול פאלק מיט דער זון און דער לבנה אויף א בלויען פֿאן.
2. רויטע באנד (דאס האט מען צוגעלייגט שפעטער).
3. זיבן רויטע טורעמס אויף א גאלדענעם פֿאן.

די הויפשטאט פון זיבנבערגן איז קלויזנבערג. אנדערע גרויסע שטעט זענען טעמעשוואר, בראשאוו און גרויסווארדיין.

מקור פונעם נאמען

דער נאמען זיבנבערגן איז טייטש "זיבן פֿעסטונגען" וואס איז שייך די זיבן שטעט וואס די טראַנסילוואנער זאקסאנען האבן אויפגעשטעלט. דער נאמען טראַנסילוואניע איז טייטש "הינטער דעם וואלד". דער רומענישער נאמען „ארדעאל" שטאמט פון אונגארישן Erdély (ערדעל) וואס איז אויך טייטש "הינטער דעם וואלד".

היסטאריע

ביז צו דער ערשטער וועלט מלחמה האט זיבנבערגן געהערט צום אונגארישן קעניגרייך אין דער עסטרייך־אונגארישער אימפעריע. נאך דער מלחמה איז זיבנבערגן געווארן א טייל פון רומעניע. ווערנט דער צווייטער וועלט מלחמה איז זיבנבערגן געווארן א טייל פון אונגארן, אבער דערנאך איז ער צוריק צו רומעניע.

געאגראפיע

די היסטארישע ראיאנען פון רומעניע

זיבנבערגן שליסט איין די דיסטריקטן מארמאראש (Maramureş), באנאט (Banat), קרישאנא (Crişana) און ארדעאל. זיבנבערגן האט גרעניצן מיט אוקראינע אין צפון, אונגארן אין מערב, און סערביע אין דרום מערב. זי שטייט אויף א פלאטא הויך 300 - 500 מעטער אין די קארפאטן.

יידישע היסטאריע

פארן חורבן אייראפע, האבן געוואוינט אין זיבנבערגן 200,000 יידן. די דרום טייל פון זיבנבערגן, איז געווען אונטער רומעניע, די צפון טייל אונטער אונגארן, אין 1944 איז דער צפון טייל אריבער צו רומעניע.

די 40,000 יידן, וואס האבן געוווינט אויף דער רומענישער זייט, זענען געראטעוועט געווארן, פון פיזישע אומקום, אזוי ווי סמערהייט רומענישע יידן, אבער האבן געהאט אויסצושטיין ביטערע צרות, ווי צוואנגס ארבעט, רויבערייען, און אנדערע צרות, אין די זומער 1941, זענען די יידן פון די דרום, קאנצעטרירט געווארן אין די גרויסע שטעט, און אין געטאס.

אויפן צפון טייל פון זיבנבערגן, וואס האט געהאט ארום 165,000 יידן, האבן זיך די צרות אנגעפאנגען 1944, נאכן דייטשןס אריינקומען אין אונגארן, זיי זענען געווען די ערשטע, פארשיקט צו ווערן אויף אוישוויץ, אין מיי יענע יאר, זענען אלע יידן פון צפון טייל געווען אין געטאס, דורך אונגארישע זשאנדארן, און די רעגירונג, נאך עטליכע וואכן זענען 132,000 יידן שוין געווען אין אוישוויץ, אין יוני יענע יאר, זענען שוין נישט געווען קיין יידן אין גאנץ צפון זיבנבערגן, א טייל פון די יידן, איז געלונגען צו אריבערגיין צום דרום טייל, און אזוי זענען זיי געראטעוועט געווארן.