Ene des pus grandès veyes del Walonreye, e l' Province do Hinnot, corin-veye pol walon do Coûtchant From Wikipedia, the free encyclopedia
El grand Tchålerwè (la-minme, Châlèrwè[1]; a Courcele, Chålèrwo[2]; ôte pårt e l' Walonreye, e 20inme sieke, on prononcive a môde francesse Charlërwa; e francès, Charleroi), c' est ene rebanêye comene del Waloneye, avou l' tite di veye, el province do Hinnot.
| |||||||||
Eplaeçmint del comene dins l' province | |||||||||
| Lingaedje oficir | Francès | ||||||||
| Lingaedje coinrece | Walon | ||||||||
| No dès dimorants | Tchålerwetî(s) - Omrin
Tchålerwetresse(s) - Femrin | ||||||||
| Borguimwaisse | Paul Magnette | ||||||||
| Eplaeçmint | - Arondixhmint di Tchålerwè
- Beldjike | ||||||||
| Sitindêye | 103,09 km² | ||||||||
| Peuplåcion (asteure) | +/- 201.816 dimorants | ||||||||
| Dinsité (asteure) | = 1.957,67 dimorants/km² | ||||||||
| Coisse d' eure | ECG (ECG+1) / CEST (UTC+2) | ||||||||
| Ime | Payis d' Tchålerwè
([FR] Pays de Charleroi) | ||||||||
| Preficse telefonike | (+32) 071 | ||||||||
Loukîz a : «Payis d' Tchålerwè»Vocial les comenes del veye di Tchålerwè, k' ils avént ribanés eshonne e 1977.
| Chiffe | No del comene | Rapontiaedje e Francès[3] | Distrîke[4] | Limero del posse[5] |
|---|---|---|---|---|
| I. | Tchålerwè | Charleroi | Cinte | 6000 |
| II. | Dårmè | Dampremy | Cinte | 6020 |
| III. | Lodlinsåt | Lodelinsart | Cinte | 6042 (Asteure)
6050 (Davance) |
| IV. | Djilî | Gilly | Levant | 6060 |
| V. | Montgneye-so-Sambe | Montignies-sur-Sambre | Levant | 6061 (Asteure)
6080 (Davanceà |
| VI. | Couyet | Couillet | Nonne | 6010 (Asteure)
6090 (Davance) |
| VII. | Mårcinele | Marcinelle | Nonne | 6001 |
| VIII. | Mont-dzeu-Mårciene | Mont-sur-Marchienne | Nonne | 6032 (Asteure)
6100 (Davance) |
| IX. | Mårciene | Marchienne
Marchienne-au-Pont |
Coûtchant | 6030 |
| X. | Moncea-so-Sambe | Monceaux-sur-Sambre | Coûtchant | 6031 |
| XI. | Goutrou | Goutroux | Coûtchant | 6030 (Asteure)
6130 (Davance) |
| XII. | El Rou-dlé-Tchålerwè | Roux
Roux-lez-Charleroi |
Coûtchant | 6044 (Asteure)
6160 (Davance) |
| XIII. | Djumet | Jumet | Bijhe | 6040 |
| XIV. | Gochliye | Gosselies | Bijhe | 6041 (Asteure)
6200 (Davance) |
| XV. | El Ronsåt | Ransart | Bijhe | 6043 (Asteure)
6210 (Davance) |
Avou pus di 200.000 dimorants (500.000 dins l' aglomeråcion) c' est li veye li pus peuplêye di Waloneye (eyet li cwatrinme di Beldjike).
| Lete | No do ribané ban | Rapontiaedje e Francès | Limero del posse | (Rimarkes eyet) Sourdants |
|---|---|---|---|---|
| a. | Les Bons Viyés | Les Bons Villers | 6210
6211 |
[6] |
| b. | Fleuru | Fleurus | 6220
6221 6222 6223 6224 |
[7] |
| c. | Tcheslet | Châtelet | 6200 | [8] |
| d. | Djerpene | Gerpinnes | 6280 | [9] |
| e. | Han-Nålene | Ham-sur-Heure-Nalinnes | 6120 | [10]
N.B. : Han-Nålene n' est nén dins l' arondixhmint d' Tchålerwè, mins dins li ci di Twin. |
| f. | Montniye-Tiyoû | Montigny-le-Tilleul | 6110
6111 |
[11] |
| g. | Fontinne-l'-Eveke | Fontaine-l'Évêque | 6140
6141 6142 |
[12] |
| h. | Courcele | Courcelles | 6180
6181 6182 6183 |
[13] |
| i. | Pont-a-Cele | Pont-à-Celles | 6230
6238 |
[14] |
El veye di Tchålerwè si trove so ene tere industriyele, k' ele minme si trove ddja so ene frontire ki schåye troes redjons natureles : el Condroz, li redjon do Hinnot limoneu ey el redjon do Brabant limoneu.[15] Come bråmint d' veyes yet viyaedjes bedjes, mins sortoit walons, Tchålerwè n' est nén lon d' el frontire avou el France (pus u moens, vént-cwate kilometes).
