ალპეფი
From Wikipedia, the free encyclopedia
ალპეფი, ალპიშ გვალეფი (გერმ. Alpen; იტალ. Alpi; ფრანგ. Alpes; ბერძ. Αλπεις, ტრანსლიტერაცია Alpeis; ოქსიტანური Aups/Alps; რომანული Alps; სლოვენური Alpe) — ართ-ართი უმაღალაში გვალეფიშ ბუნა ევროპას. გინოზინდილი რე სქირონაშქა ზუღაშ წყარპიჯეფშე შქა დუნაიშ რზენშა. ალპეფიშ გეოგრაფიული თანჯეფიშ ფარგალეფს ედომუშამო, ვარა ნორთობურო მილარე 6 სახენწჷფოშ ტერიტორია, თენეფი რე: საფრანგეთი, მონაკო, იტალია, შვეიცარია, ლიხტენშტაინი, გერმანია, ავსტრია დო სლოვენია. ალპეფი გინოზინდილი რე დოხოლაფირო 1200 კილომეტრის, სიგანა რე 50-260 კმ.[1] უმაღალაში ჭურჭულიშ სიმაღალა რე ზუღაშ დონეშე 4808 მეტრას (მონბლანი, ბჟადალ ევროპაშ უმაღალაში კონკა).[2] ალპეფიშ გვალეფიშ სისტემაშ ოართე ფართობი რე დოხოლაფირო 207,000 კმ².[3]
ალპეფი | |
იუნგფრაუ, ბერნიშ ალპეფი, შვეიცარია | |
კონტინენტი | |
---|---|
ორენი |
საფრანგეთი |
ეგაფილი რე |
კრისტალური ქანეფით, კვარც-ფილიტური ფიქალეფით, გრანიტული ინტრუზიეფით, ფილიტური ფიქალეფით, ქვიშაქუალეფით, კირქუალეფით, ფლიშით, მოლასეფით. |
სიგინძა |
1200 კმ |
სიგანა |
50-260 კმ |
კონკა | |
სიმაღალა |
4808 მ |
ალპეფი ბჟადალ ევროპაშ შქაბანიშ მაღალგვალამი ოლქი რე. თინა მუში თირით დო ჸინეფით აკმონაზირანს ბჟადალ ევროპაშ მიარე დიდ წყარმალუს დო მუნეფიშ ნადუეფს, დიდ გოლინას ოხვამილუანს შქა ევროპაშ ჰავაშე დო ორთაშ ლანდშაფტეფიშ მუშობური კომპლექსეფით იხასიათებუ. გჷშაკერძაფილო გჷშაგორილი რე ალპეფიშ გეოლოგიური ეგაფილობაშ გჷშაკერძაფილო სირთულა დო გვალეფიშ რელიეფიშ ფორმეფი. გვალეფიშ შანულამი ედომუშამი სიმაღალა, მუნეფიშ კვათჷრას დორთუალაწკჷმა ართო, გჷთმოთანჯჷნს ვერტიკალური ლანდშაფტეფიშ ზონეფიშ კვათჷრას გჷმოხანტილ თირუას დო ტიპიური ალპური ლანდშაფტეფიშ ფართო გოვითარაფას. თე მუშებეფიშ მეჯინათ, ალპეფი გჷშეგორუ, მუჭოთ ევროპაშ, გჷშაკერძაფილო, დიდი ფიზიკურ გეოგრაფიული ოლქი.
ალპეფი აკმოქიმინჷნა ძალიერ ართოიან გვალაშ რკალს, ნამუთ სქირონაშქა ზუღაშ გენუაშ ლუბაშ წყარპიჯიწკჷმა იჭყაფუ, თაქ აკონჭირელ დო დოდაბალაფირ რაიონს, ართიანს აკმოხვადუ ჟირი მაღალგვალამი გვალაშ ბუნა: ალპეფი დო აპენინეფი. თაჸურეშე ალპეფი დიო ობჟათე-ბჟადალშა მეურს, ზუღაშ წყარპიჯიშ მანგის, სოდეთ მუში სისქვამათ ჩინებული საფრანგეთიშ რივიერა იდვალუაფუ, უკული კვათჷრას აკმოღჷრკუ ოორუე-ბჟადალშე დო ორუეშე. თე რაიონი ჩინებული რე ზუღაშპიჯიშ ალპეფიშ ჯოხოდვალათ. უკული ოორუეჸურე, მაღალგვალამი ზონა, ოგინაფალო იმაღალებუ დო იფართებუ, იძინანს მუჭო გვალეფიშ სიმაღალა, თაშნეშე ქვერსემი გვალაშ მასივეფიშ დო კონკეფიშ, თირამი, ძალიერი ჯიშთეფით ფორილი გერგენი გვალეფიშ რიცხუ.
ალპეფიშ, პირენეეფიშ დო კარპატეფიშ გვალამი სისტემა, ევროპაშო პიჯალობურ თანჯას ქიმინჷნს ტიბუ ობჟათეს დო რგილ ოორუეს შქას.