Jan Steen

Jan Havickszoon Steen (Leidn, 1626 – Leidn, 1679) was 'n Ollandsche kunstschilder uut de 17ste êeuwe, den tyd van de Barok en under Goudn Êeuwe.

Zelfportret (1670)

Zyn leevn

Jan Steen is geboorn in Leidn. Z’n ouders, Havick Janszoon Steen en Elisabet Wybrandsdochter Capiteyns, kwoamn uut welstellnde katholieke Leidse families. Havick was coornkoper (groanmarchang) en brouwer en stamde uut e brouwersgeslacht.

Jan Steen krêeg verzekers lesse van Nicolaes Knüpfer in Utrecht, van Adriaen van Ostade in Haarlem, en van Jan van Goyen in Den Haag. In 1648 wast ’n lid van de Sint-Lucasgilde van Leidn.

In 1649 veruusdeg't ie no Den Haag, woa dat ’n trouwde me z’n êeste vrouwe. In 1654 eurdeg't ie de brouwerye De Slange in Delft.

In 1656 veruusdn ze noar ’n uzetje in Warmond, nie verre van Leidn. ’t Uzetje is gebouwd in 1611 en bestoa nog.

Van 1661 tout 1670 weundn ze in Haarlem.

In 1670, achter den dôod van z’n êeste vrouwe in 1669, en van z’n voader in 1670, veruusdeg't ie were no Leidn, woa dat ‘n de reste van z’n leevn blêef weunn in z’n ouderlik uus an de Lange Brugge. Omdat ’n nie kost leevn van z’n werk vroeg en krêegt ’n in 1672 e vergunnienge vo café t’oudn in z’n uus. In 1674 wierd ’n deur de Sint-Lucasgilde verkoozn tout Hooftman.

Jan Steen is in 1679 in Leidn gestorvn an z’n 53 joar en den derdn februoari ist ‘n bygezet in ’t familiegraf in de Sint-Pieterskerke.

Vrouwn en jounges

In 1649 ist ’n getrouwd in Den Haag me Margaretha (Grietje) van Goyen, de dochter van z’n leermêester de landschapschilder en je blêef in Den Haag weunn tout in 1656. In 1651 wierd under oudste zeune Thadeus geboorn, in 1653 under oudste dochter Eva en in 1656 under twidde zeune Cornelis. Loater krêegn ze nog Catharina en Johannes en in 1662 nog e dochtertje da nie lange leefde. De twi oudste zeuns zyn ôok schilder gewordn.

In april 1673 ertrouwdeg't ie me Maria van Egmont en in 1674 is under zeune Theodorus (Dirck) geboorn.

Zyn werk

Sint-Nikloaifeeste

Soo d’oude songen, soo pypen de jonge

Jan Steen was e grôot stilleevn-, portret- en landschapschilder, mo je was surtout de schilder van genrestikkn, met ols thema ’t doageliks leevn. Die werkn getuugn van warme menselikeid en van e grôot psychologisch inzicht.

Oloewel dat er van Jan Steen mor één ‘officieel’ zelfportret is, is z’n expressief oanzichte toch styf bekend. In veel van z’n werkn stoat ’n zelve model vo z’n personages. De reedn is dat ’n em gin betoalde modelln koste permiteern en vo de spegel kost ’n gemakkelik de nodige uutdrukkiengn bestudeern. Doadeure wierd ’n in ’t verleedn verêenzelvigd me de dikwils losbollige figeurn uut z’n werkn en ist ’n lange gezien ols de losbol van d’Ollandsche schilderkunst. In feite wast ’n veel serieuzer met 'n enormn zin vo humor en je was surtout etwien die geirn menschn zag, van jounk tout oud. Je schilderdeg' ôok veel jounges en je kost em enorm goed inleevn in under weireld.

J’is gekend vo z’n overvloedig kleurgebruuk en veel van z’n werkn refereern nor oude spreukn, lik: ‘Soo d’oude songen, soo pypen de jonge’, ‘Wat baet er kaers of bril, als den uyl niet sien en wil’ en ‘Daer baet geen medesyn want het is minnepyn’.

Je makteg’ ook verschillige schilderyen over de rederykers, woarin dat ’n ook de typische rymn gebruukte en in ieder werk zelve e rolle speelde.

Van z’n levendige en soms chaotische tafereeln kwam ’t Ollands gezegde: Een huishouden van Jan Steen, ot er sproake was van e wanordelik menoage.

Jan Steen kost nie leevn van z’n schilderyen en surtout in z’n Haarmlemse periode aad ’n styf vele miserie. Os z’n êeste vrouwe stierf, bleeft ’n achter me vuuf joungers. Je stak em in de schuldn en den apotheker liet z’n schilderyen in z’n atelier ansloan omdat ’n de medicamentn vo z’n vrouwe, die ton ol dôod was, nie koste betoaln. Toch was Steens Haarlemse periode z’n beste en z’n privéprobleemn woarn nie in z’n werkn te zien.

Mêer ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien ip Jan Steen ip Wikimedia Commons.