Li cawete di codjowaedje -nut eyet li cawete di codjowaedje -èt, c' est les deus cawetes di codjowaedje des rwaitants di l' indicatif prezintrece e rfondou walon.[1]
Spårdaedje
Li cawete -èt si rescontere e walon do Levant ey e l' Basse Årdene, dizo disfondowes -èt, -ant, -at.
- i valèt mî k' ça ! (rifondou, Lidje, Måtche-el-Fåmene, Transene, Virwinvå)[2]
- i valant mî k' ça (Sint-Houbert, Bastogne)[3]
- i valat mî k' ça (Bive)
On î pout rataetchî li cogne -ont, ki shonne ene viye fôme, et ki dmaneut siervowe a Nivele, Bietris, Felene et l' bote di Djivet e 20inme sieke.
- i valont mî k' ça (Bietris)
- i valont meyeu k' ça (Nivele)
Li cawete -nut s' eploye e walon do Mitan ey e walon do Coûtchant, dizo disfondowes -nut, -nët eyet -nèt.
- i valnut mia k' ça (rifondou, Nameur, Dinant)
- i valnët mieu k' ça (Tchålerwè, Flipveye)
- i valnèt mieu k' ça (Roman Payis, Courcele)
Viebes foû-rîles
Gn a waire di viebes foû-rîle. N a djusse:
- awè / aveur : il ont
- esse / sey : i sont
- aler: i vont + il alèt (il alant); li cogne namurwesse manke.
Pol viebe «fé», les cognes pår walones ont les cawetes erîlêyes -èt u -nut: i fjhèt / ele fijhèt (i, ele fèt[4], i f’jèt, i f’jant, i f’jat); i fwaiynut (i faîyenut, i fêy'nèt, i féynët). Li cogne i font shonne esse on rfrancijhaedje.
Istwere des cawetes di codjowaedje des rwaitants di l' indicatif prezintrece.
Istwere del cawete -nut
Elle egzistêye dedja dins l' prumire mitan do 13inme sieke dins li scrîta :
- giesene (i djîznut); descendenent (i dischindnut) (1235).
- quitenent (i cwitnut) (1257).
- ilh painent cens a saingnour (i paynut l' cinse å signeur) (1292); paienent (1305).
- diene (i dijhnut, i dîynët) (diviè 1290).
- passenent (i pasnut (1305).
Istwere del cawete -èt
On nel ritrouve waire sicrîte, ca, å pus sovint, li vî scrijha -ent continowe di rprezinter nosse cawete. Tolminme, li passaedje å -èt a leyî sacwantès "passêyes".
Cawete des rwaitants d' indicatif prezintrece e picård.
Li cawete -nut pout eto mostrer kel "frontire" inte li walon eyet l' picård est ddja la di ces trevéns la. Ca, e payis picård, c' est ddja ene cawete -tèt, -tët.
- montente (Pc. i mont'tët, W. i montnut, i montèt), Chieve, 1194.
Les deus cawetes pår walones -nut eyet -èt sont brutiantes (tonikes); les cawetes picådes nel sont nén. Dins "i mont'tët", l' accint est so "mont-".
Hårdêye difoûtrinne
Sourdant et pî-note
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
