From Wikipedia, the free encyclopedia
An Bugsok pilipinhon[1][2][3][4] in uska species han Mammalia nga ginhulagway ni Anselme Gaëtan Desmarest hadton 1822. An bugsok pilipinhon in nahilalakip ha genus nga Cervus, ngan familia nga Cervidae.[5][6]
Bugsok | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Siyentipiko nga pagklasipika | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Binomial nga ngaran | ||||||||||||||||||
Cervus mariannus Desmarest, 1822 | ||||||||||||||||||
Syahan ini nga ginhulagway ha mga bugsok nga ginbalhin ha kapuropud-an Mariana.[7]
Aadi ha ilarom an kladograma hit mga bugsok ha pilipinas ngan mga Rusa ha Sundaland (Indonesia, Malaysia, Brunei). Makikit-an didi nga sakob ha genus han mga rusa an mga bugsok pilipinhon ngan hiruhirayo hira kontra hadton mga bugsok kalamian-on nga ha ilarom hit Hyelaphus o mga "hog deer" o bulawanon nga mga bugsok.
Cervinae |
| |||||||||||||||||||||
May-ada upat ka-ubosspecies inin bugsok pilipinhon[8]
Haruhabubo inin mga bugsok pilipinhon kontra hit mga bugsok ha Sundaland. May-ada la hira nga kahitaas nga maabot ha duha kapiye (28 pulgada). Masirusirom pa kape nga kolor iton ira bulbol ha lawas ngan bungkog ngan mapurupus-aw ha may liog ilarom. Agsob 40 - 60 kg an ira bug-at. An kasungayan naman nira naabot ha 18 pulgada nga kahilapad. Ugaring la, mga kalalakin-an la an may-ada mga sungay. [9]
An bugsok pilipinhon in uska nga endemiko nga bugsok didi ha Pilipinas. Ugaring yana pipira na la iton mga bugsok, makikit-an hira ha may Luzon, Polillo, Catanduanes, Mindorom Samar ug Leyte. Diri pa masiguro kun may-ada pa naukoy ha mga puro nga Biliran, Bohol ngan Marinduque. [10][11] Ha may Dinagat ngan Siargao nga kapurud-an waray na makikit-an nga bugsok ngan extirpated na hira didto.[12]
May-ada liwat nga mga bugsok nga gindara ha may kapurod-an Mariana, bangin gindara tikang Luzon [7]. Ha iba nga nasod, makikit-an hira ha may Micronesia, Guam, ngan hadto upod an Japan[13]. Invasive an ira klasipikasyon ha mga nasud nga diri Pilipinas lab-i na ha Guam kun diin gidadakui an ira population density ().
Natural nga banwaon ngan kagobaan o kagurangan iton ira syahan nga angay nga urukyan. Maukuy liwat hira ha mga kahoy-kahoyan (palung-punuan) pero pansekondaryo la ito nira nga angay ukyan[13].
Mga Nocturnal (aktibo ha gab-i) iton mga bugsok pilipinhon. Danay namimiling hira hit makakaon kada gab-i[13]. Mga banwa, bunga ngan mga dahon iton ira ginkakaon. Kaagahan naman hira nagkikinaturog, danay ha mga magdakmol nga mga kagobaan. Kada Setyembre tipa Enero iton ira mating season o panahon hiton pagpapadamo. Inmaabot ha unum (6) kabulan iton ira pagburod, ngan mag-aanak la hira han usa kada pagbuburod.
Awdanon iton mga bugsok nga danay diri nagpapakita ha mga tawo kapariho hiton batasan han iba nga kabugsukan ha Asia (i.e. Sambar)[14][15]. Amo iton pahiuyon ngan batasan nira kontra hiton mga posible nira magin predator o peligro. Kaya inmabot pa-15 katuig iton mga bugsok pilipinhon, pero kasagaran nga 8 katuig la an ira kahilawigon han kinabuhi[16].
Diri pa sigurado iton ira population density ha Pilipinas pero Nadudultan nga species an ira estado ha IUCN tungod kay nawawara na iton puydi nira ukyan (Encroachment and urbanization). Invasive naman hira ha iba nga mga nasud.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.