Li principale aiwe ki passe på Tchålerwè est Sambe. Mins nerén, i gn a sacwants rixheas ki passnut dins 'ç veye, mins i sont cåzumint tos moens kinoxhou ki Sambe, ecsepté Canå Brussele-Tchålerwè ki difine a costé des ancyinnes siderurdjikes oujhenes. Li canå vént d' Courcele, i passe ene mitan på Gochliye, pu i va å Rou, adonpwis i passe dzeu El Dochriye eyet po fini èç canå si hine e Sambe, e Dårmè. Li Sambe raloye Tchålerwè avou Nameur (å Levant) eyet li France (å Coûtchant).
Minme si Tchålerwè est ene grande veye, i gn a tot d' minme sacwants bwès come li ci d' Egne, k' est dins l' hamtea di Djumet avou l' minme no.
Loukîz a :Teris di TchålerwèTchålerwè a sacwants teris. Èç veye esteut, avou li Borénaedje eyet Lidje e Walonreye, come d' efet on houyî bassin disk' a 'l fén do vintinme sieke. Les teris sont co des aires do nassin d' davance. Les teris sont sovint accessibe po tertos. Li Bwès do Cazier (Mårcinele) est 'l teri li pus kinoxhou dins 'l redjon po 's broûlaedje e 1956, u i gn aveut sacwants houyeus d' oridjene itålyinne.
Dispu les rebanaedjes des comenes e 1977 : 1984[16], 1990[16], 1995[17], 2000[17], 2005[17], 2010[17], 2015[17] eyet 2018[17]. I gn a yeu on ledjir pitit baxhaedje etur 1984 eyet 2000. El nombe di dmorants dimore constant pindant li prumî cénkinme do vingt-ey-ininme sieke.
Dispårtaedje dal populåcion :[17]
Comeres : 98.474 (48,8% ; 2018)
Omes : 103.342 (51,2% ; 2018)
0-14 ans : 36.986 (2011)
15-64 ans : 133.960 (2011)
65 ey plu : 33.204 (2011)
Beldjes : 171.087 (84,8% ; 2018)
Urope : 19.493 (9,7% ; 2018)
Afrike : 7.187 (3,6% ; 2018)
Azeye : 3.434 (1,6% ; 2018)
Otes : 615 (0,3% ; 2018)
Tchålerwè[18] a stî ahivé e 1666 par les Bas Payis espagnols, èl no del veye vént d' Carlos II ([FR] Charles II). Tchålerwè esteut ene novele fôrturesse conte les francès ki vlaxhe s' adjîstrer e l' redjon. I gn avént ddja kékes viyaedjes divant ki Tchålerwè sereut ahivé, come Dårmè eyet Charnoy. Mont ey Nameur ki fouxhénxhe ddja ål trevén di l' istwere, polént esse pus åjheymint raloyé avou èç novele fôrturesse. Èl adierça esteut d' ahouwer Brussele des Francès.
Padvant Tchålerwè eyet 's redjon estént lomé li "Noer Payis" eto, pask' i gn avént bråmint d' houyires. Mins nerén, totes les houyires ont serêyes eyet les seus rmanants sont les teris.
E 1977, Tchålerwè eyet catoize ôtes comenes s' avént ribanêyes po divni ene grande veye di 200.000 dimorants al plaece di 26.000 dimorants, soulmint po l' cinte del veye.
Èl borguimwaisse d' asteure (2018-2024) est Paul Magnette[19]. Ancyinnmint, Jean-Claude Van Cauwenberghe î a stî lontins mayeur (1983-2000). Vocial el lisse des borguimwaisses dispôy 1977[20], anêye do rebanaedjes des comenes, po vir les lisses des borguimwaisses des pitits bans padvant 1977, vir les årtikes sol les pitits bans.
| No | Pårti | Plaece e coledje comunå |
|---|---|---|
| Paul Magnette | Pårti Sociålisse | Borguimwaisse |
| Julie Patte | Pårti Sociålisse | Scabens eyet scabenes |
| Éric Goffart | C+ | |
| Xavier Desgain | Ecolo | |
| Françoise Daspremont | Pårti Sociålisse | |
| Mahmut Dogru | Pårti Socialisse | |
| Babette Jandrin | Pårti Socialisse | |
| Karim Chaïbaï | Pårti Socialisse | |
| Thomas Parmentier | Pårti Socialisse | |
| Laurence Leclercq | Pårti Socialisse | |
| Philippe Van Cauwenberghe | Pårti Socialisse | Prezidint do CPAS d'Tchålerwè
Politike des Pus-vî |
| No del pårti | Nombe d'ashida
(= 51 å totå) |
|---|---|
| Pårti Sociålisse (PS) | = 26 |
| Pårti Bedje do Boutaedje (PTB) | = 9 |
| Mouvmint Rfômrece
(MR) |
= 6 |
| C+ | = 4 |
| Ecolo | = 3 |
| DéFI | = 2 |
| Pårti do Peupe (PP) | = 1 |
L' harleme Richard Carlier s' a trevnou e 1994, cwand Richard Carlier aveut stî colté po-z awè fwait mwintès margoules, copurade avou l' Etercomunåle des Sociåles Ouves, k' esteut l' ancyin ISPPC.[22]
Etur 2005 eyet 2007, i gn a yeu bråmint des disduts a cåze di måluzance des cwårs del comene (lodjmints sociås, evnd.). Å cåze d' èç herleme la, li PS aveut pierdou les eleccions federåles e 2007.[23]
E 2017, après l' herleme Publifin, des gaztîs del RTBF eyet d' ôte pårt, ont stî naxhî do costé des eterkiminåles, come l' ISPPC a Tchålerwè. Les ospitås del ISPPC årént stî å cinte di måluzances eyet Philippe Lejeune aveut stî metou so les foitès loumires des medias.[24]
.jpg?oldformat=true)
Loukîz a : Tchålerwè (veye)#Tuzance waloneLoukîz a : Tchålerwè_(veye)#EredjistrumintsSoce di baskete :
Soce di fotbale :
Soce di fotbale amerikin :
Soce di fotsåle :
Soce di pign-ponk :
Soce di fotbale:
Èl societé ki tchitche dès busses è Tchålerwè est l' TEC. Padvant li ribanaedje do TEC li 1 di djanvî 2019. I gn aveut ene seccion do TEC speciålmint po Tchålerwè eyet li , ki si fouxhe po les busses obén po l' ledjir metro.
Loukîz a :Ledjir metro di TchålerwèEl societé ki tchitche do ledjir metro e Tchålerwè est 'l TEC eto. I gn a cwate lenes.[26]
I gn aveut deus societé ki s' occupént des trams è Tchålerwè :
Asteure li société ki s' occupe do tram e Tchålerwè est l' TEC. Èl seule lene do ledjir metro k' on pout waitî come ene lene do tram est li M3 : Gochliye - Djumet - Lodlinsåt - Dårmè (disk' al ståcion : Sacrêye-Dame)
Dispoy 2017, des trénveyes si ståre dins ey åtou d' Tchålewè.[27] Ces tréns rola sievnut po les djins ki volnut 'ndaler bouter avou l' trén al plaece d' leus vweteures.
| No dal veye | Province/Redjon/... | Payis |
|---|---|---|
| Casarano | Lecce (Puglia) | Itåleye |
| Himeji | Kansai | Djapon |
| Donetsk | Donetsk | Oucrinne |
| Pittsburgh | Allegheny (Pennsylvaneye) | Estats Unis |
| Pitits bans (di Tchålerwè) | No dal veye | Province/Redjon/... | Payis |
|---|---|---|---|
| Djumet | Sint-Junien | Hôte-Vienne (Novele-Aquitaine) | France |
| Mårcinele | Manoppello | Pescara (Regione Abruzzo) | Itåleye |
| Schramberg | Freiburg (Baden-Württemberg) | Almagne | |
| Montgneye-so-Sambe | Waldkirch | Freiburg (Baden-Württemberg) | Almagne |
| Sélestat | Bå-Rhin (Alsace) | France | |
| Follonica | Grosseto (Toscana) | Itåleye |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg)
